„სოციალისტური საქართველოს“ ყრილობაზე, რომელიც საბჭოთა კავშირის ჰიმნით დაიწყო და სტალინის და პუტინის რეჟიმის განდიდებით გაგრძელდა, წითელყესახვევიანი მოზარდებიც მონაწილეობდნენ. როდის და რატომ იყენებენ ბავშვებსა და მოზარდებს პოლიტიკური ძალები პარტიულ ატრიბუტად და ვინ არის პასუხისმგებელი, როცა ბავშვის უფლებების კონვენცია ირღვევა? ამ თემაზე „ბათუმელებთან“ ისტორიკოსი გრიგოლ გეგელია საუბრობს.
ბატონო გრიგოლ, პოლიტიკური მოძრაობის მხრიდან, რომელიც სტალინის და საბჭოთა კავშირის სიყვარულს ქადაგებს და ოცნებობს, რომ რუსული ჯარი დაბრუნდეს საქართველოში, მოზარდების გამოყენება პარტიულ ატრიბუტად რამდენად საგანგაშოა?
პირველ რიგში მინდა ვთქვა, რომ ამ ძალას, რომელიც სტალინის და პუტინის სიყვარულს ქადაგებს, არანაირი შეხება არ აქვს მემარცხენეობასთან. ის, რასაც ვალერი კვარაცხელია აკეთებს, არის პოსტსაბჭოთა ნოსტალგიის გამოყენების მცდელობა, იმ ხალხის მხრიდან, ვისაც ენატრებათ სახელმწიფო ფორმებით კომუნიზმი. მით უმეტეს ამორალურია განცხადებები იმაზე, რომ თურმე აფხაზები და ოსები „ამერიკის ჩექმას გაქცევიან“. ეს არის ძალიან სამარცხვინო პოზიცია ქართული ისტორიის წინააღმდეგ. ამასთანავე, ეს არის ჩვეულებრივი ისტორიული უვიცობის გამოხატულებაც.
თუ ფოტოებით ვიმსჯელებთ, მოზარდები, რომლებიც პარტიულ ყრილობაში მონაწილეობდნენ და მათ იყენებენ პარტიული მესიჯების გასავრცელებლად, სრულწლოვნები არ არიან. ბუნებრივია, ეს ბავშვები გაიზრდებიან, ისწავლიან რაღაცას და ძალიან დიდი შანსია, რომ 5-6 წლის შემდეგ შერცხვებათ იმის, რომ დგანან წითელი ყელსახვევით და საჯაროდ მხარს უჭერენ ვალერი კვარაცხელიას და მის სამარცხვინო პოლიტიკას. მოზარდები გაიგებენ იმას, თუ რა იყო საბჭოთა კავშირი, რა მიმართებაში იყო საქართველოს ისტორიასთან და რა უბედურებები დატრიალდა მის მიერ.
როგორ ფიქრობთ, არ იციან ამ მოზარდებმა საბჭოთა კავშირის შესახებ? და თუ არ იციან, ვისი პრობლემაა ეს, განათლების თუ ოჯახის?
გრიგოლ გეგელია. ისტორიკოსი
აი, ეს ფუნდამენტური კითხვა დგება დღის წესრიგში სწორედ დღეს. უნდა იცოდეს თუ არა 14 წლის მოზარდმა საბჭოთა კავშირის ისტორია ისე, რომ მას აღარ მოუნდეს წითელი ყელსახვევის გაკეთება? წესით, უნდა იცოდეს მოზარდმა უფრო მეტი. ბუნებრივია, მას სსრკ ყრილობების ჩანაწერების ცოდნას ვერ მოვთხოვთ, მაგრამ ის, თუ როგორი ტერორისტული წარმონაქმნი იყო საბჭოთა კავშირი და როგორ გაანადგურა უამრავი ადამიანი არაფრის გამო, მათ შორის ამ მოზარდების წინაპრებიც, ეს კარგად უნდა იცოდნენ.
ბავშვის უფლებები დაირღვა ამ ყრილობაზე? და ვის ეკისრება ამაზე პასუხისმგებლობა?
ჩემი აზრით დაირღვა, რადგან არ შეიძლება ბავშვების, მოზარდების გამოყენება პოლიტიკურ მასალად. მათ არ იციან რას ნიშნავს წითელი ყელსახვევი, რას ნიშნავდა კომუნიზმი და რა პოლიტიკას აგრძელებს პუტინის კრემლი. ამიტომ მათი გამოყენება არის აბსოლუტური დაცემა მორალურად.
როდის დაიწყო ბავშვების და მოზარდების პოლიტიკური მიზნით გამოყენება და როგორი პოლიტიკური ძალები აკეთებენ ამას?
მოზარდების და ბავშვების პოლიტიკური მიზნებისთვის გამოყენების ორი მთავარი მაგალითი იყო საბჭოთა კავშირის და ჰიტლერის ნაცისტური გერმანიის დროინდელი ახალგაზრდული გაერთიანებები. ორივეს მიღმა არსებითად მსგავსი ფსიქოლოგია იდგა, რომელიც ცდილობდა ეჩვენებინა, რომ ახალი თაობა, ახალი სისხლი არის პოლიტიკური პარტიისა და იდეოლოგიის მხარეს. ჰიტლერის ერთ-ერთ იდეა იყო ათასწლოვანი რაიხის დამყარება, სწორედ ამისთვისთვის სჭირდებოდა მას ასეთი ფსიქოლოგიის გამოყენება. თუმცა, ახალგაზრდების მობილიზების კიდევ უფრო პრაქტიკული მიზეზი იყო მომავალი თაობების აბსოლუტური ინდოქტრინაციის მცდელობა. ასეთი რამ ამართლებს მაშინ, როცა პოლიტიკური სივრცეები საბოლოოდ იხურება და პოლიტიკური ძალა სრულიად აცხადებს უარს გარე გავლენებზე, რისი მაგალითიცაა ჩრდილოეთ კორეა, სადაც კატასტროფული ყოფაა, სახელმწიფომ საბოლოოდ დაცალა ადამიანები ყოველგვარი აზრისაგან, რადგან მათ მართლა დახშეს გონებრივი, ისე როგორც პოლიტიკური საზღვრები. ცხადია, საქართველოში ამაზე არ გვაქვს საუბარი, რადგან ამ ძალას არა აქვს არავითარი გასაქანი, მაგრამ ფაქტია, რომ იგი იგივე ფსიქოლოგიით ოპერირებს და იგივე მოდელებს იყენებს.
პრაქტიკა აჩვენს, რომ ზოგადად, პოლიტიკოსებს მოსწონთ ბავშვების ხელში აყვანა, მათი აფიშირება საარჩევნო თუ სხვა პოლიტიკური პროცესების დროს, როგორ უყურებს ამას განვითარებული სამყარო?
ცივილიზებულ ქვეყნებში კარგა ხანია აღარ არის „ლენინი და ბავშვების“ პრაქტიკა. დასავლელი ლიდერები, რომლებსაც უნდათ, რომ ბავშვებთან ჩანდნენ, მიდიან სკოლებში, კოლეჯებში და აწყობენ შეხვედრებს, კითხვა-პასუხების სესიებს და საჯარო კითხვის სესიებს. განსაკუთრებით პრეზიდენტის ცოლები აქტიურობენ, ხშირად დადიან საჯარო წრეებზე, კითხულობენ ბავშვებთან ერთად ზღაპრებს და მოთხრობებს და ა.შ მაგრამ ისინი ბავშვებს არ წარმოაჩენენ როგორც პარტიულ ატრიბუტიკას. ბავშვების იმ ფორმით გამოყენება, როგორც იყო საბჭოთა კავშირში, ან ახლა ვნახეთ ბათუმში, არცერთ წესიერ სახელმწიფოში არ ხდება. ცხადია ყველა პარტიას აქვს დღეს ახალგაზრდული ფრთები და ეს კარგია, რადგან ახალგაზრდა უნდა იყოს პოლიტიკურად აქტიური, თუმცა 18 წლამდე მათი გაერთიანება პარტიულ სტრუქტურებში კატეგორიულად მიუღებელია. ის, რომ ბავშვები არ იყვნენ გამოყენებული პარტიულ მასალად, ამაზე მშობელი უნდა ზრუნავდეს, მით უმეტეს, როცა ხდება ასეთი სამარცხვინო მიზნებისთვის მათი გამოყენება. ბავშვის ოფიციალურ პოლიტიკური აქტივობისთვის გამოყენებას კანონი ეხება, მაგრამ მისი თავისუფალი ჩართულობის საკითხს მშობელი უნდა არეგულირებდეს თავისი მორალური პრეფერენციებიდან გამომდინარე და ეს უნდა ესმოდეს მშობელსაც და ვალერი კვარაცხელიასაც.
