ლიფტების უსაფრთხოებაზე საუბარი საქართველოში პერიოდულად, მორიგი ტრაგიკული შემთხვევის შემდეგ იწყება და მალევე სრულდება. მთავარი კითხვა კი, კონკრეტულად რომელი უწყებაა პასუხისმგებელი უსაფრთხოების კონტროლზე, პასუხგაუცემელი რჩება.
ბათუმში შემთხვევითობის პრინციპით გამოკითხულ ადამიანთა უმეტესობამ არ იცის, ვინ არის პასუხისმგებელი მისი კორპუსის ლიფტის უსაფრთხოებაზე. ბევრს ჰგონია, რომ ლიფტის მოვლა მერიას ევალება.
ისეთ კორპუსებში კი, სადაც ამხანაგობას კორპუსის, მათ შორის, ლიფტის მოვლისთვის ორგანიზაცია ჰყავს დაქირავებული, ამ ორგანიზაციაზე მიუთითებენ. ამათგან უმეტესობამ არ იცის, რა წერია ხელშეკრულებაში.
მომატებული საფრთხის შემცველ ობიექტებს ბათუმში ერთადერთი უწყება – აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროს ტექნიკური ზედამხედველობის სამსახური უწევს ზედამხედველობას. თუმცა კორპუსის ლიფტის უსაფრთხოების კონტროლი ამ სამსახურის მოვალეობა არ არის.
ვინ არის პასუხისმგებელი ლიფტის მოვლასა და მისი უსაფრთხოების კონტროლზე – კითხვებს აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროს ტექნიკური ზედამხედველობის განყოფილების უფროსი, დავით ბერიძე პასუხობს.
- ბატონო დავით, კონკრეტულად რაზეა პასუხისმგებელი თქვენი სამსახური, ლიფტების პერიოდული ინსპექტირება გევალებათ?
ჩვენი სამსახური ზედამხედველობას უწევს მომატებული საფრთხის შემცველ ობიექტებს. ასეთი 21 სახის ობიექტია, მათ შორის, არის ლიფტებიც. როდესაც 120 კილოგრამზე მეტია ტვირთამწეობა, ზედამხედველობას ჩვენ ვახორციელებთ. ჩვენს საქმიანობაში შედის ლიფტების რეგისტრაცია რეესტრში წარმოდგენილი დოკუმენტაციის შესაბამისად, ასევე, ლიფტების ინსპექტირების ჩატარების შესახებ ინფორმაციების მიღება.
იმ შემთხვევაში, თუ რაიმე ინფორმაციის საფუძველზე ობიექტის შემოწმების შემდეგ გამოვლინდა ხარვეზი, კანონის შესაბამისად უნდა მოხდეს რეაგირება. ეს შეიძლება იყოს შენიშვნა, რაც ითვალისწინებს ვადის მიცემას გამოსწორებაზე და კონტროლი ამ ვადის დაცვაზე. დაახლოებით ეს არის ჩვენი ფუნქცია.
რაც შეეხება უშუალოდ ლიფტების ექსპლუატაციას, ეს არის ლიფტის მფლობელის ვალდებულება, რაც გაწერილია კანონში. ლიფტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსში ჩამოთვლილია მფლობელის ვალდებულებები: მფლობელის ვალდებულებაა, ლიფტის რეგისტრაცია, ასევე გამართულად ფუნქციონირება. პასუხისმგებელი პირის დანიშვნა, პერიოდული ინსპექტირების ჩატარება და ასე შემდეგ.
ისევე როგორც სხვა საკუთრება, რომელიც გააჩნია მფლობელს, თუნდაც ავტომობილი, როგორც ტექნიკა, რომელიც მოძრაობს და ვალდებული ხარ წესების დაცვით მოიხმარო. ანალოგიურად ხდება აქაც – მესაკუთრე ვალდებულია დაიცვას ის, რომ არ დააზიანოს არც საკუთარი თავი და არც სხვა.
ამას ვაკონტროლებთ ინფორმაციის საფუძველზე. პასუხისმგებლობა არ გვეკისრება ნებისმიერი ქმედებით გამოწვეულ რაიმე შემთხვევაზე, პასუხისმგებლობა არის სრულად მფლობელის.
- მფლობელი ვინ არის ამ შემთხვევაში, ბევრი მიიჩნევს, რომ ლიფტის უსაფრთხოების კონტროლი მერიის მოვალეობაა.
ვისაც ეკუთვნის ლიფტი, შეიძლება ეკუთვნის რომელიმე სასტუმროს – სასტუმრო, რომელიმე სახელმწიფო დაწესებულებას – დაწესებულების მფლობელი, საცხოვრებელ სახლს, ანუ ამ სახლის მფლობელი ვინც არის, ჩვენს შემთხვევაში ამხანაგობები. სანამ ამხანაგობებს გადაეცემა, მანამდე მშენებელი ან დამკვეთი ორგანიზაცია, ვინც ეს სახლი შეუკვეთა.
მაქსიმალურად ვცდილობთ, ინფორმირებული გვყავდეს მოსახლეობა. საინფორმაციო ბუკლეტებსაც ვარიგებდით, მიუხედავად იმისა, რომ მსგავსი ვალდებულება არ გვაქვს. ლიფტების საკითხი საკმაოდ რთულია რთული მემკვიდრეობის გამო.
ოთხმოცდაათიანებიდან გადმოგვყვა, მოძველებული ლიფტები დიდი ოდენობით შემორჩა ამ სახლებს. მანამდე არსებობდა სახლმმართველობები, სახელმწიფო უყურებდა მათ ექსპლუატაციას და გამართულობასაც. ბევრი მიეჩვია და ფიქრობს, რომ ეს უნდა გაგრძელებულიყო დღესაც.
დარწმუნებული ვარ, ნახევარმა ან უფრო მეტმა არც კი იცის, რომ ეს არ არის სახელმწიფოს ვალდებულება. ეს ქონება მათი საკუთრებაა, ისევე როგორც სადარბაზო, ეზო, სარდაფი და ის, რაც იმ კონკრეტულ კორპუსს ეკუთვნის, მათი მოსავლელია. თვითმმართველობა ეხმარება მათ რთული საკითხების გადაჭრაში.
- ხშირად მიუთითებენ ორგანიზაციებზე, რომლებთანაც აქვთ ამხანაგობებს შეთანხმება კორპუსის და, შესაბამისად, ლიფტის მოვლაზე. გადასახადსაც იხდიან ყოველთვიურად. თავად ამ ორგანიზაციების კომპეტენციას ვინმე აკონტროლებს, არის რაიმე წესი, რაც ამ ორგანიზაციებმა უნდა დააკმაყოფილონ, მსგავსი მომსახურების გაწევის უფლება რომ ჰქონდეთ?
რასაც მოსახლეობა ქირაობს, ზუსტად ეს არის კანონის მოთხოვნა. ამხანაგობის ვალდებულებაში შედის, რომ დანიშნოს ლიფტის უსაფრთხო ექსპლუატაციაზე პასუხისმგებელი ორგანიზაცია.
თუ ამას აკეთებს, სწორად იქცევა. თუ არ აკეთებს, ეს უკვე არის ხარვეზი და ამის გამო ჩვენ შემოწმების დროს მითითებას ვაძლევთ, რომ აუცილებლად დანიშნოს პასუხისმგებელი პირი. წინააღმდეგ შემთხვევაში ეს პასუხისმგებლობა მათზე გადადის.
რაც შეეხება კომპეტენციას, 2010 წლამდე იყო ასეთი ორგანიზაცია – ტექნიკური ზედამხედველობის ინსპექცია, 2010 წლის ბოლოს გაუქმდა და შემდეგ ანალოგიური საქმიანობა დაევალა ახალჩამოყალიბებულ ორგანიზაციას, რომელსაც ახლა ჩვენ წარმოვადგენთ. 2010-მდე შემორჩა ის, რაც იყო საბჭოთა პერიოდში და ასეთი ორგანიზაციები, რომლებიც მომსახურებას უწევდნენ კორპუსებს, ტექნიკური ზედამხედველობის ინსპექციაში იღებდნენ შესაბამისი საქმიანობის ნებართვას.
ლიფტების მფლობელებს მხოლოდ ამ ნებართვის მქონე ორგანიზაციებთან ჰქონდათ ხელშეკრულების დადების უფლება. 2010 წლის შემდეგ ეს კანონი გაუქმდა. დღეს მფლობელი ვალდებულია, დადოს ხელშეკრულება კომპეტენტურ პირთან ან ორგანიზაციასთან, კომპეტენციას არჩევს თვითონ, რეკომენდაციით ან მის ხელთ არსებული საშუალებებით.
- ორგანიზაციების კეთილსინდისიერების იმედად ამ პროცესის დატოვება სწორია? მოსახლეობას არ აქვს ცოდნა, რომ შეამოწმოს მათი შემოთავაზება, სამუშაოს შესრულების ხარისხი და არც უნდა ჰქონდეს ალბათ.
მნიშვნელოვანია, ხელშეკრულებაში რა უწერიათ, როდესაც მე მაქვს ურთიერთობა ამხანაგობებთან, ხშირად ვაფრთხილებ, რომ არ გვაინტერესებს ხელშეკრულებაში მომსახურებაზე რა თანხას ჩაუწერენ.
ხელშეკრულებაში უნდა იყოს ზოგადი ფრაზა მაინც, რომ კომპანია ვალდებულებას იღებს ლიფტს მოემსახუროს საქართველოში მოქმედი ლიფტების მომსახურებისა და უსაფრთხო ექსპლუატაციის წესების შესაბამისად. ასე იურიდიულად მთლიანად მის კომპეტენციაზე, მის პასუხისმგებლობაზე გადაიტანს მომსახურებას.
ორგანიზაციები, რომლებიც ამ საქმიანობით დაკავდებიან, პასუხისმგებლები იქნებიან მათ მიერ შესრულებულ სამუშაოებზე. ეს იურიდიული მხარე. ხშირ შემთხვევაში პირდაპირ ხელზე უხდიან ვიღაცას ფულს, მათ მე ვეძახი პარტიზანებს. ისინი არ აფორმებენ არანაირ ხელშეკრულებას, მათთვის მისაღებია ეს ფორმა.
ეს მომსახურება უფრო იაფი ჯდება დამკვეთისთვის.
- ამხანაგობების პასუხისმგებლობა ცალკეა გაწერილი კანონში?
მფლობელი, რომ ამხანაგობაა, ამას ამხანაგობის ჩამოყალიბებისა და შექმნის დოკუმენტი ადასტურებს, მესაკუთრეობა ადასტურებს, მორჩა. გასაგებია, რომ მას არ აქვს და არ უნდა ჰქონდეს სპეციფიკური ცოდნა. შეიძლება ავტობუსი შევიძინო რამდენიმე, მაგრამ ავტობუსის ტარება არ ვიცი, მძღოლები უნდა ავიყვანო კვალიფიციური, ხომ სწორია? – ეს ხომ ვიცი. ეს ხომ უნდა ვიცოდე, რომ მე თუ ნებისმიერ პირს მივანდე მართვა, პასუხს მეც ვაგებ.
- როცა კორპუსი ექსპლუატაციაში არ არის მიღებული, თუმცა ამ კორპუსში მოსახლეობა ცხოვრობს და ლიფტსაც იყენებს, ამ შემთხვევაში პასუხისმგებლობას მშენებელიც ინაწილებს?
ლიფტის ექსპლუატაციაში შესვლა არ არის დამოკიდებული შენობის ექსპლუატაციაში გაშვებასთან. მით უმეტეს, შენობის ექსპლუატაციაში გაშვების დროს ითხოვენ სხვა მოწყობილობა-დანადგარების აქტებს, მათ შორის ლიფტის აქტებსაც. ანუ ჯერ ექსპლუატაციაში უნდა შევიდეს ლიფტი და შემდეგ შენობისა და ნაგებობის აქტებთან ერთად მოხდეს მისი ექსპლუატაციაში გაშვება.
მფლობელები ალბათ სცოდავენ, როცა ლიფტებს უშვებენ ექსპლუატაციაში მანამდე, ვიდრე სახლს ექსპლუატაციაში ჩააბარებენ. ბინის შემძენს ასევე შეუძლია მოსთხოვოს მშენებელს ლიფტის ექსპლუატაციაში გაშვებასთან დაკავშირებით ტექნიკური ინსპექტირების დოკუმენტები. ინსპექტირების შემდეგ უკვე შეიძლება ლიფტის დარეგისტრირება, თუმცა მას შეუძლია სერტიფიკატი მოითხოვოს. ინსპექტირებას ატარებენ სახელმწიფოს მიერ აკრედიტებული საინსპექციო ორგანოები, აკრედიტაციის ეროვნული ცენტრის მიერ გაცემული ლიცენზირების საფუძველზე.
