„ეს ყველას საქმეა და არა რომელიმე კონკრეტული პარტიის – ხელახლა არჩევნების ჩატარება არის არა პოლიტიკური ამოცანა, არამედ ეროვნული ამოცანა. საუბარია იმაზე, ჩვენ გვექნება თუ არა დემოკრატიული სახელმწიფო. თუ ეს ყველას საქმეა, მაშინ ყველა უნდა ვმონაწილეობდეთ ამაში და მხოლოდ პოლიტიკური პარტიები არ უნდა გამოდიოდნენ ამ მოძრაობის ავანგარდში,“ – მიიჩნევს პოლიტოლოგი კახა გოგოლაშვილი.
მისი აზრით, ამ პროცესში, როცა ქვეყანაში არაკონსტიტუციური პარლამენტი გვყავს, ოპოზიციური პარტიები უნდა დავინახოთ, როგორც საპროტესტო ჯგუფი.
საპროტესტო ჯგუფების გაერთიანებით და კონსოლიდაციით კი, შესაძლებელია, ივანიშვილს ხელახლა მოუწიოს არჩევნების ჩატარება.
პოლიტოლოგთან საუბარი ივანიშვილის გადაწყვეტილების შეფასებით დავიწყეთ: პრეზიდენტობის კანდიდატად „ქართულმა ოცნებამ“ მიხეილ ყაველაშვილი დაასახელა. კახა გოგოლაშვილს ეჭვი არ ეპარება, ივანიშვილი მარტო მიიღებდა ამ გადაწყვეტილებას, ყველა დიქტატორი ადრე თუ გვიან ძალიან ეჭვიანი ხდებაო.
„ბათუმელებმა“ რონდელის ფონდის ევროპული კვლევების ცენტრის დირექტორთან, კახა გოგოლაშვილთან ინტერვიუ ჩაწერა.
- ბატონო კახა, თქვენი აზრით, რას ცვლის მიხეილ ყაველაშვილის საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატად დასახელება, როცა არაკონსტიტუციური პარლამენტი გვყავს?
იცვლება რამდენიმე რამ: ბიძინა ივანიშვილი ცდილობს, რომ პრეზიდენტის ინსტიტუტის სრული დისკრედიტაცია მოახდინოს. მეორეა ის, რომ ისეთი ადამიანი დანიშნა, მისგან არ ელოდება არანაირ წინააღმდეგობას, არანაირ გართულებებს…
შეამჩნევდით პრეზიდენტობის კანდიდატის დასახელების დროს, ძალიან მოწყენილი რომ იდგნენ „ოცნების“ წარმომადგენლები, ცოტა შეშინებულიც კი ჩანდნენ. ეტყობა, კარგად ვერ გაიაზრეს, რას ნიშნავდა ეს ყველაფერი, თუმცა ყველა დიქტატორი ადრე თუ გვიან ხდება ძალიან ეჭვიანი, როცა ის ვეღარავის ვეღარ ენდობა.
„ქართული ოცნება“ ინტელექტუალურად შედარებით უფრო მაღლა დგას, ვიდრე „ხალხის ძალა“, სადაც ინტელექტის აშკარა დეფიციტია. მაგალითად, იმავე კობახიძეს, ან პაპუაშვილს, მორალური თვისებები აკლიათ, მაგრამ ასე თუ ისე, მაინც განათლებული ხალხია და ინტელექტუალური შესაძლებლობები აქვთ ხომ? ღარიბაშვილმაც ენები იცის, თანაც გამდიდრებულია.
„ოცნებაში“ აშკარად ბევრისგან პირდაპირ გამოსჭვივის თვითკმაყოფილება, ამბიციები, ამიტომაც, ასეთ სიტუაციაში, შესაძლოა, ივანიშვილმა იფიქრა: წლები გადის, მემატება ასაკი, არ არის გამორიცხული, ამათ მიღალატონ. მით უმეტეს, მას აქვს მარგველაშვილის და ზურაბიშვილის გამოცდილება. ივანიშვილი მიიჩნევს, რომ მას უღალატეს, რადგან გამოვიდნენ მისი ჩრდილიდან და მათი აზრები გამოააშკარავეს.
ამიტომაც, ივანიშვილი ახლა აქცენტს „ხალხის ძალაზე“ აკეთებს და მის წინ წამოწევას ალბათ შეეცდება ისევ. ივანიშვილისთვის საფრთხე შესაძლოა ყველა მხრიდან მომდინარეობდეს. ვთქვათ, როცა რუსეთზეა ლაპარაკი, პუტინის მომხრეები შესაძლოა პირდაპირ გავიდნენ ღარიბაშვილზე, ან კობახიძეზე გავიდნენ და უთხრან, ივანიშვილს ნუ უსმენთ, ჩვენ დაგიჭერთ ყველანაირად მხარს და მაგას ხელებს შევუკრავთო.
ივანიშვილს იმედი აქვს, რომ „ხალხის ძალის“ დეპუტატები ასეთ რამეს ვერ გაბედავენ, რადგან მათ არ აქვთ შესაბამისი პოტენციალი. ისინი ყოველთვის იქნებიან კომპლექსის ქვეშ, რომ ივანიშვილის გარეშე არაფერს წარმოადგენენ. ამიტომაც, შეეშინდებათ ივანიშვილის ლოიალურობის ველიდან გასვლის.
მე რუსებზე ვლაპარაკობ და რატომ გამოვრიცხავთ, ამერიკელებსაც ჰქონდეთ მსგავსი კონსულტაცია რომელიმესთან, მოდი, ასე გავაკეთოთ და ივანიშვილს ნუ მოუსმენთო?
კახა გოგოლაშვილი
- თქვენი აზრით, გადაწყვეტილება ყაველაშვილის პრეზიდენტობაზე ივანიშვილმა დამოუკიდებლად მიიღო?
დარწმუნებული ვარ, მარტომ მიიღო ივანიშვილმა ეს გადაწყვეტილება. ისეთი სახე ჰქონდა ყველას, რომ ეს ამას აჩვენებდა. „ხალხის ძალის“ წარმომადგენლებსაც ისეთი სახეები ჰქონდათ, მაჭარაშვილს და სუბარს, ისინიც შეშინებულნი იდგნენ – გამოდის, რომ მათ ფრაქციაში ლიდერი გამოარჩია ივანიშვილმა, როცა ყაველაშვილი ლიდერი არ იყო. შესაძლოა, დამცირებულადაც იგრძნეს თავი.
მე ასე მგონია, ივანიშვილმა სცადა ძალაუფლება დაებალანსებინა იმ კანდიდატით, რომელსაც ნაკლები ამბიცია აქვს, იცის თავისი შესაძლებლობები, რომ წარმოუდგენელი მაქსიმუმია, რისთვისაც შეიძლებოდა მიეღწია და ეს ყველაფერი ივანიშვილის დამსახურებაა.
- რა გზავნილია ყაველაშვილის პრეზიდენტის კანდიდატად დასახელება დასავლეთისთვის?
ეს არის პრეზიდენტის ინსტიტუტის აბსოლუტური დისკრედიტაცია. გასაგებია, რომ რუსეთი ყველასთან მოძებნიდა საერთო ენას, ვინც უნდა დაენიშნათ, ზებრაც რომ ყოფილიყო, არ იქნებოდა პრობლემა, მთავარია, პრეზიდენტი რაღაცებზე დაითანხმონ და საერთოდ არ აქვს მნიშვნელობა, რა დონის ადამიანს ელაპარაკებიან.
დასავლეთისთვის კი, ეს იქნება გარკვეული შოკი, მათ დაკარგეს ბოლო შესაძლებლობა, რაღაც კონტაქტი მაინც ჰქონოდათ საქართველოში ასეთ ხელისუფლებასთან მაინც. დასავლეთში უკვე სურვილიც კი არ ექნებათ, რომ კომუნიკაცია ჰქონდეთ ასეთ პრეზიდენტთან.
რაც მთავარია: ამ გადაწყვეტილებით ქართველი ხალხი ჩააყენეს ძალიან უხერხულ მდგომარეობაში – საბოლოო ჯამში, როგორიც არ უნდა იყოს ხელისუფლება, ქვეყნის დონეს აფასებენ იმით, თუ რა დონის პრეზიდენტი ჰყავს ამ ქვეყანას. პრეზიდენტი არის წარმომადგენლობითი სახე, საგარეო საქმეთა მინისტრთან ერთად. პრეზიდენტი აჩვენებს, როგორი კულტურის ხალხია ამ ქვეყანაში, როგორი ინტელექტის, მორალის, მსოფლმხედველობის ხალხია… პრეზიდენტით იწყება ერზე შთაბეჭდილების შექმნა. ამიტომაა, პრეზიდენტი ქვეყნის გარკვეული სიმბოლო.
შესაძლოა, ესეც ივანიშვილმა სპეციალურად გააკეთა – საქართველო საინტერესო ქვეყნად კი არ ჩანდეს, არამედ ჩამორჩენილ, პოსტსაბჭოთა ქვეყნად და გაიზარდოს ინტერესი ივანიშვილის ფულების მიმართ: ვისაც დააინტერესებს ბიზნესურთიერთობა ივანიშვილთან, შეიძლება გავიდეს კავშირზე უშუალოდ მასთან. საქართველო მისთვის არ უნდა იყოს საინტერესო.
- სურვილის გაქრობა აღნიშნეთ – თქვენი დაკვირვებით, აქეთკენ მიდის საქმე დასავლეთში, როცა საკითხი საქართველოს ეხება?
ეს დამოკიდებულია იმაზე, თუ რას იზამს ხალხი: საზოგადოება უნდა გამოჩნდეს, როგორც ღირსეული.
თუ საზოგადოება გაჩუმდება, ოპოზიციაც მოწოდების სიმაღლეზე ვერ იქნება და მთლიანობაში საზოგადოებრივი პროტესტი ჩაქრება, რა თქმა უნდა, დასავლეთში იტყვიან, რომ ეს არის ქვეყანა, სადაც არავისთან ურთიერთობა არ შეიძლება. ამიტომაც, მოდი, მხოლოდ პრაგმატულად ვიმოქმედოთ, ვივაჭროთ ამ ქვეყანასთან და გამოვიყენოთ, რაც გვჭირდება, ნუღარ გვაქვს იმედი, რომ საქართველოში დემოკრატია განვითარდება, ან თანასწორუფლებიანი პარტნიორობა გვექნება.
- ბოლო ფეისბუქპოსტში საუბრობთ იმაზე, რომ განხეთქილებაა საპროტესტო დემოსსა და პოლიტიკურ პარტიებს შორის. რა ფაქტორებზეა ახლა დამოკიდებული ის, რომ ეფექტურად შევძლოთ წინააღმდეგობის გაწევა?
ჩემი აზრით, მართლაც დემოსი და ოპოზიცია ერთმანეთს უნდა დაუკავშირდეს.
საქართველო ყოველთვის იყო დაქსაქსული ქვეყანა, სადაც უჭირთ ერთი ლიდერის, ერთი აქტორის ქვეშ გაერთიანება. ეს კარგი თვისებაც არის – მრავალფეროვნებაა და ადამიანები ცდილობენ, არ მოექცნენ ვინმეს გავლენის ქვეშ.
შესაძლებელია, ეს გამოიყენოს ოპოზიციამაც, რომელმაც ასპარეზი უნდა მისცეს სხვადასხვა საპროტესტო ჯგუფს, გვერდით დაიყენოს. ისე კი არ უნდა ხდებოდეს, რომ ოპოზიციურმა პარტიებმა ჩაატარონ მიტინგი და საპროტესტო ჯგუფები მოვიდნენ მათ დაძახებულზე. ეს ადამიანები არ ეთანხმებიან ყველაფერს, რაც ამ მიტინგზე ჟღერდება, ისინი არ არიან ამ ოპოზიციური პარტიების უპირობო ამომრჩევლები – ზოგადად ოპოზიციურ პარტიებს ადამიანებმა დაუჭირეს მხარი „ქართული ოცნების“ წინააღმდეგ და იმისთვის, რომ შესრულდეს საზოგადოებრივი დაკვეთა.
საპროტესტო ჯგუფები ანდობენ ოპოზიციურ ძალებს მანდატს, მაგრამ ეს ვერ განხორციელდა და ახლა პროტესტია. ამ პროცესში კი, ოპოზიცია არ უნდა ეცადოს იმგვარად პოზიციონირებას, თითქოს ისინი არიან ამ პროტესტის წარმმართველები.
ოპოზიციური ძალები და ეს ხალხი ერთად უნდა დადგნენ, უნდა გამოჩნდეს თანასწორუფლებიანობა. არ უნდა გამოჩნდეს, რომ რომელიმე პარტია დომინირებს და ცდილობს, თვითონ წარმართოს ეს პროცესი.
- ვინ უნდა აიღოს ინიციატივა, როცა არსებობს კოორდინაციის პრობლემა?
პირველ რიგში, არსებობს ურთიერთაღიარების პრობლემა: ყველამ ყველა უნდა აღიაროს, მაგალითად, არსებობს ჯგუფი, სადაც 2 ათასი კაცია, უნდა აღიარო, რომ ეს საზოგადოებრივი ძალაა, უნდა აღიარო ყველა მსგავსი ჯგუფი და მათი წარმომადგენლები უნდა შეიკრიბონ, ერთად იმსჯელონ ამა თუ იმ საკითხზე.
შემდეგ უკვე, როცა ამ ჯგუფის წარმომადგენელი დაბრუნდება შეხვედრიდან, იტყვის, რომ აი, ერთად ვიმსჯელეთ საკითხზე, მეც ვიყავი ჩართული და ჩემი წინადადება ვთქვი, კენჭი ვუყარეთ საკითხს და ასეთია გადაწყვეტილება, მაგალითად, ზეგ ვიკრიბებით და მოთხოვნა იქნება ეს და ეს. მიტინგზე მოვლენ ამ ჯგუფების წევრებიც, რადგან იგრძნობენ თავს არა რაღაც მასალად, როცა ხალხი გამოიყენეს მიტინგის შევსებისას, არამედ იგრძნობს ჩართულობას, რომ ამ დიდი პროცესის თანამონაწილეა.
ყველა მოქალაქემ ეს უნდა იგრძნოს, რომ ის რაღაცის შემძლეა ამ პროცესში. შესაბამისად, მას აქვს ვალდებულებებიც და სხვანაირად შეხედავს მიტინგსაც.
ჩემი აზრით, ოპოზიციურმა ძალებმა, თუ არ უნდათ, რომ დაკარგონ მხარდაჭერა, ეს ჯგუფები გვერდით უნდა დაიყენონ და კოლეგიალურად გადადგან შემდეგი ნაბიჯები. ეს ერთიანობა, რა თქმა უნდა, გამოჩნდება, თუ იქნება კოორდინაცია და ერთნაირი მესიჯები, ეს შექმნის ძალის, ერთიანობის განცდას.
სხვათა შორის, „ქართულ ოცნებას“ აქვს მყარი იერარქიული სისტემა, ყველაფერს გეგმავენ და იერარქიულად ხდება მისი განხორციელება, მაგრამ იქ არ არის დემოკრატია. სამაგიეროდ აქვთ დიდი ფინანსური რესურსი. ავტორიტარული რეჟიმები სტაბილური არიან, თუ მათ საკმარისი ფინანსური რესურსი აქვთ.
საპროტესტო ელექტორატი კი, არ მიიღებს იერარქიულ სტრუქტურას და არც აქვს ვინმეს ამის შესაბამისი რესურსი ოპოზიციაში, მაგალითად, დააფინანსოს ხალხის მიყვანა აქციაზე, როგორც ამას „ოცნება“ აკეთებდა, თუმცა ჯერ კიდევ მაკიაველი დემოკრატიაზე საუბრის დროს ამბობდა, რომ დემოკრატიული წყობა არის ყველაზე სწორი, რადგან თითოეული მონაწილე გრძნობს, რომ თანამფლობელიაო.
ის კი არა, რომ უბრალო ჯარისკაცი ხარ, არამედ, თანამფლობელი ხარ და შენსას იცავ – ასეა ჩვენს შემთხვევაშიც: ყველამ უნდა იგრძნოს, რომ თავის ტერიტორიას იცავს. მიტინგზე რომ არ მიდის ადამიანი და სძინავს, ან ტელევიზორის ყურებას ამჯობინებს, ეს იმიტომ ხდება, რომ მიტინგზე დარჩენილ ცარიელ ადგილას ის საკუთარ თავს ვერ ხედავს. მას უნდა გაუჩნდეს გრძნობა, რომ ეს მისი პასუხისმგებლობაა, უნდა იცოდეს, რომ ის თუ იქ არ მივა, რაღაც არ გაკეთდება. აი, ეს ბმა უნდა გაჩნდეს.
- პრეზიდენტმა ზურაბიშვილმა ამ არჩევნებს რუსული სპეცოპერაცია უწოდა. სპეცოპერაციაში ყველაფერი განსაზღვრულია. მოქალაქეების ნაწილიც ამჯერად ერთმანეთს უპირისპირდება, ან ოპოზიციას საყვედურობს, ხელისუფლებაზე გაბრაზების ნაცვლად. თქვენთვის რა ფაქტორია მთავარი, რომ საზოგადოებრივი პროტესტი ანგარიშგასაწევი გახდეს?
რა თქმა უნდა, „ქართული ოცნება“ მოქმედებს თავისი სტრატეგიით და ტაქტიკით…
ოპოზიციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა ერთადერთი, რაც შეიძლება ითავონ, არის ის, რომ დაქსაქსული ჯგუფები შეკრიბონ და დაამყარონ მათთან უშუალო კონტაქტი, აგრძნობინონ, რომ ერთმანეთს პატივს სცემენ იმის მიუხედავად, ვის რა პოლიტიკური ამბიციები აქვს. ამ ჯგუფებს უნდა გაუჩნდეთ შეგრძნება, რომ პოლიტიკური პარტიები არაფერს არ წყვეტენ მათ გარეშე.
საჭიროა ერთიანი ფრონტის შექმნა, სადაც მონაწილეები ერთმანეთს გაუზიარებენ იდეებს და მოსაზრებებს, მოხდება ამ იდეების განხილვა და საერთოდ სტრუქტურების შექმნა თავისი ვალდებულებებით. დაყოფილი იქნება საქმე და ყველას ეცოდინება, ვინ რას გააკეთებს.
მგონია, რომ ჯობია, პარტიებმა დაიწყონ ეს პროცესი, რადგან ყველაზე ორგანიზებული ძალაა. იგივე შეიძლება გააკეთოს რომელიმე ძლიერმა საზოგადოებრივმა ორგანიზაციამ. ეს ყველას საქმეა და არა რომელიმე კონკრეტული პარტიის, თუ პარტიების საქმე – ხელახლა არჩევნების ჩატარება არის არა პოლიტიკური ამოცანა, არამედ ეროვნული ამოცანაა. საუბარია იმაზე, ჩვენ გვექნება თუ არა დემოკრატიული სახელმწიფო. თუ ეს ყველას საქმეა, მაშინ ყველა უნდა ვმონაწილეობდეთ ამაში და მხოლოდ პოლიტიკური პარტიები არ უნდა გამოდიოდნენ ამ მოძრაობის ავანგარდში.
მაგალითად, სტუდენტები შეიძლება ცალ-ცალკე კი არ გამოდიოდნენ, არამედ კავშირი შექმნან, დელეგატები დაასახელონ და პერმანენტულად კავშირი ჰქონდეთ თავიანთ უნივერსიტეტებთან, ოპოზიციასთანაც მოახდინონ კოორდინაცია და ისე მოქმედება?
ამ პირობით პოლიტიკური პარტიაც ერთ-ერთი საპროტესტო ჯგუფი გამოდის, ის პარტიად მაშინ გადაიქცევა, როდესაც დაიწყება საარჩევნო კამპანია და მივაღწევთ ხელახლა არჩევნებს. ამ პროცესში კი, პოლიტიკური პარტია თავის ამოცანებს არ ასახელებს, ის გამოდის, როგორც საპროტესტო ჯგუფი.
არის მოლოდინი, რომ ეს ყველაფერი მხოლოდ ოპოზიციამ უნდა გააკეთოს, რაც არასწორია. ოპოზიციისთვისაც უკეთესია, სრულ პასუხისმგებლობას თუ მოიხსნის და გაუნაწილებს საზოგადოებრივ ჯგუფებს. მოქალაქეც უფრო წყნარად იქნება, როცა ეცოდინება, რომ არსებობენ ჯგუფები, რომლებსაც ის უფრო მეტად ენდობა, ვიდრე, მაგალითად, პოლიტიკურ პარტიას, ამ ჯგუფს მიაწვდის თავის ხმას.
- ფართომასშტაბიანი პროტესტის შენარჩუნება იქნება გამოსავალი ამ კრიზისიდან? ასევე, სანქციები აშშ-დან საზოგადოების პროტესტზეა დამოკიდებული?
ნებისმიერი შეიძლება აიძულო, წავიდეს დათმობაზე, როცა პროტესტი არის ფართომასშტაბიანი და კოორდინირებული. თუ იმდენად კოორდინირებულია ეს, რომ კოლაფსის გამოწვევა შეუძლია, მაგალითად, სატრანსპორტო სისტემის კოლაფსი, ან სასწავლო დაწესებულებების, საერთაშორისო ფრენების, ამას ვერაფერს დაუპირისპირებს ხელისუფლება. ამ დროს ხელისუფლება წავა დათმობაზე.
რა თქმა უნდა, შეერთებული შტატები და ევროპა უყურებენ, რა განწყობებია მოსახლეობაში, არის თუ არა ძლიერი საპროტესტო მუხტი და სჭირდება თუ არა მას მხარდაჭერა. მეორეს მხრივ, საპროტესტო გამოსვლა აძლევს ინსპირაციას საერთაშორისო საზოგადოებას, რომ იყოს უფრო აქტიური. ესენი ერთმანეთს აძლიერებენ, ან ასუსტებენ.
ორივე ძალიან მნიშვნელოვანია: როგორც საგარეო მხარდაჭერა, ზეწოლა, ასევე შიდა მხრიდან ზეწოლა ხელისუფლებაზე, რათა ის დაითანხმო ახალ არჩევნებზე.
