რატომ აქვს „ყველაზე უტაქტო საჯარო მოხელის“ იმიჯი, როგორ აფასებს ის მისი და სააგენტოს თანამშრომლების მისამართით გამოთქმულ პრეტენზიებს და როგორია მისი თვალით დანახული სახელმწოფო სოციალური პოლიტიკა დღეს? ამ თემაზე „ბათუმელები“ სოციალური მომსახურების სააგენტოს აჭარის ფილიალის ხელმძღვანელს, თემურ ქარცივაძეს ესაუბრა.
ბატონო თემურ, კანონის მიხედვით, სოციალური მომსახურების სააგენტო ვალდებულია რეაგირება მოახდინოს ქუჩაში მყოფ არასრულწლოვან ბავშვებზე, თუმცა თითქმის ყოველდღიურად ვხედავთ ბავშვებს, რომლებიც მოწყალების სათხოვნელად დგანან ქუჩაში. ამ ფაქტს თქვენი სამსახურის არაეფექტურ მუშაობად მიიჩნევთ, თუ სხვა რამეში ხედავთ პრობლემას?
ეს პრობლემაა ნამდვილად და სახელმწიფო, ნებისმიერი პირი ვალდებულია გაატაროს გარკვეული ქმედებები, ბავშვები ქუჩაში რომ აღარ იყვნენ. რაც შეეხება სააგენტოს, – ჩვენს ვალდებულებაში რომ ეწეროს ყველა ბავშვთან მივიდეს და მოიკვლიოს, ამის არც ადამიანური, არც მატერიალური რესურსი არ არის. თუმცა, ძალიან დიდ სივრცეს მოვიცავთ – ამა თუ იმ უბანში ძალიან ხშირად გამოსული ბავშვების შესახებ ვიცით, ვუკავშირდებით მშობლებს. არის შემთხვევები, როცა ბავშვები ჩვენს თანამშრომლებს ცნობენ და გარბიან.
თქვენ პირადად თუ შესწრებიხართ ქუჩაში მოწყალების მისაღებად გამოსულ ბავშვს და რა რეაგირება მოგიხდენიათ?
მეც შევსწრებივარ, მაგრამ მე არ ვარ უფლებამოსილი ვკითხო ამ ბავშვს მისამართი. სოციალურ მუშაკს აქვს ამის უფლება, შემიტყობინებია მათთვის, მისულან და გაურკვევიათ ვითარება, დაკონტაქტებიან მშობელს, მაგრამ მერე ამ ბავშვებს ისევ ქუჩაში ვხედავთ.
როცა ქუჩაში მოწყალების მოთხოვნის ფაქტი მეორდება, კანონი რას ითვალისწინებს მშობლის წინააღმდეგ?
თუ მყარი მტკიცებულებები გვქონია იმაზე, რომ მშობელი ბავშვს იყენებს, ბავშვის სახელმწიფო ზრუნვაში გადაცემის საკითხი დასმულა. მაგრამ, მიდგომა ასეთია, რაც არ უნდა სახელმწიფო ინსტიტუცია იყოს, ჯერ ყველა რესურსი უნდა გამოვიყენოთ, რომ ბავშვი დარჩეს ოჯახში, რადგან ოჯახზე უკეთესი გარემო, თუკი იქ გაუსაძლისი სიტუაცია არ არის, სხვა არ არსებობს.
რამდენი ბავშვია აჭარაში მინდობით აღზრდაში გაყვანილი და რამდენად არის მზაობა ოჯახებში ბავშვების მისაღებად?
ასამდე ბავშვია ამ დროისთვის. სანამ ბავშვი მიმღებ ოჯახში გადავა, ის ოჯახი ორ-სამთვიან პროცედურას გადის, როგორც მატერიალურს, ასევე ფსიქოლოგიურს. ენიჭება მას მიმღები მშობლის სტატუსი. ასეთ ოჯახს წინასწარ ვარჩევთ და სტატუსს ვანიჭებთ და არა მაშინ, როცა ბავშვი გამოჩნდება. დღეის მდგომარეობით 20-25 ბავშვის მიმღები ოჯახები გვყავს. ჯერ არ გვქონია შემთხვევა, რომ მიმღებ ოჯახს დაერღვიოს პირობები, რადგან მინდობით აღზრდაში გადაცემა არ ნიშნავს იმას, რომ მივაბაროთ ბავშვი და ხელი დავიბანოთ, მუდმივი კონტაქტი აქვთ სოციალურ მუშაკებს და მეც ერთხელ მაინც ვარ ნამყოფი იმ ოჯახებში, სადაც ეს ბავშვები იმყოფებიან. ასევე ჩანაწერი კეთდება, როგორ იზრდებიან ბავშვები.
ხშირად ვრცელდება ინფორმაცია მცირეწლოვანი ბავშვების შიმშილობის შესახებ, ბოლო ფაქტზე „ბათუმელებიც“ წერდა. რა უნდა გააკეთოს ოჯახმა, საზოგადოებამ და სახელმწიფომ იმისთვის, რომ ბავშვის შიმშილით გარდაცვალების საფრთხე აღარ არსებობდეს ქვეყანაში?
მე გამამტყუნეს მაშინ, როცა გოგიტა აბაშიძე გარდაიცვალა კვებითი დეფიციტის მიზეზით, მაგრამ მაშინ, როცა მან წონაში მოიკლო, ოჯახს ჰქონდა შესაძლებლობა გამოეკვება ბავშვი. მიზეზი იყო ინტელექტის დეფიციტი. მექანიზმი ის არის, რომ სოფელში, სკოლაში თუნდაც სამედიცინო პერსონალი იქნება თუ სხვა ვინმე, შეტყობინება უნდა გააკეთოს, რომ ჩვენ რეაგირება დაუყოვნებლივ მოვახდინოთ. თუმცა, ქვეყანაში ჯერ არ არის ის მდგომარეობა, რომ ნებისმიერ ბავშვს ჰქონდეს ის პირობები, რასაც იმსახურებს.
მედიის როლს როგორ ხედავთ და თუ რეაგირებთ პრესაში გამოქვეყნებულ ფაქტებზე?
მედიის როლი, რა თქმა უნდა, დიდია. ბავშვთა დაცვის დღეზე ეთერში ვთქვი, რომ ბავშვზე ძალადობა დაუშვებელია, რადგან ისიც მოძალადე გაიზრდება-მეთქი. ეთერში შემოვიდა ერთ-ერთი მოქალაქე და მითხრა – თქვენ ტყუით, მე მამაჩემი მცემდა, სკოლაშიც გვცემდნენ, მაგრამ მოძალადედ არ გავზრდილვარო. მაშინ მოურიდებლად ვუთხარი იმ ადამიანს, თქვენი აგრესიული შემოსვლა ეთერში იმას ნიშნავს, რომ მაინც მოუხდენია ცემას გავლენა-მეთქი. მედიის როლი ზუსტად ამაშია, რომ ჩვენ რაც არ უნდა ჩავერთოთ, თუ პრესა ასეთ თემებზე არ დაგვეხმარა მოქალაქეობრივი აზრის ჩამოყალიბებაში, მარტო ვერაფერს გავხდებით.
სოციალური მომსახურების სააგენტოს მიმართ ხშირად აქვთ პრეტენზიები სოციალურად დაუცველ ოჯახებს. არაერთ ოჯახს გამოუხატავს უკმაყოფილება სოციალური აგენტების არაკომპეტენტურობასა თუ არაკეთილსინდისიერებაზე. თქვენ თუ გაქვთ კითხვის ნიშნები მათთან მიმართებაში?
სოციალური აგენტი მიდის ოჯახში, პარლამენტის მიერ დამტკიცებულ ბლანკზე გადააქვს ოჯახის დეკლარაცია, სადაც ყველა პუნქტი ივსება. ამაზე ხელს აწერს ოჯახის უფლებამოსილი პირი. რატომ უნდა იყოს დაინტერესებული აგენტი იმით, რომ არასწორი ინფორმაცია მიაწოდოს სახელმწიფოს?
ვთქვათ იმიტომ, რომ სახელმწიფო ბიუჯეტი დაიზოგოს ან არ აჩვენოს სიღარიბის მაჩვენებლის ზრდა.
მერწმუნეთ, სოციალურ აგენტს ამის ვალდებულება არ აქვს. ნებისმიერი დათვლის სისტემას აქვს რაღაც ცდომილება და ზოგჯერ მეც გამჩენია განცდა, რომ მოცემულმა ოჯახმა დეკლარაციის მიხედვით იმაზე მეტი ქულა მიიღო, ვიდრე რეალურად უნდა მიეღო. ეს ცუდია, მაგრამ რეალობაა.
მოქალაქეები ასევე გამოთქვამენ პრეტენზიას სოციალურ პოლიტიკასთან დაკავშირებით, მათი აზრით, სახელმწიფომ არ უნდა შეუზღუდოს ოჯახს მინიმალური შემოსავლის მიღება, რადგან ასეთი პოლიტიკა კი არ აძლიერებს ოჯახებს, არამედ ასუსტებს. თქვენი პოზიცია როგორია?
ოჯახს გამომუშავების უფლება აქვს, ოღონდ ეს ხდება ქულების ხელმეორედ გადათვლის საფუძველი. თუ ოჯახის შემოსავალი არ გაიზარდა 220 ლარზე მეტით, ეს გადამოწმების საფუძველი არ ხდება, მაგრამ გვქონდა შემთხვევა, როცა ოჯახის ერთმა წევრმა დაიწყო მუშაობა და რეგულარულად მიიღო ათას ლარზე მეტი, ამ ოჯახს, რა თქმა უნდა, ავტომატურად შეუჩერდა სოციალური დახმარება. თუმცა გააჩნია ოჯახს, რამდენსულიანია, ბავშვი რამდენია, შშმ პირი რამდენია, რადგან იგივე თანხა (ათასი ლარი) ასეთ შემთხვევაში არ იქნება საკმარისი ოჯახის ყველა წევრისთვის.
სახალხო დამცველის ბათუმში ვიზიტის დროს ერთ-ერთი ორგანიზაციის წარმომადგენელმა ყველაზე უტაქტო საჯარო მოხელედ დაგასახელათ. როგორ ფიქრობთ, რატომ და როგორ წყვეტთ ხოლმე ისეთ საკითხებს, რომლებიც რამდენიმე სტრუქტურასთან კოორდინირებულ მუშაობას მოითხოვს?
ძალიან ძნელია მაგაზე ლაპარაკი, რადგან ეს განაწყენებულმა პიროვნებამ თქვა და ამას ჰქონდა საფუძველი. სწორედ ბავშვთა დაცვის საკითხებში დაარღვია კანონი იმ ქალბატონმა და ჩვენ მივუთითეთ. მან დაგვიდასტურა, რომ ბავშვი იმყოფებოდა ოჯახური ძალადობის ქვეშ, ათი დღის განმავლობაში ხვდებოდა ბავშვს და ერთი შეტყობინება არ გაუკეთებია სააგენტოში, რაც დასჯადია. ხისტი ვარ ყველა შემთხვევაში, როცა პიროვნების იდენტიფიცირებას მთხოვენ ან როცა ხდება ფაქტი და მაშინ მთხოვენ ამ თემაზე საუბარს. ასეთ დროს ყველა ხვდება ვისზეა საუბარი და ისედაც ტრავმირებული ადამიანი ხელმეორედ იღებს ტრავმას – ამას ყველა ვერ იგებს.
