სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა ჩაატარა ავტოსატრანსპორტო საშუალებების პერიოდული ტექნიკური ინსპექტირების პროცესზე სახელმწიფო კონტროლის ეფექტიანობის აუდიტი, რომლის მიზანია შეფასდეს თუ როგორ ახორციელებს სახელმწიფო ტექნიკურ ინსპექტირებას ქვეყანაში დადგენილი სტანდარტების მიხედვით. როგორც აუდიტი წერს, გამოვლინდა ნაკლოვანებები.
კერძოდ, სახელმწიფო 2018-2020 წლებში ვერ ახორციელებდა ავტოსატრანსპორტო საშუალებების შესაბამის ტექნიკურ კონტროლს, რის გამოც სრულყოფილად არ წარმოებდა სხვადასხვა მავნე ნივთიერების კონცენტრაციების დადგენა და არეალის დაფარვა.
„ასეთ პირობებში კი შეუძლებელია განისაზღვროს ავტოსატრანსპორტო საშუალებების ტექნიკური გაუმართაობით მიღებული გავლენა ჰაერის დაბინძურებაზე“-წერს აუდიტი.
მათივე კვლევის მიხედვით, ინსპექტირების ცენტრებში კვალიფიციური პერსონალი ნაკლებობაა.
„ინსპექტირების ცენტრები უნდა დაკომპლექტდეს შესაფერისი კადრებით, რათა მინიმუმამდე შემცირდეს ინსპექტორების არასათანადო კვალიფიკაციით გამოწვეული შეცდომები.
შერჩეული ინსპექტირების ცენტრებმა სრულყოფილად ვერ წარმოადგინეს 2018-2020 წლებში ინსპექტორთა წინასაკვალიფიკაციო მოთხოვნების დამადასტურებელი მტიცებულებები, თუმცა ინსპექტირების ცენტრები აკრედიტაციის ცენტრის მხრიდან მაინც იღებდნენ დადებით შეფასებებს.
ინსპექტორთა კვალიფიკაცია არასრულყოფილად შეფასდა, რადგან შეფასება გაიარა არა ყველა, არამედ მხოლოდ ინსპექტირების ცენტრების მიერ წარმოდგენილმა კანდიდატებმა“-წერს აუდიტი.
აუდიტის შეფასებით, 2019 წელს იყო შემთხვევა, როცა ინსპექტორთა სწავლებას და შემდგომ გასაუბრებით მათი ცოდნის შეფასებას, თავადვე ახორციელდება აკრედიტაციის ცენტრი. „რაც შესაძლოა უარყოფითად ასახულიყო ინსპექტირების პროცესის ხარისხსა და რეფორმის ეფექტიანად განხორციელებაზე“-წერს აუდიტი.
ინსპექტირების პროცესზე სახელმწიფო ზედამხედველობისა და კონტროლის ნაკლოვანებები
2018-2020 წლებში ინსპექტირების პროცესის კონტროლს არ ახორციელებდა კანონმდებლობით განსაზღვრული შესაბამისი ფუნქციის მქონე სახელმწიფო უწყება, ხოლო აკრედიტაციის ცენტრის მიერ ჩატარებული ინსპექტირების პროცესის მიმდინარე მონიტორინგი, როგორც მისი ფუნქციებისგან განსხვავებული საქმიანობა, ვერ უზრუნველყოფს დარღვევების სათანადო პრევენციას.
ინსპექტირების ცენტრები ვიდეოჩაწერების უწყვეტ რეჟიმში მუშაობის ვალდებულებას ვერ ახორციელებდნენ. „არ არსებობდა რისკებზე დაფუძნებული შერჩევის სისტემა, რომელიც უზრუნველყოფს ყველა ინსპექტირების ცენტრის/ფილიალის ვიდეომონიტორინგს;
არ არსებობდა ქმედითი მექანიზმები ინსპექტირების პროცესში დარღვევების გამომწვევი მიზეზების, მათი მნიშვნელობის დადგენასა და პრევენციასთან დაკავშირებით“-წერს აუდიტი.
საგზაო კონტროლის მექანიზმებში გამოიკვეთა შემდეგი ნაკლოვანებები:
2019-2020 წლებში ტექნიკური ინსპექტირების ვალდებულების ვადაგადაცილებაზე ქვეყნის მასშტაბით 559 ვიდეოკამერა რეაგირებდა, თუმცა „112“-ს არ გააჩნია ვიდეოკამერის მწყობრიდან გამოსვლის ფაქტის ავტომატურ რეჟიმში გამოვლენის პროგრამული უზრუნველყოფა, რის გამოც ასეთი ფაქტის აღმოჩენა შესაძლებელია მხოლოდ მანუალური შემოწმებით, რაც კამერების სიმრავლის გამო სისტემატურად ვერ ხორციელდება.
„განმეორებითი ჯარიმის ოდენობა და პერიოდულობა, სათანადოდ ვერ უზრუნველყოფდა ტექნიკურად გაუმართავი სატრანსპორტო საშუალებების ექსპლუატაციის სრულყოფილ პრევენციას.
შსს-ს განმარტებით, „საზოგადოებრივი უსაფრთხოების მართვის ცენტრის – „112“-ის განვითარების გეგმით, ყოველწლიურად ქვეყნის მასშტაბით გათვალისწინებულია 300 ახალი ვიდეოკამერის მონტაჟი, რაც ზემოაღნიშნული ხარვეზების აღმოფხვრასთან ერთად მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს საგზაო შემთხვევებისა და გარემოზე უარყოფითი ზემოქმედების შემცირებას. ასევე, დაზოგავს ფიზიკური კონტროლის განხორციელებაზე სამართალდამცველთა დროს“-წერს აუდიტი.
ვერ ხორციელდება ფიზიკური კონტროლი და გზისპირა ინსპექტირება
აუდიტის დასკვნის მიხედვით, ავტოსატრანსპორტო საშუალებების ტექნიკურ გაუმართაობასთან დაკავშირებით, გზებზე ფიზიკური კონტროლის პროცესს გააჩნია ნაკლოვანებები, ხოლო გამონაბოლქვთან დაკავშირებით − პრაქტიკულად არ ხორციელდება.
ინსპექტირებაზე მიმართვიანობის ზრდა წარმოშობს ისეთ რისკებს, როგორებიცაა:
მანიპულაციის რისკი − ინსპექტირების წარმატებით გავლის მიზნით, ერთჯერადი სასურველი შედეგის დასაფიქსირებლად, სხვადასხვა დეტალის/ნაწილის თხოვება/დაქირავება, ბენზინისძრავიან ავტომობილებში ინსპექტირების გავლამდე ე.წ. სპეციალური ხსნარებით საწვავის ავზის დოზირებული გამართვა, დიზელისძრავიან სატრანსპორტო საშუალებაში ბენზინის კონცენტრანტის შერევა შეფერილი კვამლიანობის გაქრობის მიზნით და სხვ. ასევე, ინსპექტირების პროცესში არამართლზომიერი გარიგებების რისკი“-წერს აუდიტი.
არ არსებობს მონაცემთა ერთიანი ელექტრონული ბაზა
აუდიტის შეფასებით, ტექნიკური ინსპექტირების ერთიანი ელექტრონული მონაცემთა ბაზა 2021 წლის მარტიდან უნდა დანერგილიყო, რომელშიც აისახებოდა ინსპექტირებასთან დაკავშირებული ინფორმაცია.
„თუმცა ინსპექტირების ცენტრების მხრიდან 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარებით არ არის წარმოდგენილი სრულყოფილი ინფორმაცია, რაც არ იძლევა სრულყოფილი სტატისტიკის წარმოებისა და ანალიზის საშუალებას“-წერს აუდიტი.
