იაშვილის კლინიკის ბავშვთა ცენტრალური საავადმყოფოს ინფორმაციით, ბავშვებში ყოველწლიურად ლეიკემიის 40 ახალი შემთხვევა ფიქსირდება. სახელმწიფო ლეიკემიის და სიმსივნური დაავადებების მკურნალობას ნაწილობრივ აფინანსებს, თუმცა სპეციალისტები ამბობენ, რომ სახელმწიფოს მიერ გამოყოფილი დაფინანსება ამ დაავადებებთან საბრძოლველად საკმარისი არ არის. პაციენტის ოჯახს მკურნალობის ხარჯების დასაფარად ხშირად უწევს საცხოვრებლის გაყიდვა, რაც ოჯახის გაღარიბებას იწვევს, დაავადება კი დაუმარცხებელი რჩება.
იაშვილის ბავშვთა საავადმყოფოს ონკოჰემატოლოგიური დეპარტამენტის ამბულატორიის ხელმძღვანელი თამარ ჯავახაძე ამბობს, რომ განყოფილება, სადაც ლეიკემიით დაავადებული და ონკოპაციენტები მკურნალობენ, 30 ბავშვზეა გათვლილი და აქ ყოველდღე, ყველა საწოლი დაკავებულია. „ხუთი წლის საშუალო სტატისტიკის თანახმად, ყოველ წელს ლეიკემიის 30-40 ახალი შემთხვევა ვლინება,“ – ამბობს თამარ ჯავახაძე.
ლეიკემიითა და ავთვისებიანი ლიმფომებით დაავადებული პაციენტების სამკურნალოდ სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ერთი მილიონ 274 ათასი ლარია გამოყოფილი. ონკოჰემატოლოგი თამარ ჯავახაძე მიიჩნევს, რომ ეს არ არის რეალური ბიუჯეტი, რადგან ამ დაავადებების მკურნალობას გაცილებით მეტი დაფინანსება სჭირდება.
„სახელმწიფო მთლიანად აფინანსებს ქიმიოთერაპიით მკურნალობას, მაგრამ 12-15 პროცენტი არის რეციდივი, რის შემდეგაც პაციენტი სიცოცხლესთან შეუთავსებელი გართულებებისა და მძიმე ინფექციების შედეგად იღუპება. რეციდივის გამო ბოლო წლებში დაახლოებით 10-15 ბავშვია გარდაცვლილი,“ – ამბობს ექიმი.
დაავადებული ბავშვების ასაკი 0-იდან 10 წლამდეა. რა ხარჯებს უკავშირდება რეალურად ამ დაავადებების მკურნალობა და რატომ არ იზრდება სახელმწიფო დაფინანსება ამ მიმართულებით? „დიმიტრი ცინცაძის სახელობის ფონდის“ მენეჯერის ეკა ნონიაშვილის თქმით, მხოლოდ ქიმიოთერაპიის დაფინანსებით არ წყდება პრობლემა, რადგან ქიმიოთერაპიის შემდეგ იწყება სხვადასხვა გართულება ორგანიზმში, რომელთა მკურნალობა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია.
„განსაკუთრებით სოკოვანი დაავადებები იჩენს თავს, რომლის მკურნალობა ძვირი ჯდება. სოკოვანი დაავადებების სამკურნალო პრეპარატები იმდენად ძვირი ღირს, რომ უმეტეს შემთხვევაში მისი შეძენა ოჯახის გაღარიბებას იწვევს. ერთ პაციენტს მარტო სოკოს მკურნალობისთვის 8-10 ათასი დოლარის პრეპარატი სჭირდება. ეს მედიკამენტები საქართველოში არ შემოდის. მათ შეძენაში ოჯახებს ჩვენი ფონდი ეხარება. ბუკა ნიკურაძის შემთხვევაშიც სოკო თავის ტვინზე იყო გავრცელებული, რამაც ფატალური შედეგი მოიტანა“.
მკურნალობისთვის ერთ-ერთი აუცილებელი მედიკამენტი „მორიკონაზოლი“ 8 ათასი დოლარი ღირს. პაციენტი სრულად რომ განიკურნოს სოკოსგან, მთლიანი კურსი უნდა ჩაუტარდეს.
„როცა ჩვენი ერთი კოლეგა იტალიაში აფთიაქში შევიდა ამ წამლის შესაძენად, ფარმაცევტმა გაკვირვებული იკითხა – „ეს წამალი სახელმწიფო პროგრამაში არ დევს?“ მართლა ყველაფერი უნდა გაყიდოს ოჯახმა, რომ ეს პრეპარატი შეიძინოს,“ ამბობს ეკა ნონიაშვილი.
გარდა მედიკამენტური მკურნალობისა, პაციენტები მუდმივ კონტროლს საჭიროებენ. „სამ თვეში ერთხელ აუცილებელია ტომოგრაფია, რომელიც ათას ლარზე მეტი ღირს და სისხლის გამოკვლევები. მიმაჩნია, რომ ლეიკემიას სახელმწიფო სრულად უნდა აფინანსებდეს, რადგან აქ ბავშვების სიცოცხლეა სასწორზე,“ – ამბობს ეკა ნონიაშვილი.
„დიმიტრი ცინცაძის ფონდი“ საქართველოში 2013 წელს ოპერატორ დიტო ცინცაძის დასახმარებლად, ჟურნალისტების ინიციატივით შეიქმნა. ოპერატორმა ამ დაავადების დამარცხება უცხოეთში ოპერაციის შედეგად შეძლო. ამის შემდეგ ფონდი ლეიკემიით დაავადებულ ბავშვებს ეხმარება. ეკა ნონიაშვილის ინფორმაციით, ორი წლის განმავლობაში ფონდი 151 ბავშვს დაეხმარა.
„ამ დროისთვის 119 ბავშვი ისევ საჭიროებს მკურნალობას. სამწუხაროდ 32 ბავშვი გარდაიცვალა, ბოლო იყო ბუკა ნიკურაძე, რომელიც რამდენიმე დღის წინ დაიღუპა,“ – ამბობს ეკა ნონიაშვილი.
სპეციალისტების თქმით, ლეიკემიის ზოგიერთი ფორმა ქიმიოთერაპიის შედეგად, ზოგიერთ შემთხვევაში კი ძვლის ტვინის ღეროვანი უჯრედების გადანერგვით იკურნება. თუმცა არის ისეთი ფორმებიც, რომლებიც რთულად ექვემდებარება განკურნებას.
ლეიკემიითა და ავთვისებიანი ლიმფომებით დაავადებული ბავშვები საქართველოში ძირითადად ორ კლინიკაში – იაშვილის ბავშვთა საავადმყოფოსა და „ლაიფმედიში“ მკურნალობენ.
ეკა ნონიაშვილის თქმით, სახელმწიფოს მხრიდან იყო საუბარი იმაზე, რომ ღეროვანი უჯრედების გადანერგვის ცენტრი საქართველოში გაიხსნებოდა და პაციენტებსა და მათი ოჯახის წევრებს აღარ მოუწევდათ უცხოეთში სოლიდური ხარჯის გაღება, თუმცა ამაზე საუბარი შეწყდა.
„ის ბავშვები, რომლებმაც საზღვარგარეთ გაიკეთეს გადანერგვა ან იქ მკურნალობენ, ექვს თვეში ერთხელ უცხოეთის კლინიკებშივე საჭიროებენ კონტროლს. ამასაც ჩვენი ფონდი აფინანსებს. უცხოეთის კლინიკებში ფონდის დახმარებით 38 ბავშვი გაიგზავნა. აქედან ღეროვანი უჯრედები ექვს ბავშვს გადაუნერგეს. ოთხი ოპერაცია „დიმიტრი ცინცაძის ფონდმა“ დააფინანსა, ორი კი – „სოლიდარობის ფონდმა“. გადანერგვის ოპერაცია ასი ათასი ევრო ჯდება. ამდენი თანხა ჩვენს ფონდს უკვე აღარ აქვს, თუმცა, პაციენტის, მშობლების მგზავრობას, მათი ბინით უზრუნველყოფას და კვებას ჩვენ ვაფინანსებთ,“ – ამბობს ეკა ნონიაშვილი.
რამდენი უნდა იყოს ლეიკემიით და ავთვისებიანი სიმსივნეებით დაავადებულთა მკურნალობის ბიუჯეტი? ეკა ნონიაშვილს ამაზე ზუსტი პასუხი არ აქვს, თუმცა პრაქტიკა აჩვენებს, რომ ამ დაავადებების სამკურნალოდ სხვადასხვა წყაროდან წელიწადში რამდენიმე მილიონი ლარი იხარჯება. „ჩვენი ფონდის გამოცდილებიდან გეტყვით, რომ ორი წლის განმავლობაში ფონდმა ერთი მილიონ 600 ათასი ლარი დახარჯა“.
„სოლიდარობის ფონდის“ ინფორმაციით, „ფონდის მიერ დამტკიცებულია 182 ბავშვისა და ახალგაზრდისთვის უკვე ჩატარებული, მიმდინარე ან დაგეგმილი დიაგნოსტიკა და მკურნალობა, მათ შორის საზღვარგარეთ 94 შემთხვევაში“.
ფონდის ვებგვერდზე განთავსებული ინფორმაციის მიხედვით, 2015 წელს ჩარიცხული თანხა შეადგენს 4 459 350 ლარს, მიმდინარე ონლაინგადარიცხვებში კი მითითებულია – 65,00 ლარი. ფონდში აცხადებენ, რომ შემოსული და გაცემული თანხის შესახებ ყველა ანგარიშს დეკემბერში წარადგენენ.
„დიმიტრი ცინცაძის ფონდის“ მენეჯერის აზრით, სახელმწიფომ არა მარტო ამ პროგრამების დაფინანსების გაზრდაზე, მედპერსონალის გადამზადებაზეც უნდა იზრუნოს.
„ონკოლოგებსა და ონკოჰემატოლოგებს ტრენინგები სჭირდებათ, რადგან ბევრ შეცდომა გვხვდება მკურნალობისას. იყო ასეთი გოგონა, ნინო კაკაშვილი, რომელიც გამოჯანმრთელების გზაზე იდგა, სახლში იყო უკვე გაწერილი და მორიგი ქიმიოთერაპიის დროს, მოულოდნელად კომაში ჩავარდა და გარდაიცვალა. ვფიქრობ, გამოსაკვლევია ეს ამბავიც. იგივე მდგომარეობაა ბუკა ნიკურაძის შემთხვევაშიც, ოჯახი ამბობს, რომ ის არასწორი დიაგნოზისა და მკურნალობის შედეგად გარდაიცვალა. მშობლები ელოდებიან კლინიკიდან დასკვნას, სადაც, სავარაუდოდ, სწორედ ამაზეა საუბარი“.
ფონდის მენეჯერის თქმით, სახელმწიფომ უნდა გადახედოს ქიმიოთერაპიით მკურნალობის საკითხსაც, რადგან მკურნალობა უხარისხო ქიმიით ხდება. „სჯობს ვიყიდოთ ხარისხიანი წამალი და გვქონდეს შედეგი, ვიდრე მივიღოთ ფატალური შედეგები“.
დეკემბრის ბოლოს ჯანდაცვის სამინისტრომ 2016 წლის ბიუჯეტის პროექტი უნდა წარადგინოს. არის თუ არა ჯანდაცვის ბიუჯეტის ზრდა გათვალისწინებული ამ მიმართულებით? სამინისტროში ამბობენ, რომ ჯერ ამაზე ინფორმაცია არ აქვთ. „ბავშვთა ონკოჰემატოლოგიაზე ერთი მილიონ 274 ათასი ლარი იყო გათვალისწინებული. გარდა ამისა, საყოველთაო ჯანდაცვის ფარგლებში სახელმწიფო აფინანსებს ქიმიო-ჰორმო და სხივურ თერაპიას 12 ათასი ლარით. 2016 წლის ბიუჯეტის პარამეტრები კი საბოლოო ფორმირებამდე ცნობილი არ იქნება,“- განაცხადეს ჯანდაცვის სამინისტროში.
