აჭარის ხელისუფლებამ დაანონსა, რომ ის ბულვარის კონცეფციაზე მუშაობს. შესაბამისი ვიდეოკლიპის გავრცელებამ საზოგადოებაში უარყოფითი რეაქცია გამოიწვია. ხელისუფლება აცხადებს, რომ მათ მიერ შემუშავებული კონცეფცია ფლორცენციის ქარტიისთან შესაბამისობაშია. „ბათუმელები“ აქვეყნებს ქარტიის სრულ ვერსიას იმისათვის, რომ დაინტერესებულმა პირებმა თავად განსაზღვრონ, ეწინააღმდეგება თუ არა ბულვართან დაკავშირებული სახელისუფლო გეგმები ფლორენციის ქარტიას.
პრეამბულა
ძეგლებისა და ღირსშესანიშნავი ადგილების საერთაშორისო კომიტეტისა (ICOMOS) და ლანდშაფტის არქიტექტორთა საერთაშორისო ასოციაციის (IFLA) ისტორიული პარკების საერთაშორისო კომიტეტმა, რომელიც შეიკრიბა ფლორენციაში 1981 წლის 21 მაისს, გადაწყვიტა ისტორიული ბაღების დაცვის ქარტიის შედგენა, რომელსაც ამ ქალაქის სახელი მიენიჭა. წინამდებარე ფლორენციის ქარტია შექმნილია კომიტეტის მიერ, რომელიც დაამტკიცა იკომოსმა 1982 წლის 15 დეკემბერს, როგორც ვენეციის ქარტიის დამატება, რომელიც კონკრეტულ სფეროს ეხება.
მუხლი 1.
„ისტორიული ბაღი არის არქიტექტურული და ბაღის მცენარეების ერთობლივი კომპოზიცია, რომელიც საზოგადოებისთვის საინტერესოა ისტორიული და მხატვრული თვალსაზრისით“. ამდენად, იგი შეიძლება განხილულ იქნას, როგორც ძეგლი.
მუხლი 2.
„ისტორიული ბაღი არქიტექტურული კომპოზიციაა, რომლის შემადგენელი ნაწილები, ძირითადად, მცენარეულია და ამდენად, ცოცხალი. ეს ნიშნავს იმას, რომ ისინი ადვილად დაზიანებადი და განახლებადია“. ამდენად, მისი ფიზიკური იერსახე ასახავს, ერთი მხრივ, მუდმივ ბალანსს სეზონურ ციკლებსა და ბუნების ზრდასა და კვდომას შორის და მეორე მხრივ, მხატვართა და ოსტატთა მისწრაფებას შეინარჩუნონ ის მუდმივად უცვლელი სახით.
მუხლი 3.
ისტორიული ბაღი, როგორც კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი, უნდა შენარჩუნდეს ვენეციის ქარტიის სულისკვეთების ჭრილში. მაგრამ, რამდენადაც იგი ცოცხალი ძეგლია, მისი დაცვის მართვა უნდა განხორციელდეს სპეციფიკური წესების დაცვით, რაც წინამდებარე ქარტიის საგანს წარმოადგენს.
მუხლი 4.
ისტორიული ბაღის არქიტექტურული კომპოზიცია მოიცავს:
- მის დაგეგმარებას და ტოპოგრაფიას;
- მის მცენარეულობას, თავისი სახეობებით, პროპორციებით, ფერთა შეხამებით, მათ შორის მანძილებით და შესაბამისი სიმაღლეებით;
- მის სტრუქტურულ და დეკორაციულ მახასიათებლებს;
- მის წყლებს (აუზი, რუ, ნაკადული, მდინარე), რომლებიც ცას აირეკლავენ.
მუხლი 5.
როგორც ცივილიზაციისა და ბუნების პირდაპირი მსგავსების გამოხატულება, როგორც სიამოვნების განცდის ადგილი შესაფერისი მედიტაციისა ან დასვენებისათვის, ბაღი იდეალიზებული სამყაროს გამოსახულების, „სამოთხის“, კოსმიურ მნიშვნელობას იძენს, ამ ტერმინის (სამოთხის) ეტიმოლოგიური მნიშვნელობით და, ამდენად, კულტურის, სტილის, ხნოვანების და ხშირად, ორიგინალური მხატვრული შემოქმედების განსახიერებას წარმოადგენს.
მუხლი 6.
ტერმინი „ისტორიული ბაღი“ თანაბრად მიესადაგება პატარა ბაღებსაც და დიდ პარკებსაც, როგორც ფორმალურს, ისე „ლანდშაფტურს“.
მუხლი 7.
იმის მიუხედავად, დაკავშირებულია თუ არა ისტორიული ბაღი ნაგებობასთან, რომლის განუყოფელ ნაწილსაც ის წარმოადგენს, არ შეიძლება მისი განხილვა იზოლირებულად გარემომცველი სპეციფიკური გარემოსგან, ურბანული იქნება ის, სოფლის, ხელოვნური თუ ბუნებრივი.
მუხლი 8.
ისტორიული ადგილი (ძეგლი) არის სპეციფიკური ლანდშაფტი, რომელიც დაკავშირებულია მეხსიერებაში შემონახულ ამბავთან, როგორიცაა, მაგალითად, ღირსშესანიშნავი ისტორიული მოვლენა, ცნობილი მითები, ეპიკური ბრძოლები, ან ცნობილი ნახატის საგანი.
მუხლი 9.
ისტორიული ბაღების დაცვა დამოკიდებულია მათ იდენტიფიკაციასა და აღწერაზე და აღწერაზე. ის მოითხოვს რამდენიმე სახის აქტივობას: შენარჩუნებას, კონსერვაციასა და რესტავრაციას. ზოგ შემთხვევაში შესაძლებელია რეკომენდებულ იქნას რეკონსტრუქცია. ისტორიული ბაღის ავთენტურობა მნიშვნელოვნადაა დამოკიდებული მისი სხვადასხვა შემადგენლის დიზაინსა და ზომაზე, ასევე, მის დეკორატიულ მახასიათებლებზე, მცენარეთა შერჩევაზე და იმ არაორგანულ მასალებზე, რომლებიც შეთვისებულია ბაღის ცალკეული ნაწილების მიერ.
შენარჩუნება, კონსერვაცია, რესტავრაცია, რეკონსტრუქცია
მუხლი 10.
ისტორიული ბაღის ან მისი რომელიმე ნაწილის შენარჩუნების, რესტავრაციის ან რეკონსტრუქციის მიზნით განხორციელებული ნებისმიერი სამუშაოს დროს, მისი თითოეული შემადგენელი ნაწილი განხილულ უნდა იქნას მთლიანობაში. სხვადასხვა ღონისძიებების იზოლირებულად განხორციელება დაარღვევს მის მთლიანობას.
შენარჩუნება და კონსერვაცია
მუხლი 11.
ისტორიული ბაღის მდგრადი შენარჩუნება უპირველესი მნიშვნელობისაა. ვინაიდან ძირითადი მასალა მცენარეულ საფარს წარმოადგენს, ბაღის უცვლელი სახით შენარჩუნება მოითხოვს ერთდროულად: სწრაფ შეცვლას საჭიროებისამებრ და პერიოდული განახლების გრძელვადიან პროგრამას (მოჭრა და ახალი, მზარდი ნერგების ხელახლა დარგვა, შენაცვლება).
მუხლი 12.
ხეების, ბუჩქების, მცენარეებისა და ყვავილთა სახეობების პერიოდულად შეცვლისას, პრიორიტეტი უნდა მიენიჭოს თითოეული ბოტანიკური და მცენარეული რეგიონისათვის დამკვიდრებულ და აღიარებულ პრაქტიკას, რათა განისაზღვროს და დაცულ იქნას ის სახეობები, რომლებიც თავდაპირველად იზრდებოდნენ აქ.
მუხლი 13.
უძრავი ან მოძრავი არქიტექტურული, სკულპტურული ან დეკორატიული შემადგენლები, რომლებიც ქმნიან ისტორიული ბაღის განუყოფელ ნაწილს, მოცილებულ და გადაადგილებულ უნდა იქნან მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს აუცილებელია მათი კონსერვაციისა და რესტავრაციისთვის. განადგურების საფრთხის ქვეშ მყოფი ძეგლების გადაადგილება ან რესტავრაცია უნდა მოხდეს ვენეციის ქარტიის პრინციპების გათვალისწინებით და თარიღი ყოველი სრული ადგილმონაცვლეობისა უნდა იყოს მითითებული.
მუხლი 14.
ისტორიული ბაღი უნდა იქნას შენარჩუნებული შესაბამისი შემოგარენით. ნებისმიერი ცვლილება (გადაკეთება) ფიზიკური გარემოსი, რომელიც ეკოლოგიური ბალანსისათვის საფრთხის შემცველია, უნდა აიკრძალოს. ეს განაცხადი მიესადაგება ინფასტრუქტურის ყველა ასპექტს, როგორც შიდა, ისე გარე (სადრენაჟო სამუშაოები, საირიგაციო სისტემები, გზები, ავტოპარკები, ღობეები, ტუალეტები, ვიზიტიორთა მოსაცდელები).
რესტავრაცია და რეკონსტრუქცია
მუხლი 15.
ისტორიულ ბაღში არ შეიძლება განხორციელდეს არანაირი სარესტავრაციო სამუშაოები და, მით უმეტეს, სარეკონსტრუქციო სამუშაოები წინასწარი კვლევის გარეშე მანამ, ვიდრე არ დავრწმუნდებით, რომ ამგვარი სამუშაოების ჩატარება მეცნიერულად შესწავლილია და მოიცავს როგორც კონკრეტული ბაღის, ისე მსგავსი ბაღების ყველა მონაცემის გამოვლენას და კვლევას. პრაქტიკული სამუშაოების დაწყებამდე უნდა მომზადდეს პროექტი კვლევაზე დაყრდნობით და გადაეცეს ექსპერტებს განხილვისა და ვიზირებისათვის.
მუხლი 16.
სარესტავრაციო სამუშაოებმა პატივი უნდა სცეს ბაღის ევოლუციის წარმატებულ ეტაპებს. პრინციპში, არც ერთ პერიოდს არ უნდა მიენიჭოს უპირატესობა სხვებთან შედარებით, გარდა გამონაკლისი შემთხვევებისა, როდესაც დაზიანების ან დანგრევის ხარისხმა გავლენა იქონია ბაღის შემადგენელ ნაწილებზე იმდენად, რომ გადაწყდა მისი რეკონსტრუქცია შემორჩენილი ნაკვალევის ან უნაკლო, უტყუარი დოკუმენტური მონაცემების საფუძველზე. ამგვარი სარეკონსტრუქციო სამუშაოები შეიძლება ჩატარდეს უფრო მეტად ბაღის შემადგენლობაში არსებული ნაგებობების მახლობლად იმ მიზნით, რომ გამოკვეთილ იქნას მისი მნიშვნელობა დიზაინში.
მუხლი 17.
როდესაც ბაღი სრულად განადგურებულია ან შემორჩენილია მისი არსებობის წარმატებული ეტაპების ჰოპოთეტური ნარჩენები, რეკონსტრუქცია არ შეიძლება ჩაითვალოს ისტორიული პარკის რეკონსტრუქციად.
გამოყენება
მუხლი 18.
ვინაიდან ისტორიული პარკი შექმნილია დათვალიერებისა და სეირნობისთვის, იქ შესვლა უნდა იყოს შეზღუდული, რაც ნაკარნახევია მისი ზომებით და დაზიანების საფრთხით, ისე, რომ მისი ფიზიკური სახე და კულტურული მესიჯი იყოს შენარჩუნებული.
მუხლი 19.
თავისი ბუნებიდან და მიზნიდან გამომდინარე, ისტორიული ბაღი არის მშვიდი ადგილი, შესაფერისი ადამიანთა კონტაქტებისთვის, სიმშვიდისა და ბუნების შეცნობისათვის. მისი ყოველდღიური გამოყენების ამგვარი აღქმა ეწინააღმდეგება მის იშვიათ როლს იმ შემთხვევებში, როცა ის გამოიყენება სახალხო ზეიმებისათვის (ფესტივალები). ამდენად, მისი ასეთი იშვიათი გამოყენების პირობები ზუსტად უნდა იყოს განსაზღვრული, რათა ამგვარმა ზეიმებმა (ფესტივალებმა) განავითარონ ბაღის ვიზუალური ეფექტი და არა პირიქით – დააზიანონ ან დაამახინჯონ იგი.
მუხლი 20.
ისტორიული ბაღები უნდა იყოს მოსახერხებელი ყოველდღიური წყნარი თამაშებისთვის; შესაძლებელია ცალკეული ადგილების გამოყოფა აქტიური და ცოცხალი თამაშებისა და სპორტისთვის ისტორიული ბაღების მახლობლად ისე, რომ მოსახლეობის მოთხოვნილებები დაკმაყოფილდეს ბაღებისა და ლანდშაფტების კონსერვაციის მიმართ პატივისცემის გრძნობის გამოხატულებით.
მუხლი 21.
მდგრადი შენარჩუნებისა და კონსერვაციის სამუშაოები, რომელთა განხორციელება სეზონებითაა განსაზღვრული და ძირითადი ოპერაციები, რომლებიც ემსახურება ბაღების ავთენტურობის შენარჩუნებასა და აღდგენას, ყოველთვის პრიორიტეტული უნდა იყოს, ვიდრე მისი მასობრივი გამოყენება. ვიზიტიორთა მიღებისთვის ისტორიული ბაღების მომზადებისას, განხილვის საგანი უნდა იყოს რეგულაციები, რომლებიც უზრუნველყოფს ადგილის სულის შენარჩუნებას.
მუხლი 22.
თუ ბაღი შემოღობილია, მისი კედლები არ უნდა მოიხსნას წინასწარი კვლევის გარეშე და იმის გათვალისწინებით, თუ რა გავლენა შეიძლება მოახდინოს ამან ბაღის ატმოსფეროსა და მის დაცვაზე.
სამართლებრივი და ადმინისტრაციული დაცვა
მუხლი 23.
მართვაზე პასუხისმგებელი ორგანოს ამოცანაა, კვალიფიციური ექსპერტების რჩევებზე დაყრდნობით, სათანადო სამართლებრივი და ადმინისტრაციული ზომების გამოყენება ისტორიული ბაღების იდენტიფიკაციის, აღწერისა და დაცვისთვის. მსგავსი ბაღების დაცვა წარმოდგენილი უნდა იყოს მიწათსარგებლობის გეგმებში და ამგვარმა უზრუნველყოფამ სათანადო ასახვა უნდა ჰპოვოს რეგიონალური და ადგილობრივი დაგეგმარების დოკუმენტებში. ასევე, პასუხისმგებელი პირების ამოცანაა, კვალიფიციური ექსპერტების რჩევით, ისტორიული ბაღის შენარჩუნების, კონსერვაციის და რესტავრაციისათვის, ხოლო აუცილებლობის შემთხვევაში, მისი რეკონსტრუქციისთვის საჭირო ფინანსების განსაზღვრა.
მუხლი 24.
ისტორიული ბაღი წარსულის მემკვიდრეობის ერთ-ერთი გამოხატულებაა, რომლის გადარჩენა, მისი ბუნებიდან გამომდინარე, ითხოვს დაოსტატებული ექსპერტების მხრიდან ინტენსიურ, მუდმივ მოვლას. სასურველია ამგვარი პირების – ისტორიკოსების, არქიტექტორების, ლანდშაფტის არქიტექტორების, მებაღეებისა თუ ბოტანიკოსების შესაფერისი ტრენინგებით უზრუნველყოფა. ყურადღება უნდა მიექცეს იმ მცენარეთა სახეობების გამრავლებასა და გავრცელებაზე ზრუნვას, რომლებიც აუცილებელია ბაღის შენარჩუნების ან რესტავრაციისათვის.
მუხლი 25.
ისტორიული ბაღებისადმი ინტერესი უნდა იყოს სტიმულირებული ყველა სახის აქტივობით, რომელიც შეესაბამება და ხაზს უსვამს მისი როგორც წარსული მემკვიდრეობის ჭეშმარიტ ღირებულებას და უზრუნველყოფს გაუმჯობესებულ ცოდნას და მისდამი პატივისცემას: სამეცნიერო კვლევების ხელშეწყობა, ინფორმაციის საერთაშორისო დონეზე ურთიერთგაცვლა; პუბლიკაციები, მათ შორის ხალხისათვის განკუთვნილი ზოგადი ხასიათისა; ხალხისათვის მისაწვდომი მონიტორინგის წახალისება და მედიის გამოყენება ბაღის საჭიროებებისა და განვითარების მიმართ ცნობიერების ამაღლების მიზნით, რათა დაცულ იქნას ბუნება და ისტორიული მემკვიდრეობა.
Nota Bene
ზემოაღნიშნული რეკომენდაციები გამოსაყენებელია მსოფლიოს ნებისმიერი ბაღისათვის.
წარმოდგენილ ქარტიას შესაძლებელია დაემატოს ზოგიერთი პუნქტი ბაღების სპეციფიკური ტიპების შესახებ, რომელიც დაერთვება ზემოჩამოთვლილ პუნქტებს მოკლე აღწერილობის სახით.
დამტკიცებულია იკომოსის მიერ 1982 წელს