მეტეორიზმი ხასიათდება აირების, იგივე გაზის დაგროვებით კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში, რაც იწვევს შებერილობას და მასთან დაკავშირებულ დისკომფორტს.
საჭმლის მომნელებელი ტრაქტი, კუჭიდან სწორ ნაწლავამდე, შეიცავს ნაწლავის გაზს, როგორც ყლაპვისა და საჭმლის მონელების ბუნებრივ შედეგს. თუმცა როგორც ბათუმის საერთაშორისო ჰოსპიტლის გასტროენტეროლოგი ხათუნა ციცქარავა განმარტავს, ნაწლავებში აირების ჭარბი რაოდენობით დაგროვება ზოგჯერ საჭმლის მონელების პროცესის დარღვევაზე მიანიშნებს და ზოგჯერ ისეთი მწვავე შეტევითი ტკივილის მიზეზი ხდება, რომ პაციენტებს სასწრაფო დახმარების ეკიპაჟის გამოძახებაც კი უწევთ.
- ქალბატონო ხათუნა, რა არის, როგორ განისაზღვრება მეტეორიზმი?
მეტეორიზმი არის კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის პათოლოგია, რომელსაც ახასიათებს გაზების ჭარბი დაგროვება ნაწლავებსა და კუჭში, რომელიც შეიძლება იყოს როგორც ერთჯერადი, ასევე ატარებდეს მუდმივ ხასიათს, რაც უკვე მიანიშნებს იმაზე, რომ ორგანიზმში არის რაღაც ქრონიკული პროცესი.
ეს პრობლემა შეიძლება განვითარდეს ნებისმიერ ასაკში.
- რა იწვევს მეტეორიზმს?
გაზის დაგროვება არის როგორც დიაფრაგმული საყლაპავის ხვრელით გამოწვეული, ასევე საჭმლის არასწორი მონელებით მიმდინარე.
ძირითადი მიზეზებია საჭმლის მონელების დარღვევა, გაზიანი სასმელების დიდი რაოდენობით მიღება, საკვების სწრაფად ღეჭვა და ყლაპვა, რაც ფიზიოლოგიურ ნორმადაც კი ითვლება, მაგრამ თუ ზედმეტი ჰაერი ჩაჰყვა, უკვე აეროფაგიაა [ჰაერის ზედმეტი რაოდენობით ჩაყლაპვა, რაც იწვევს აირების დაგროვებას კუჭში], რომელიც ვლინდება ჭარბი გაზების გამოყოფით.
შებერილობის მიზეზი ასევე ხდება, თუ კი პაციენტს აქვს ლაქტოზის, ან გარკვეული ფერმენტების, მაგალითად, ფრუქტოზის აუტანლობა – ასეთ დროს ხილის მირთმევა იწვევს შებერილობას.
Mayoclinic: ზედა ნაწლავის განყოფილებებში გაზის დაგროვება შეიძლება გამოწვეული იყოს ჩვეულებრივზე მეტი ჰაერის გადაყლაპვით, საკვების ჭარბად მიღებით, თამბაქოს მოწევით ან საღეჭი რეზინის ღეჭვით; ნაწლავის ქვედა განყოფილებებში გაზების დაგროვება შეიძლება გამოწვეული იყოს გარკვეული საკვების ჭარბი მიღებით და ზოგიერთი პროდუქტის სრულად მონელების უუნარობით.
ასევე, მიზეზი შეიძლება გახდეს ნაწლავის მიკროფლორის დარღვევა, რაც მეტეორიზმის ერთ-ერთი ყველაზე ხშირი მიზეზია. ნაწლავის მიკროფლორის დარღვევაა, როცა ადამიანის ნაწლავებში ხდება არასაჭირო ბაქტერიების გამრავლება – ანუ დისბიოზი, იგივე დისბაქტერიოზი.
- რა ხდება ამ დროს ორგანიზმში?
აირებს მუცელში ჩვეულებრივ წარმოქმნიან ბაქტერიები, რომლებიც ახდენენ მოუნელებელი საკვების ფერმენტაციას ნაწლავში.
ნაწლავის მიკროფლორის დარღვევისას ხდება არა მარტო მონელების დარღვევა, არამედ ხდება ლპობითი პროცესის დარღვევა. როცა მრავლდება ორგანიზმისთვის არასაჭირო ბაქტერიები, ამ შემთხვევაში გამოიყოფა გოგირდწყალბადი, რომელიც შემდგომ ნელ-ნელა იწვევს შებერილობას და შესაბამისად იმ დისკომფორტს, რაც შებერილობას ახლავს თან.
- როგორი ტკივილი ახასიათებს მეტეორიზმს?
ამ პრობლემას ხშირად ახლავს თან ძლიერი ტკივილი, იმდენად ძლიერი, რომ პაციენტი სასწრაფო დახმარებასაც კი იძახებს. ტკივილის სიმწვავიდან გამომდინარე ხშირად ჰგონიათ, რომ აბსოლუტურად სხვა დაავადების გამო აქვთ შეტევითი ხასიათის ტკივილი და ამ დროს, აღმოჩნდება, რომ მიზეზი არის ნაწლავში გაზების ჭარბი რაოდენობით დაგროვება.
სიმპტომურად ექიმი ადვილად გამოარჩევს, მაგრამ პაციენტს ხშირად უჭირს გაარჩიოს გაზებით გამოწვეული ტკივილი ჯანმრთელობის რომელიმე სხვა პრობლემით გამოწვეული ტკივილისგან; შემხვედრია, როცა პაციენტი ნაღვლის შეტევის ტკივილს ადარებს ნაწლავურ შებერილობას, განსაკუთრებით, როცა გაზი ხვდება მსხვილი ნაწლავების კუთხეებში (ელენთისა და ღვიძლის კუთხეებში); როდესაც ნაწლავის პერისტალტიკა კარგად არ მუშაობს, ხდება გაზების დიდხანს გაჩერება და ამას ძლიერი ხასიათის ტკივილი ახლავს.
ასევე, პაციენტები ხშირად აღნიშნავენ ორივე ფერდქვეშ, ან რომელიმე ფერდის ქვედა არეში ძლიერი ხასიათის, ლოკალურ ტკივილს.
- რა საკვები შეიძლება იყოს შებერილობის მაპროვოცირებელი და რას უნდა ვერიდოთ განსაკუთრებით მკურნალობის პროცესში?
პაციენტმა ამ შემთხვევაში თავი უნდა შეიკავოს პარკოსნებისგან, არ უნდა მიიღოს კომბოსტო, ვაშლი, ატამი, მსხალი, ბურღულეული ნაწარმი და, რა თქმა უნდა, უარი უნდა თქვას გაზიან სასმელებზე.
რიგ შემთხვევაში, არ უნდა მიიღოს რძე და რძის პროდუქტები, რადგან, როგორც უკვე ვთქვით, შებერილობის მიზეზი შეიძლება იყოს ლაქტოზის და ფრუქტოზის აუტანლობა, რაც საკმაოდ ხშირია.
ეს კვებითი შეზღუდვები შესაძლოა გასათვალისწინებელი იყოს იმ პერიოდში, როცა პაციენტი ექიმთან ერთად მუშაობს და აგვარებს გამომწვევ პრობლემას, მაგრამ პაციენტებს, რომლებიც ქრონიკული მდგომარეობით მიდიან ექიმთან, საკმაოდ დიდი ხნის მანძილზე უწევთ თავის შეკავება გარკვეული პროდუქტებისგან და ზოგიერთ პროდუქტზე საერთოდ უარის თქმაც.
Mayoclinic: საკვები და ნივთიერებები, რომლებიც იწვევს გაზის ჭარბი რაოდენობით დაგროვებას:
- ლობიო და ოსპი
- ისეთი ბოსტნეული, როგორიცაა: კომბოსტო, ბროკოლი, ყვავილოვანი კომბოსტო და ბრიუსელის კომბოსტო
- ქატო
- რძის პროდუქტები, რომლებიც შეიცავენ ლაქტოზას
- ფრუქტოზა, რომელიც გვხვდება ზოგიერთ ხილში და გამოიყენება როგორც დამატკბობელი გამაგრილებელ სასმელებში და სხვა პროდუქტებში
- სორბიტოლი, შაქრის შემცვლელი, რომელიც გვხვდება უშაქრო ტკბილეულში და ხელოვნურ დამატკბობლებში
- გაზიანი სასმელები, მათ შორის, ლუდი
- მკურნალობა რას მოიცავს?
მკურნალობამდე საჭიროა გარკვეული კვლევების ჩატარება, ანალიზების აღება, მუცლის ღრუს ულტრაბგერითი შემოწმება, ასევე უნდა გაკეთდეს კოლონოსკოპიური კვლევა და ნაწლავის შიგთავსის ბაქტერიოლოგიური გამოკვლევა, რომ ექიმმა სწორად განსაზღვროს, რა მიმართულებით წაიყვანოს მკურნალობის ტაქტიკა.
მკურნალობა ძირითადად მოიცავს სპაზმპოლიტიკებისა და გაზგამომყოფი პრეპარატების მიღებას, ასევე, სწორ დიეტას, აღდგეს ნაწლავის ნორმალური ფლორა.
პაციენტმა ექიმს უნდა მიმართოს, როდესაც ხვდება, რომ გაზების დაგროვების გამო მუცელი გაეზარდა ზომაში, დაეწყო ფაღარათი ან შეკრულობა (ან ორივე შერეულად), ხშირად აქვს დისკომფორტი მუცელში, აქვს მჭრელი ხასიათის ტკივილი, ჭარბი რაოდენობით გამოეყოფა გაზები, ბუყბუყი მუცელში, უსიამოვნო სუნი პირში, ბოყინი, გულძმარვა, წვის შეგრძნება… ამ სიმპტომებს შესაძლოა ერთვოდეს გულის რითმის დარღვევა და მოთენთილობაც.
