ბათუმში არაერთი კაფე, ბარი, რესტორანი და კლუბია, რომლებზეც არც აბრაა განთავსებული ქართულ ენაზე, მენიუც მხოლოდ უცხო ენებზეა შედგენილი და დასაქმებული მომსახურე პერსონალიც სახელმწიფო ენაზე ვერ მოგემსახურებათ, სანაცვლოდ კი მოგთხოვთ, რომ ისაუბროთ რუსულად. თუ რუსულად არ გსურთ საუბარი, მიგითითებენ, რომ ინგლისურადაც შეგიძლიათ ყველაფრის შეკვეთა.
თუ დააზუსტებთ, რომ უბრალოდ გსურთ საკუთარ, სახელმწიფო ენაზე მომსახურების მიღება, რისი უფლებაც გაქვთ, მხრებს აიჩეჩავენ და გეტყვიან, რომ არ ესმით, რას ამბობთ. შედეგად დაწესებულებას ტოვებთ და არაფერსაც არ უკვეთთ.
კაფე-ბარები, სადაც ქართულად მომსახურებას არ თვლიან საჭიროდ, მას შემდეგ გაჩნდა ბათუმში, რაც მობილიზაციას გამოქცეული რუსი დეზერტირები საქართველოს მოაწყდნენ. ისინი დემონსტრაციულად არღვევენ საქართველოს კანონს, თუმცა, საქართველოში ამაზე ჯერ არავინ რეაგირებს.
ლეხ და მარია კაჩინსკების ქუჩა №8 – ში მდებარე ბარ Sea View-ი ვაკანსია მხოლოდ რუსულ ენაზე
ბათუმში, ზღვის პირას, ბარი Sea Vew-ი ლეხ და მარია კაჩინსკების ქუჩა №8-შია გახსნილი – ახალაშენებული კორპუსის პირველ სართულზე. დასაქმებულ მომსახურე პერსონალს ბარში სახელმწიფო ენაზე ვერაფერს გააგებინებთ, შეკვეთის დეტალებზე, შეკვეთილი კერძის ინგრედიენტებსა და თავისებურებებზე რომ მოგინდეთ კითხვის დასმა.
მენიუ მხოლოდ რუსულ და ინგლისურ ენებზე აქვთ. პერსონალი გთხოვთ, ისაუბროთ რუსულად ან ინგლისურად.
აქ გვეუბნებიან, რომ ბარში 21 ადამიანია დასაქმებული, თუმცა სახელმწიფო ენას არც ერთი მათგანი მინიმალურ დონეზეც კი არ ფლობს. საქართველოში დასაქმების მსურველ უცხო ქვეყნის მოქალაქეს კანონი არ ავალდებულებს სახელმწიფო ენის მინიმალურ ცოდნასაც კი.
„არასდროს დაგვჭირვებია გვყოლოდა ქართულის მცოდნე თანამშრომელი, რომ დაგვჭირვებოდა, ავიყვანდით, რა თქმა უნდა, მაგრამ ბათუმში ყველა ლაპარაკობს რუსულად,“ – გვიპასუხა ბარ „Sea Vew“-ის მენეჯერმა, რომელსაც ვკითხეთ, რატომ არ ჰყავდათ 21 დასაქმებულს შორის ერთი მიმტანი მაინც, ვინც საჭიროების შემთხვევაში სახელმწიფო ენაზე მოემსახურებოდა მომხმარებლებს.
„Sea Vew“-ი ერთადერთი ბარი არ არის, სადაც მენიუ არ აქვთ სახელმწიფო ენაზე და არც გესაუბრებიან ქართულად, აბრაც მხოლოდ ლათინური შრიფტით აქვთ.
ლეხ და მარია კაჩინსკების ქუჩა №8 – ში მდებარე ბარ Sea View-ი ქართული ენა არც ერთ თანამშრომელს მინიმალურ დონეზეც კი არ ესმის
კაფე-ბარი „ორიენტალი“ ბათუმის მთავარ ქუჩაზე, მემედ აბაშიძეზეა. ფასადზე კაფეს სახელწოდება „Oriental”-ი მხოლოდ ლათინური შრიფტითაა დატანილი. სახელმწიფო ენაზე შესრულებული წარწერა კი მხოლოდ ფანჯრის მინაზე, მქრქალადაა მიწერილი.
მომცრო კაფეში ერთი მიმტანი გვხვდება ბართან. მენიუ ქართულ და ინგლისურ ენებზეა, თუმცა საუბარს ქართულად ვერ იგებს მიმტანი, ვერც ელემენტარულ ინფორმაციას გაწვდის. მაგალითად, ნამცხვრებისა და სენდვიჩების შემადგენლობით თუ დაინტერესდებით, პასუხს ვერ მიიღებთ. მიუხედავად ამისა, მიმტანი რუსულ ენაზე გვიმტკიცებს, რომ ის ქართულად ვერ საუბრობს, მაგრამ ყველაფერს იგებს.
– წვნიანი გაქვთ? – ვეკითხებით.
– нет.
– იცით, რა არის „წვნიანი?”, მიმიხვდით?
– конечно, это альтернативное молоко. – გვიპასუხა მიმტანმა.
ლადო ასათიანის №12-ში მდებარე გაურკვეველი სახელწოდების ბარი, სადაც არც მენიუ აქვთ სახელმწიფო ენაზე და ვერც ქართულად მოგემსახურებიან
მემედ აბაშიძის №60-ში მდებარე კაფე-ბარი Rhino coffee, სადაც მენიუ სახელმწიფო ენაზე არ არის ხელმისაწვდომი
ბარი სკა/Ska რუსთაველის №13-ში მდებარეობს. ბარის სახელწოდება მხოლოდ ლათინური შრიფტითაა ბანერზე დატანილი
„მონო ჰოლი”/„Mono Hall” ბათუმის ბულვარში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი კლუბია, რომელიც ზაფხულის სეზონზე უამრავი არტისტის მასპინძელია. ქართული შრიფტით სახელწოდება არც ამ კლუბს აქვს დატანილი მთავარ აბრაზე.
„გეითიც“ ერთ-ერთი ყველაზე დიდი კლუბია ბათუმში. სახელწოდება მთავარ აბრაზე მასაც მხოლოდ ლათინური შრიფტით აწერია.
ბარი „ხურმა” ფარნავაზ მეფის ქუჩაზე №116. ფასადზე ბარის სახელწოდების დომინანტური წარწერა მხოლოდ ლათინური შრიფტითაა შესრულებული
[red_box]რას ამბობს კანონი სახელმწიფო ენის და მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ[/red_box]
საქართველოს კანონი სახელმწიფო ენის შესახებ ამბობს, რომ:
- მომხმარებელს უფლება აქვს, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით მოითხოვოს და მიიღოს ინფორმაცია სახელმწიფო ენაზე. სახელმწიფო ენის არცოდნა კი არ შეიძლება მომსახურების გაწევაზე უარის თქმის მოტივი იყოს. [თავი VIII, მუხლი29]
- საჯარო ინფორმირებისთვის განკუთვნილი წარწერის სახელმწიფო ენაზე წარმოდგენა სავალდებულოა.
- ოფიციალური სახელწოდების სახელმწიფო და არასახელმწიფო ენებზე გადმოცემისას სახელმწიფო ენაზე შესრულებული ტექსტი თავსდება წინ (მარცხნივ ან ზევით), ხოლო არასახელმწიფო ენაზე შესრულებული ტექსტი – შემდეგ (მარჯვნივ ან ქვევით). არასახელმწიფოენოვანი ტექსტის შრიფტი სახელმწიფოენოვანი ტექსტის შრიფტზე დიდი არ უნდა იყოს. [მუხლი 25]
იგივე რამ წერია რეკლამის შესახებ კანონშიც, რომ:
- საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე აბრაზე წარწერა შესრულებული უნდა იყოს სახელმწიფო ენაზე, ხოლო სურვილის შემთხვევაში იგი შეიძლება შესრულდეს აგრეთვე უცხოურ ენაზე. უცხოურენოვანი წარწერა ზომით არ უნდა აღემატებოდეს სახელმწიფო ენაზე შესრულებულ წარწერას. [თავი II, მუხლი 4]
სახელმწიფო ენის შესახებ კანონი ასევე განმარტავს, რომ:
- საჯარო ინფორმირებისთვის განკუთვნილი განცხადების, შეტყობინების, სასათაურო წარწერის, პლაკატის, აბრის, აფიშის, რეკლამის, სხვა ვიზუალური ინფორმაციის ტექსტი სახელმწიფო ენაზე სრულდება. საჭიროების შემთხვევაში შესაბამისი ინფორმაცია შეიძლება მიეთითოს არასახელმწიფო ენაზეც.
კანონი მომხმარებელთა უფლებების შესახებ ამბობს, რომ ხელშეკრულების დადებამდე მოვაჭრე ვალდებულია მომხმარებელს საქართველოს სახელმწიფო ენაზე, მკაფიოდ და გასაგებად მიაწოდოს უტყუარი და სრული ინფორმაცია (თუ ეს ინფორმაცია თავისთავად ცხადი არ არის) [საქართველოს კანონი მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ, თავი II, მუხლი მე-5].
[red_box]რას ამბობს სახელმწიფო ენის დეპარტამენტი[/red_box]
ქართული ენის დაცვის სახელმწიფო კონტროლს უფლებამოსილებების ფარგლებში ახორციელებენ საქართველოს პარლამენტი, საქართველოს მთავრობა, მუნიციპალიტეტის ორგანოები და სახელმწიფო ენის დეპარტამენტი.
მუნიციპალიტეტებში მუნიციპალური სამსახურები არეგულირებენ, აბრები რამდენად კანონიერადაა განთავსებული კაფე-ბარების, რესტორნების ფასადებსა თუ მაღაზიებზე, თუმცა აშკარაა, რომ ბათუმის მუნიციპალური სამსახური კანონდარღვევებს ვერ ან არ იმჩნევს – ყველა ზემოთ ჩამოთლილი კაფე-რესტორანი, რომლის სახელწოდებაც სახელმწიფო ენის უგულებელყოფითა და შესაბამისად კანონდარღვევითაა განთავსებული, ქალაქის ცენტრალურ ქუჩებზეა და შეუძლებელია დაინტერესებულმა ინსტანციამ ვერ შენიშნოს.
თუ შენიშნავთ, რომ სხვადასხვა სახის ობიექტზე მხოლოდ უცხოურადაა დატანილი მისი სახელწოდება, ან სახელმწიფო ენაზე წარწერა არ არის უპირატესი, შეგიძლიათ ბათუმის მუნიციპალურ ინსპექციას მიმართოთ ცხელი ხაზის ნომერზე და შესაბამისი რეაგირება მოითხოვოთ:
T.: 0422 27 90 01.
სახელმწიფო ენის დეპარტამენტის იურისტი, ქეთი მჭედლიშვილი „ბათუმელებთან“ ადასტურებს, რომ აბრებსა და გარე რეკლამებს მუნიციპალიტეტებში უნდა არეგულირებდნენ სწორედ მუნიციპალური ინსპექციები.
„მუნიციპალური ინსპექცია, წესით, უნდა აკვირდებოდეს აბრებსა და გარე რეკლამებს ხარვეზის აღმოსაფხვრელად.
ზოგ შემთხვევაში ჯარიმა-სანქციას იყენებენ, ზოგ შემთხვევაში – მოლაპარაკებას. თუმცა სხვა სახის სანქცია არ არის,“ – ამბობს იურისტი და დასძენს:
„როცა სახელმწიფო ენის დეპარტამენტს მომართავენ ამ პრობლემით, ჩვენ რეკომენდაციას გავცემთ, დაჯარიმებისა და სანქცირების უფლებამოსილება არ გვაქვს, მაგრამ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი პირდაპირ უთითებს, რომ გარე რეკლამების განთავსების პირობების დარღვევის ან ნებართვის გარეშე გამოქვეყნებისას სანქცია 60-დან 500 ლარია მუნიციპალიტეტებში. თბილისში ეს სხვანაირად რეგულირდება: 1000-დან 3000 ლარამდეა ჯარიმა“, – ამბობს ქეთი მჭედლიშვილი.
„როცა შედიხარ კაფეში და ქართულად მომსახურების გაწევაზე უარს გეუბნებიან, ან როცა მენიუ არ აქვთ სახელმწიფო ენაზე, ან ორივე შემთხვევა ერთადაა, ასეთ დროს ენის დეპარტამენტი ვერაფერს იზამს?“ – ვკითხეთ დეპარტამენტის იურისტს:
„აბრებსა და გარე რეკლამებს არეგულირებს მუნიციპალური ინსპექციები, მაგრამ მენიუებსა და სხვა ტიპის საინფორმაციო საშუალებებს – ვერა, სანქციების თვალსაზრისით ამ შემთხვევაში სხვადასხვა მიდგომა გვაქვს, მენიუც და საინფორმაციო ტექსტიც საჯარო ინფორმირების საშუალებებია და როცა მათ ეხება საქმე, ენის დეპარტამენტი გასცემს რეკომენდაციას, მიმართავს უშუალოდ ობიექტს და აწარმოებს მოლაპარაკებას ხარვეზის აღმოფხვრამდე. თუმცა არსებობს მეორე ინსტრუმენტიც.
მომხმარებელთა უფლებების შესახებ კანონშიც წერია, რომ უფლება აქვს მომხმარებელს, მიიღოს მომსახურება სახელმწიფო ენაზე. კონკურენციის სააგენტოს მომხმარებელთა უფლებების დეპარტამენტი ახალშექმნილია, ამ დეპარტამენტში ახლა სანქციების განსასაზღვრად მუშაობენ. მომსახურებისას სახელმწიფო ენის მდგომარეობა უნდა კონტროლდებოდეს“, – ამბობს ქეთი მჭედლიშვილი.
[red_box]რას ამბობს მომხმარებელთა უფლებების დაცვის დეპარტამენტი[/red_box]
კონკურენციის სააგენტოს ამ დეპარტამენტს წერილობით მივმართეთ. მათ მიერ მოწოდებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, როცა მომხმარებელს არ ხვდება მენიუ სახელმწიფო ენაზე ან მას ვერ ემსახურებიან სახელმწიფო ენაზე (ვერ იგებენ რისი შეკვეთა გსურთ, ვერ გიხსნიან ქართულ ენაზე რისგანაა დამზადებული ესა თუ ის კერძი, დესერტი და ა.შ.), მოქალაქეებმა ამ დროს უნდა მიმართონ საქართველოს კონკურენციის ეროვნულ სააგენტოს.
მომხმარებელმა უნდა წარადგინოს განაცხადი უფლების სავარაუდო დარღვევის თაობაზე პლატფორმის საშუალებით: gnca.gov.ge. საჯარო ინფორმაციის ველში მომხმარებელმა უნდა აირჩიოს სააგენტოსთვის მიმართვის ფორმების ოფცია და შეავსოს განცხადების ფორმა მომხმარებელთა უფლებების დაცვის თაობაზე.
საქმის შესწავლის დაწყებიდან ერთი თვის ვადაში სააგენტო გამოიტანს გადაწყვეტილებას დარღვევის დადასტურების ან არ დადასტურების თაობაზე.
მოვაჭრეს დარღვევის დადგენის შემთხვევაში განესაზღვრება კონკრეტული ვადა დარღვევის აღმოსაფხვრელად, ამ ვადაში დარღვევის გამოუსწორებლობის შემთხვევაში სააგენტო მოვაჭრეს აკისრებს ჯარიმას.
განმცხადებელს ცხელ ხაზზე დარეკვა არ დასჭირდება, საქმის შესწავლის ყველა ეტაპზე, საქმის მიმდინარეობის თაობაზე მხარეებს ეცნობება კანონით და პროცედურით დადგენილი წესის შესაბამისად.
