„კრიტიკული როგორ შეიძლება არ იყოს სახალხო დამცველი?“ – გვითხრა სახალხო დამცველმა, ლევან იოსელიანმა, რომელსაც ინტერვიუს დროს ვკითხეთ „ოცნების“ ლიდერის, ირაკლი კობახიძის შეფასებაზე – „ლევან იოსელიანი ნინო ლომჯარია არ გახდება“.
ლევან იოსელიანს ასევე ვკითხეთ, რატომ არ შეიმჩნია 28 მარტს, მაგალითად, პარლამენტარ ტარიელ ნაკაიძისთვის მიკროფონის ჩარტყმა.
„ეს იყო პოლიტიკურ ნიადაგზე წარმოშობილი… პირდაპირ რომ ყოფილიყო ნახსენები მისი რელიგიური მრწამსი, ან ეს ყოფილიყო თავდასხმის საფუძველი, რა თქმა უნდა, ამაზე მექნებოდა შესაბამისი რეაქცია. ტარიელ ნაკაიძე იქნება თუ სხვა ნებისმიერი დეპუტატი, რომლებსაც ერთმანეთში აქვთ პოლიტიკური დებატები…“ – ასე უპასუხა შეკითხვას ახალმა სახალხო დამცველმა.
როგორია სახალხო დამცველის, ლევან იოსელიანის რეაქცია, როცა მის მიმართ უკვე ისმის საყვედური, რომ შეფასებას ძალიან აგვიანებს, ან მისი განცხადებები არ არის საკმარისად მწვავე? – „ბათუმელებმა“ ლევან იოსელიანთან ინტერვიუ ჩაწერა.
- ბატონო ლევან, როგორც გავიგეთ, ბათუმში უკვე შეხვდით თორნიკე რიჟვაძეს, აჭარის მთავრობის თავმჯდომარეს. რა საკითხზე ესაუბრეთ მას და რა იქნება თქვენი პრიორიტეტი რეგიონებში?
ჩემთვის პრიორიტეტია ჩვენი აქტივობა გაიზარდოს, გააქტიურდეს რეგიონებში. უფრო მეტი ადამიანი გვინდა ჩავრთოთ ცნობიერების ამაღლების პროგრამებში, რასაც სახალხო დამცველი ახორციელებს, უფრო მეტ ადამიანს უნდა გავაგებინოთ ჩვენ შესახებ, რათა კიდევ უფრო მეტმა ადამიანმა მოგვმართოს, თუ იქნება მათ უფლებაში ჩარევა სახელმწიფოს მხრიდან. თუ არის დისკრიმინაციის ფაქტი, ან სხვა ტიპის უფლებრივი შეზღუდვა, სახალხო დამცველი ვალდებულია თავისი მანდატის ფარგლებში მოახდინოს რეაგირება.
მე შევხვდი აჭარის მთავრობის ხელმძღვანელს, ბატონ თორნიკე რიჟვაძეს. ჩვენ დიდი ხანია პრობლემა გვაქვს ბათუმში ოფისთან დაკავშირებით. რაც გვაქვს ნაქირავები, არ არის შესაბამისი პირობებით, რაც აუცილებელია, მაგალითად, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებისთვის. დიდი ხანია აჭარის მთავრობა გვპირდება, რომ გადმოგვცემენ ოფისს, რომელიც ადაპტირებული იქნება შშმ პირებისთვის. აჭარის მთავრობის თავმჯდომარისგან მივიღე დაპირება, რომ უმოკლეს ვადაში ამ პრობლემას მოგვიგვარებენ.
რაც სახალხო დამცველად დავინიშნე, რამდენიმე სასჯელაღსრულებით დაწესებულებაში ვიყავი, მათ შორის, ქალთა დაწესებულებაში. ეს არის პრიორიტეტული საკითხი, რადგან უამრავი წერილი მოგვდის დახურული ტიპის დაწესებულებიდან, უამრავ ადამიანს სჭირდება სახალხო დამცველის თანადგომა.
ბათუმსა და ქუთაისში არის არამარტო სასჯელაღსრულების დაწესებულებები, არამედ არის ფსიქიატრიული დაწესებულებები, არის სხვა ტიპის თავშესაფრები, რომლებიც აუცილებელია იყოს ჩვენი მხრიდან მონიტორინგის ქვეშ და სისტემურ პრობლემებზე გავამახვილოთ ყურადღება, რაც ამ დაწესებულებებში არსებობს. იქ, სადაც არის შეღწევა რთული, დახურულია, ალბათობა იმისა, რომ უფლებები შეიძლება იყოს შეზღუდული, მაღალია.
შესაბამისად, ჩემი პრიორიტეტი არის ის, რომ, რა თქმა უნდა, კანონი რასაც გვავალდებულებს, „დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ“, ეროვნული მექანიზმის ფარგლებში მოვახდინოთ სწრაფი და ეფექტური რეაგირება დისკრიმინაციის ფაქტებზე.
ლევან იოსელიანი
- რა დაწესებულებებიც უკვე მოინახულეთ, რა შთაბეჭდილება დაგრჩათ, რა არის ყველაზე დიდი გამოწვევა ციხეებში?
ზოგადად სასჯელაღსრულებით დაწესებულებებში, რა თქმა უნდა, პრობლემა ბევრია. ყველაზე კარგი მდგომარეობა მაინც ქალთა დაწესებულებაში დამხვდა.
გამოწვევა არის ფსიქიატრიული პრობლემის მქონე პატიმრების საჭიროებებზე სწრაფი რეაგირება, მათი იდენტიფიცირება, ეფექტური და სწრაფი მკურნალობა. როგორც ცნობილია, მათთვის ცალკე დაწესებულება არ არსებობს, მათ უწევთ სასჯელის მოხდა გარკვეულ პერიოდში, სანამ პროცედურულად მოხდება ექსპერტიზის ჩატარება და ასე შემდეგ, რაც იწვევს მთელ რიგ პრობლემებს. ამ დროს ეს ადამიანები ხვდებიან დეესკალაციის საკნებში, რაც კიდევ უფრო ართულებს მათი ფსიქიკური ჯანმრთელობის მდგომარეობას.
ეს არის, მათ შორის, ციხის დირექტორების მხრიდანაც დასმული საკითხი, რომ უნდა არსებობდეს განსხვავებული მექანიზმი, რაც მოახდენს ასეთი პრობლემების მქონე ადამიანების სწრაფ იდენტიფიცირებას, მათ დაუქვემდებარებს სწრაფ მკურნალობას, იქნება კომისია, რომელიც ამაზე იმუშავებს და მათი დაბრუნება საერთო დაწესებულებაში მოხდება რისკების დაზღვევის პირობებში.
- ბათუმში 28 მარტს „ქართული ოცნების“ მხარდამჭერებმა, პარტიული კონფერენციის დროს, საჯარო სივრცის დატოვება აიძულეს აქციის მონაწილეებს. ფიზიკური და სიტყვიერი დაპირისპირების მიუხედავად, ადგილზე საერთოდ არ მივიდა პოლიცია. ასევე, ენმ-ს თავის მხარდამჭერებთან ერთად საზაფხულო თეატრის შენობაში შეკრებაზე უარი უთხრეს. საინტერესოა თქვენი რეაქცია გამოხატვის თავისუფლების დარღვევის ფაქტებზე.
გზაში ვიყავი და ვერ ვადევნებდი თვალს ამ პროცესს, თუმცა ერთი რამ შემიძლია გითხრათ: საქართველოში ყველა მთავრობის დროს იყო ტენდენცია, როცა ოპოზიციური პარტიებისთვის ადმინისტრაციული შენობების გამოყოფა იყო პრობლემა. ამისთვის სხვადასხვა მიზეზი არსებობდა ხოლმე. შეკრების უფლება ის უფლებაა, რომელიც გარანტირებულია კონსტიტუციით. ყველას აქვს უფლება, შეიკრიბოს და თავისი აზრი გამოხატოს, მიუხედავად იმისა, რომელ პარტიას წარმოადგენს იგი.
ვფიქრობ, რომ ზოგადად ეს პრობლემა პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში მეტ-ნაკლები სიმწვავით ყველგან დგას და არის ჩვენთანაც. მიუხედავად იმისა, რომ სოციალურმა ქსელმა ეს პრობლემა ასე თუ ისე გადაჭრა: ადამიანებს აქვთ გარკვეული, თავიანთი აზრი სოციალურ ქსელში, თუმცა მათ არ მიუწვდებათ ხელი ე.წ. მეინსტრიმ მედიაზე, რომელიც, ჩემი აზრით, არის აბსოლუტურად პოლარიზებული, მათ შორის, პოლიტიკური ინტერესების მიხედვით.
ძალიან რთულია თუნდაც ახლად დაფუძნებულმა პარტიებმა, ახლად დაფუძნებულმა აქტიურმა ჯგუფებმა, პოლიტიკურმა ლიდერებმა თავი დაიმკვიდრონ დღევანდელ გარემოში, გამომდინარე იქიდან, რომ მათთვის რთულია გაარღვიონ ეს წრე, რომელიც მედიას აქვს მონოპოლიზებული პოლიტიკური ნიშნით.
- არაადეკვატური და დაგვიანებული რეაქცია დაასახელეს 7 მარტის აქციის მონაწილეებმა თქვენთვის კვერცხების სროლის მიზეზად…
აქციის მონაწილეებს არ უსვრიათ.
- ვინ გესროლათ?
„ნაციონალური მოძრაობის“ წევრები იყვნენ…
სულ რამდენიმე საათის არჩეული ვიყავი სახალხო დამცველად. რა თქმა უნდა, ჩემს მოვალეობად ჩავთვალე, გავსულიყავი აქციაზე, რომ ჩემი თვალით მენახა იქ არსებული მდგომარეობა ჯერ კიდევ მანამდე, ვიდრე დაიწყებოდა საპოლიციო ღონისძიების გამოყენება.
აქციაზე ადამიანები მხვდებოდნენ ძალიან კარგად, ჩემთან იღებდნენ ფოტოებს, შემდეგ კი, დავინახე ჩოჩქოლი წინა რიგებში, მივედი აქციის მონაწილეებთან. ამ დროს არ იყო დაწყებული საპოლიციო ღონისძიებები. იქ კი ერთ-ერთი ტელეკომპანიის ჟურნალისტმა მომთხოვა შეფასება პროპორციულობის ნაწილში აქციის მონაწილეების ქმედებასა და პოლიციას შორის.
რა თქმა უნდა, ვუთხარი, რომ მე ამას ვერ შევაფასებ, რადგან თუნდაც საპოლიციო ღონისძიების მეთვალყურე ვყოფილიყავი, შეუძლებელია, ერთი ადგილიდან შენ სრული სურათი შეაფასო. ავუხსენი, რომ სახალხო დამცველის მთელი აპარატი იმყოფებოდა აქციაზე და ეს შეფასება გაკეთდება მოგვიანებით, როცა გვეცოდინება სრული სურათი. ამან გამოიწვია ჟურნალისტში რაღაცნაირი აგრესია და დაიწყო ამ თემის კიდევ უფრო გააქტიურება და იქ მყოფ ადამიანებს გააგებინა, რომ მე მიჭირდა ამ მოვლენების შეფასება. იქ იყვნენ ძირითადად „ნაციონალური მოძრაობის“ მხარდამჭერები, რომლებიც ისედაც არ იყვნენ კეთილგანწყობილები და ალბათ დღესაც არ არიან, ჩემი პოლიტიკური საქმიანობის გამო არ იზიარებდნენ ჩემს აზრებს, არც მეც ვიზიარებდი მათსას…
შემდეგ მოხდა ეს თავდასხმა ჩემზე სამწუხაროდ, რაც მოხდა, თუმცა მაშინვე ვთქვი, რომ მე უკვე აღარ ვარ პოლიტიკაში და შესაბამისად მე ვარ იმ ადამიანების სახალხო დამცველიც, ვინც ეს კვერცხები გაიმეტა ჩემთვის. მე ასევე დავიცავ მათ უფლებებს და ვიქნები მათი კონსტიტუციით გარანტირებული უფლებების დაცვის გარანტი, როგორც ნებისმიერი სხვა ადამიანის.
პოლიტიკა დამთავრდა ჩემთვის 7 მარტს, როდესაც ამირჩიეს ამ პოზიციაზე.
- ადევნებთ თვალს, როგორ მიმდინარეობს გამოძიება 7-8 მარტის აქციაზე პოლიციის მხრიდან ძალის გადამეტებაზე? ჩვენ არ მოგვაწოდეს საჯარო ინფორმაცია, რამდენიმე პოლიციელი მონაწილეობდა ამ აქციაზე ან რა რაოდენობით გამოიყენეს ცრემლსადენი გაზი. თქვენთან თანამშრომლობს გამოძიება?
ჩვენ გავავრცელეთ მეორე დღეს განცხადება, რომელშიც ნათლად ავსახეთ ჩვენი ხედვა საპოლიციო ღონისძიების შესახებ: სად იყო პროპორციული და სად არ იყო პროპორციული ძალა გამოყენებული.
მთავარი პრობლემა, რაც არაპროპორციულობასთან ერთად იყო, ეს იყო ადამიანების დაკავების ფაქტები, რომლებიც არ მონაწილეობდნენ აქციაში, ან იყვნენ აქციაზე, მაგრამ მათი გამოხატვის ფორმები არ სცდებოდა კანონით დადგენილ ფარგლებს. როცა საპოლიციო ღონისძიება იწყება ჭიჭინაძის ქუჩაზე, ადამიანებმა, რომლებიც დგანან რუსთაველზე ან ჩიტაძეზე, არ იციან იქ რა ხდება, რთულია მიადევნონ ამას თვალი. მიუხედავად ამისა, ყველას მიმართ თანაბრად გამოიყენა პოლიციამ ძალა და უამრავი ადამიანი იქნა დაპატიმრებული ადმინისტრაციული წესით, რომლებიც მე მეორე დღესვე მოვინახულე.
25 ადამიანი მოვინახულე, მათ შორის, ზურაბ ჯაფარიძე. მე ყველას ვესაუბრე წინასწარი დაკავების იზოლატორებში.
ვისი საქმეც წავიდა სასამართლოში, მათ შორის, იყვნენ ახალგაზრდები, რომლებმაც ჩვენ მოგვმართეს, ჩვენი მანდატის ფარგლებში გავაგრძელეთ მონიტორინგი სასამართლო პროცესებზე. ჩვენ არ გვაქვს სასამართლოში მხარის წარმოდგენის უფლება, მაგრამ შეგვიძლია მონიტორინგი განვახორციელოთ, რაც შეიძლება შემდეგ ავსახოთ ჩვენს დასკვნაში. ჩვენი წარმომადგენლები ესწრებოდნენ ამ პროცესებს.
ჩვენ გამოთხოვილი გვაქვს უამრავი ინფორმაცია 7 – 9 მარტის მოვლენებთან დაკავშირებით, ეს ინფორმაცია იქნება კონსოლიდირებული და აისახება ანგარიშში. ინფორმაციის ნაწილი ჯერ არ მიგვიღია… სამწუხაროდ, არიან უწყებები, რომლებიც არ გვაწვდიან ინფორმაციას.
- რომელი უწყება არ გაწვდით ინფორმაციას?
დღემდე ასეთ უწყებად რჩებოდა კულტურის სამინისტრო, რომელიც სახალხო დამცველს არ აწვდიდა ინფორმაციას.
- მას შემდეგაც, როცა თქვენ გახდით სახალხო დამცველი?
ჯერჯერობით ჩვენ არ გამოგვითხოვია იქიდან რაღაც ისეთი ინფორმაცია…
სახალხო დამცველის ანგარიში იმდენად არის ფასეული, რამდენადაც ანალიზია გაკეთებული იმ გადაწყვეტილებების, რასაც ხელისუფლება იღებს. ამ ანალიზისთვის კი ჩვენ უნდა გვქონდეს ინფორმაცია უწყებებიდან. ამიტომაც, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ უწყებებთან იყოს ურთიერთობის ის ჩარჩო, რაც ჩვენ მოგვცემს საშუალებას, გავაკეთოთ შესაბამისი დასკვნები.
ჩვენ ვერ მოვამზადებთ დასკვნას მხოლოდ მედიაზე დაყრდნობით, ეს იქნება ძალიან ზედაპირული. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ სახელმწიფო, რასაც კანონი ავალდებულებს, თანამშრომლობდეს სახალხო დამცველთან, რათა ჩვენ შევძლოთ სისტემურ პრობლემებზე საუბარი.
- მანამდე კი, ვიდრე თქვენ დასკვნებს გამოაქვეყნებთ, გსაყვედურობენ დაგვიანებულ რეაქციას, ან რეაქციის საერთოდ არქონას, მაგალითად, საინტერესოა, რატომ არ შეიმჩნიეთ მუსლიმი თემის შეურაცხყოფა? მუსლიმი თემის ხმას პარლამენტში, ტარიელ ნაკაიძეს მიკროფონი ჩაარტყეს და აგენტი უწოდეს, მეორე დღეს კი, „ქართული ოცნების“ ლიდერმა, ირაკლი კობახიძემ თქვა, რომ „მას ეკუთვნის პარლამენტის სხდომათა დარბაზში კუთხეში დგომა, მას აქვს მძიმე რეპუტაცია“.
მე მგონია, რომ არასწორია კითხვა, მუსლიმ თემს მე აუცილებლად გამოვეხმაურებოდი.
მე ტარიელ ნაკაიძეს ძალიან კარგად ვიცნობ. ის არის პოლიტიკოსი და მონაწილეობს პოლიტიკურ პროცესში. შესაბამისად, ინციდენტი, რაც იქ მოხდა, დაკავშირებული იყო, რაც ვნახე, მის პოლიტიკურ საქმიანობასთან.
- რას უკავშირდებოდა ეს თავდასხმა კონკრეტულად, თქვენ როგორ გაიგეთ?
არ ვიცი, ტარიელ ნაკაიძე არის ოპოზიციაში მმართველ პარტიასთან და იქ არ ყოფილა აქცენტი მის სარწმუნოებაზე.
- მას უთხრეს, რომ არის აგენტი. შემდეგ კი, მიზანმიმართულად განაცხადა „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ, რომ „მძიმე რეპუტაცია აქვს“ და არ დააკონკრეტა, რას გულისხმობს. ამავე დროს, ცნობილია, რომ ბოლო 20 წელია ტარიელ ნაკაიძე აქტიურად იცავს მუსლიმი თემის ინტერესს.
ეს გასაგებია, მაგრამ პირველ რიგში, მე გეტყვით, რომ კანონი მიკრძალავს ზოგადად პოლიტიკურ პროცესში რაღაც ფორმით მონაწილეობას, მხარდაჭერას, ან ჩემი პოზიციის დაფიქსირებას პოლიტიკური პარტიების ან პოლიტიკოსების მიმართ.
- მე გკითხეთ მუსლიმი თემის ინტერესების დაცვაზე, სადაც აღიქვეს, რომ აგენტებად ხედავს მათ ხელისუფლება, რადგან მათ ხმას პარლამენტში უწოდეს აგენტი, მიკროფონი ჩაარტყეს და კუთხეში დადექიო, უთხრეს.
ამ ადამიანებს მე დავიცავ ყველა შემთხვევაში, თუ რაიმე ფორმით რელიგიური ნიშნით იქნება მათ მიმართ განცხადებები გაკეთებული.
ტარიელ ნაკაიძე, როგორც პოლიტიკოსი, მონაწილეობს პოლიტიკურ პროცესში და ინციდენტში, რაც მოხდა, არ იყო ნახსენები მისი რელიგიური მრწამსი, არც მისი დამოკიდებულება ამის მიმართ… სამწუხაროდ, ეს არის ის მეტყველება, რასაც პოლიტიკოსები ერთმანეთის მიმართ იყენებენ და ეს ძალიან ხშირია. რა თქმა უნდა, მიუღებელია, როცა ადამიანებს ეძახიან აგენტებს, უაპელაციოდ ბრალს სდებენ, რომ არიან რომელიმე ქვეყნის ჯაშუშები, ძირითადად გვესმის, რომ შენ ხარ რუსეთის აგენტი, მეორე პირველს უყენებს პრეტენზიას…
ეს მიუღებელია არამარტო ირაკლი კობახიძის, არამედ ნებისმიერი დეპუტატის მხრიდან. მე როცა ვიყავი დეპუტატი, ასეთ განცხადებებს არ ვაკეთებდი… ტარიელ ნაკაიძეს და ვიქტორ ჯაფარიძეს შორის მომხდარი ინციდენტი თავისი შინაარსით არ იყო რელიგიურ ნიადაგზე მომხდარი ინციდენტი.
- საიდან დაასკვენით, რომ ეს თავდასხმა არ უკავშირდებოდა რელიგიას?
მოვუსმინე ამ ყველაფერს, ვნახე. ეს იყო პოლიტიკურ ნიადაგზე წარმოშობილი… პირდაპირ რომ ყოფილიყო ნახსენები მისი პოლიტიკური მრწამსი, ან ეს ყოფილიყო თავდასხმის საფუძველი, რა თქმა უნდა, ამაზე მექნებოდა შესაბამისი რეაქცია. ტარიელ ნაკაიძე იქნება თუ სხვა ნებისმიერი დეპუტატი, რომლებსაც ერთმანეთში აქვთ პოლიტიკური დებატები, პოლიტიკაში არიან და საჯარო პირები არიან.
- ტარიელ ნაკაიძე თქვენთვის მუსლიმი თემის ხმა არ არის?
ტარიელ ნაკაიძე ძალიან ხშირად ლაპარაკობს მუსლიმ თემზე და ამ ადამიანების ინტერესებზე, ოღონდ იმ კონკრეტულ მომენტში ეს არ იყო მათ შორის კამათის მიზეზი.
- სხვათა შორის, იგივე გვითხრა ახლახან ირაკლი კობახიძემ. ისიც ამტკიცებს, რომ „მძიმე რეპუტაციის“ შესახებ ბრალდება არ უკავშირდება ტარიელ ნაკაიძის მიერ მუსლიმი თემის დაცვას, თუმცა ის ვერ აკონკრეტებს, რას უკავშირდება თავდასხმა მუსლიმების დამცველ დეპუტატზე.
არ ვიცი ეს. გამორიცხულია, რომ კომენტარისგან თავი შემეკავებინა. კიდევ ერთხელ გიმეორებთ, რომ ყოფილიყო ამ ნიშნით რაიმე შეურაცხმყოფელი გამონათქვამიც კი, ამაზე მექნებოდა შესაბამისი რეაქცია. პოლიტიკოსებს აქვთ ის პასუხისმგებლობა, რაც აქვთ, ისინი მონაწილეობენ პოლიტიკურ პროცესში და შესაბამისად, მათ პოლიტიკურ დებატში სახალხო დამცველი ვერ მიიღებს მონაწილეობას.
- ირაკლი კობახიძემ ასევე თქვა, ლევან იოსელიანი არასდროს გახდება ნინო ლომჯარიაო. როგორ აღიქვით ეს განცხადება? არ ელიან, რომ შესაძლოა გახდეთ ისეთივე კრიტიკული, როგორიც ნინო ლომჯარია იყო?
არ ვიცი, ალბათ ირაკლი კობახიძესთან არის ეს კითხვა. ნინო ლომჯარიას მიმართ მათ [ხელისუფლებას] აქვთ ჩამოყალიბებული კონკრეტული დამოკიდებულება და ჩემ მიმართ აქვთ ალბათ განსხვავებული მოლოდინი, ასე აღვიქვი.
- რა მოლოდინია ეს კონკრეტულად, რომ არ იქნებით კრიტიკული?
კრიტიკული როგორ შეიძლება არ იყოს სახალხო დამცველი? სახალხო დამცველის პოზიცია მოიაზრებს იმას, რომ უნდა იყოს კრიტიკული, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს სახალხო დამცველის მანდატს ეწინააღმდეგება.
სახალხო დამცველი ეს არ არის ერთი ადამიანის რეაქცია კონკრეტულ ამბავზე, ეს არის ინსტიტუტი, რომელიც იკვლევს და აკეთებს სპეციალურ დასკვნებს.
- არ ფიქრობთ, რომ ძალიან დაიგვიანეთ შეფასება სავარაუდო სექსუალური შევიწროების შემთხვევებზე, რაც შალვა რამიშვილს უკავშირდება?
კონკრეტული განცხადებები, რაც მედიაში ტრიალებდა მსხვერპლი ქალების მიმართ, ამის შესწავლას სჭირდებოდა დრო… მე 3 საათზე გავაკეთე განცხადება და პრეზიდენტმა 6 საათზე გააკეთა.
- ამ შემთხვევაში შესაძლოა თქვათ, რომ სწავლობთ შევიწროების შემთხვევებს, მაგრამ, როცა, მაგალითად, 8 მარტის აქციაზე პარლამენტის წინ, შსს-მ აუდიო ჩანაწერით მიმართა მშვიდობიანი აქციის მონაწილეებს, დაიშალეთ, თორემ ძალას გამოვიყენებო, აქ ხომ აშკარაა, რომ ხელისუფლება პირდაპირ არღვევს კონსტიტუციას? ამ დროს ჩვენ სახალხო დამცველის მყისიერი რეაქცია არ გვინახავს, თუნდაც ფეისბუქპოსტი.
იმ დღეს ვერ იქნებოდა ჩემი შეფასებები, რადგან პროპორციულობის ნაწილში როცა უნდა შევაფასო ძალის გამოყენება, ამას სჭირდება მონიტორინგი და სრული სურათის ნახვა. ჩემ გარდა იქ მუშაობდა 7 თუ 8 კაცი, ვისგანაც ინფორმაცია უნდა შეგვეკრიბა და მეორე დღეს გაგვეანალიზებინა.
მაგალითად, ვდგავარ კონკრეტულ ადგილას და მთხოვენ მთელი აქციის შეფასებას. მე, როგორც მოქალაქემ შესაძლოა, ბევრი რამ ვთქვა. სახალხო დამცველი აფასებს ძალის გამოყენების პროპორციულობას, საკუთარი მანდატის ფარგლებში საპოლიციო ღონისძიების შესაბამისობას მომიტინგეების უფლებებთან და ამ ყველაფერს სჭირდება მონიტორინგი, დრო.
შეიძლება, სხვა სახალხო დამცველებს ჰქონდათ სხვა სტანდარტი.
- მაგალითად, ნინო ლომჯარიას?
არ ვიცი, მაგრამ, მათ შორის, 20 ივნისის აქციებზეც მახსოვს, რომ რამდენიმე დღის შემდეგ გამოქვეყნდა სახალხო დამცველის ანგარიში. ლომჯარიასაც, მგონი, იგივე სტანდარტი ჰქონდა – რაღაც პერიოდს იღებდა და აფასებდა. მაშინაც შეფასების ანგარიში გამოქვეყნდა რამდენიმე დღის შემდეგ.
ჩვენი დასკვნა 7-9 მარტის აქციაზე არის ძალიან კრიტიკული, ამ დასკვნის გამოქვეყნებისთვის ყველა ჩვენმა საერთაშორისო პარტნიორმა მადლობა გადამიხადა.
- ერთია, დასკვნის მომზადება ფაქტების გამოკვლევის შემდეგ და მეორე – მყისიერი რეაგირება, როცა აშკარად ჩანს დარღვევა. არ მიგაჩნიათ, რომ თქვენი პიროვნული რეაგირება დროულად არის მნიშვნელოვანი და შესაძლოა, შემაკავებელიც?
უფლებაში ჩარევას აქვს თავისი სტანდარტი. ჩვენთან თანასწორობის დეპარტამენტი მუშაობდა პირველივე წუთიდან [7-9 მარტის აქციები].
- სავარაუდო სექსუალური შევიწროების შემთხვევებზე თქვენ გქონდათ განცხადება, თუმცა იყო შეფასებები, რომ ეს განცხადება არ იყო მწვავე.
მიმდინარეობს ამ საქმეების შესწავლა, ამას სწავლობს დეპარტამენტი, რასაც აქვს თავისი პროცედურა, მათთან ვაგზავნით გამოკითხვის ოქმებს, მათ უნდა მოგვცენ ინფორმაცია და ასე შემდეგ.
საბოლოო ჯამში რაც გამოიკვეთება, აისახება ჩვენს ანგარიშში.
- თქვენი ბოლო სტატუსი ეხება იმას, რომ მიხეილ სააკაშვილის სამედიცინო მომსახურების მონიტორინგის მიზნით შექმნილი კონსილიუმის წევრი ექიმები თქვენს მითითებას არ ელოდებიან და თქვენგან რწმუნების გადაცემა ექიმებს არ უთხოვიათ. არ აპირებთ, რომ მიუბრუნდეთ მესამე პრეზიდენტის ჯანმრთელობის შესწავლის საკითხს?
არჩევის პირველივე დღიდან რამდენჯერმე განვაცხადე, რომ კონსილიუმს რაიმე ფორმით არათუ ხელს შევუშლი, არამედ პირიქით, ხელს შევუწყობ, რომ მონაწილეობა მიიღონ ამ პროცესში.
მე შევხვდი მიხეილ სააკაშვილს, მან მთხოვა, რომ შემოსულიყო კონსილიუმი და მე მაშინვე გადავეცი კონსილიუმს მისი ეს თხოვნა. ჩემი მონაწილეობა გამოიხატება მხოლოდ იმაში, რომ უნდა გავცე რწმუნებები, რომელიც ჩემ მიერ უკვე ხელმოწერილია. ეს არის კონსილიუმის უშუალო პრეროგატივა, ჯანმრთელობის მდგომარეობას ისინი უწევენ მონიტორინგს. კონსილიუმის წევრები უახლოეს პერიოდში, ვფიქრობ, რომ შევლენ. როგორც წესი, ისინი არ ასაჯაროებენ თარიღს, ასეთი მიდგომაა.
გარდა ამისა, მე გამოვითხოვე ყველა დოკუმენტი, რომელიც დაკავშირებულია მიხეილ სააკაშვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან და მეორე დღესვე, 20 მარტს, საკმაოდ დიდი პაკეტი გადავეცი კონსილიუმს.
- სახალხო დამცველის კონსილიუმის წინა დასკვნის მიხედვითაც, სააკაშვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობა იყო ძალიან მძიმე. ამის გათვალისწინებით, რამდენად სამართლიანი და დასაბუთებულია თქვენთვის სასამართლოს გადაწყვეტილება, როცა მიხეილ სააკაშვილს სასჯელის გადავადებაზე უარი უთხრეს?
სასამართლო გადაწყვეტილების შეფასებაში მე ვერ შევალ. შემიძლია გითხრათ, რომ კონსილიუმს ექნება ყველანაირი წინაპირობა და მხარდაჭერა, რომ მაქსიმალურად ეფექტური მონიტორინგი განახორციელონ მიხეილ სააკაშვილის ჯანმრთელობაზე.
- რა მექანიზმებით წარმოგიდგენიათ პრეზიდენტ სააკაშვილის უფლებების დაცვა?
კანონის თანახმად ჩვენ შეგვიძლია, როდესაც საქმე ეხება ჯანმრთელობის საკითხს, მოვიწვიოთ სპეციალისტი, ამ შემთხვევაში კი, შექმნილია კონსილიუმი. ისინი ახორციელებენ შესაბამის მონიტორინგს. მე, როგორც სახალხო დამცველმა, შემიძლია თვალყური მივადევნო ამ პროცესს, არა ხოლოდ მიხეილ სააკაშვილის შემთხვევაში, არამედ ჩემი ვალდებულებაა, ყველა პატიმრის მდგომარეობაზე ვიზრუნო.
მე როცა შევხვდი მიხეილ სააკაშვილს, მარტო მას არ შევხვედრივარ, შევხვდი 13-ვე პატიმარს, რომელიც „ვივამედის“ კლინიკაში მკურნალობს.
__________________
მთავარ ფოტოზე: ლევან იოსელიანი ბათუმში, „ოცნების ქალაქში“. ფოტო: „ბათუმელები“/როინ გუნდაძე
