დეას ცხოვრება – მეუბნებოდნენ, რომ ჯანმრთელი შვილი არ მეყოლებოდა, რადგან შშმ ვარ

დეა ერემაშვილს მობილობის შეზღუდვა აქვს, თუმცა ქუჩაში დამოუკიდებლად გადაადგილდება. ცდილობს საოჯახო საქმეებიც დამოუკიდებლად გააკეთოს. ამბობს, რომ  მეუღლეც ეხმარება და პატარა დემეტრეც.

დეას რვა წლის შვილი ჰყავს. „ჯანმრთელი და შესანიშნავი“, – როგორც თვითონ გვეუბნება. ექიმები ეუბნებოდნენ, რომ შვილი არ გაეჩინა, რადგან შეზღუდული უნარები ექნებოდა. „რომ დამეჯერებინა, ახლა დემეტრე არ მეყოლებოდა. მე დავამსხვრიე სტერეოტიპი, ჯანმრთელი შვილი მყავს“, – ამბობს დეა.

11:00 საათისთვის უნდა ვიყო სამსახურში, სადაც გვიანობამდე ვმუშაობ. შემდეგ მოვდივარ სახლში, დემეტრეს ვამეცადინებ, საჭმელს ვამზადებ…

რაც მთავარია, დილით ჩემი მეუღლე მიმზადებს ყავას, რადგან იცის, რომ ყავის გარეშე ვერ გამოვფხიზლდები.

ვახერხებ ოთახის გამოხვეტას, დალაგებას, თუმცა დათოც მეხმარება და, რა თქმა უნდა, დემეტრეც… შვილისთვის დროს ყოველთვის ვპოულობ. ვსაუბრობთ, ვცდილობ ავუხსნა, რომ იყოს კარგი ადამიანი. ისიც ავუხსენი, რომ არსებობენ განსხვავებული ადამიანები. ვიცი, როცა გაიზრდება, ადამიანს ისეთ მიიღებს, როგორიც იქნება.

„მე მიყვარს სწავლა და ტელეფონზე თამაშიც. მიყვარს ჩემი ოჯახი, მეგობრები და გართობა“, – ასე გაგვეცნო დემეტრე, დეას შვილი.

დემეტრეს მუსიკა უყვარს ძალიან და გაკვეთილებზე კვირაში ორჯერ დადის. ამბობს, რომ სკოლაშიც ყველაფერი კარგად აქვს, თუმცა იმასაც გვიმხელს რა არ მოსწონს.

„კარგად ვსწავლობ და მეგობრებიც მყავს, მაგრამ ვბრაზდები, როცა კლასელები ხმამაღლა ლაპარაკობენ გაკვეთილზე, დერეფანშიც კი ხმამაღლა ყვირიან. მაბრაზებს, როცა დავალება კარგად არ მაქვს გაკეთებული და კარგ ნიშანს არ მიწერენ. კიდევ ცუდი ტუალეტები მაბრაზებს“, – გვეუბნება დემეტრე.

დემეტრეს უყვარს ცხოველები, განსაკუთრებით, ლომი. თუმცა ურჩევნია სახლში კატა ჰყავდეს. „თბილისის სახლში მყავს კატა, სენაკში კი ძაღლი. აქ არ მყავს“, – გვეუბნება ის.

საუბარში დეას მეუღლე, ადვოკატი დავით მიქაბერიძე ერთვება და ამბობს, რომ ის და დემეტრე ხშირად დადიან სასეირნოდ. „სკოლაში ერთად დავდივართ. პრაქტიკულად, სამსახურშიც ერთად დავდივართ, სკოლას რომ ვაცდენთ მაშინ“, – ამბობს დავითი.

დეას თქმით, მათი ოჯახი დემოკრატიულია – ფუნქციები მას და დათოს გადანაწილებული აქვთ.

დეა ერემაშვილი რვა წლის დემეტრესთან ერთად

არაადაპტირებული გარემოს ბევრი გამოწვევა აქვს. ამ ფონზე დეა ცდილობს განვითარდეს, როგორც პიროვნულად, ასევე, აქტიური იყო საზოგადოებრივად და დაიცვას იმ ადამიანების უფლებები, ვინც შეზღუდული შესაძლებლობების გამო ვერ ახერხებს რეალიზებას ან საკუთარი უფლებების დაცვას.

დეა რამდენიმე წელია, რაც თბილისიდან ბათუმში გადმოვიდა საცხოვრებლად, აქ შექმნა ოჯახი და ცდილობს ახალ გარემოს აუღოს ალღო.

დეა არასამთავრობო ორგანიზაციაში, „კოალიცია დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის“ უფროს კონსულტანტად მუშაობს და აქტიურად მონაწილეობს იმ საკითხების დაგეგმვაში, რაც შშმ პირების მდგომარეობას გააუმჯობესებს ქვეყენაში.

„ჩემთვის დამოუკიდებლობა ძალიან მნიშვნელოვანია. ჩემით ჩავაბარე უნივერსიტეტში, დახმარების გარეშე, 18 წლიდან ვმუშაობ და ყოველთვის ჩემით ვპოულობდი სამუშაოს. ახლაც ვგეგმავ სწავლის გაგრძელებას – სოციოლოგია მინდა შევისწავლო, რომ მკვლევარი გავხდე და რეალურად შევცვალო იმ ადამიანების ცხოვრება, ვისაც ეს სჭირდება და ანგარიშგასაწევი ძალა ვიყოთ“.

როგორც დეა ამბობს, გარემოს ადაპტირება არ ნიშნავს მხოლოდ პანდუსების მოწყობას გარკვეულ ადგილებში. ადაპტირებული გარემო ნიშნავს, რომ უსინათლო იქნება ადამიანი თუ სხვა შეზღუდვის მქონე, უნდა შეეძლოს მისთვის მორგებულ გარემოში ცხოვრება. „მე, მაგალითად, მობილობის შეზღუდვა მაქვს და პანდუსი არ მჭირდება, უფრო მოაჯირი მესაჭიროება.

შენობებში საჭიროა ადაპტირებული საპირფარეშოები, ასასვლელები, როცა რესტორანს აკეთებ და არ უკეთებ შშმ პირისთვის ადაპტირებულ შესასვლელს, ესე იგი ამ ადამიანებს არც განიხილავ შენს მომხმარებლად და ასეთ ადგილზე, სადაც ეტლით მოსარგებლე ჩემს მეგობრებთან ერთად ყოფნას ვერ შევძლებ, პრინციპულად არ მივალ“, – ამბობს დეა.

დემეტრე, მამასთან დავით მიქაბერიძესთან ერთად

„გვაკლია ის, რომ ჩვენი ჩართულობა არ არის პროექტების დაგეგმარების დროს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. განა იმიტომ, რომ ნაკლებ ფულს ხარჯავენ, უბრალოდ, არასწორად ხარჯავენ და შემდეგ ყველაფერი გადასაკეთებელია. მაგალითად ბულვარში, როცა გადასასვლელებს აკეთებდნენ, თავიდან 45 ათასი ლარი დახარჯეს და არ ვარგოდა. ახალი ადმინისტრაცია შეგვეკითხა და რაც წელს გააკეთეს, მაგალითად, ტივტივა ან სხვა ინფრასტრუქტურა, გამოიყენეს შშმ პირებმა“.

დეას თქმით, სამედიცინო მომსახურების მხრივ კატასტროფული მდგომარეობაა საქართველოში, რადგან ქალებისთვის არ არსებობს გინეკოლოგიური ადაპტირებული სავარძლები, ადაპტირებული სტომატოლოგიური კაბინეტი. შშმ პირებს, მიუხედავად იმისა, რომ მათი ფული სახელმწიფოს გადახდილი აქვს, არ აქვთ შესაძლებლობა ისარგებლონ ძუძუსა და საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგ-პროგრამით.

„გამოდის, რომ სახელმწიფოს ჩემი მკურნალობა გაცილებით ძვირი დაუჯდება, რაიმე რომ აღმომაჩნდეს, ვიდრე ახლა, რადგან ვერ ვსარგებლობ სკრინინგ-პროგრამით. როცა ადამიანი ვერ იღებს ექიმისგან სრულფასოვან სამედიცინო მომსახურებას, რომელ თანაბარ პირობებზე და პატივისცემაზე ვსაუბრობთ? განა იმიტომ რომ სახელმწიფოს ვთხოვ ექიმთან წასვლის ფულს, ვითხოვ გარემოს, რომ ექიმამდე მივიდე“, – ამბობს დეა.

დეას თქმით, თუკი სახელმწიფოს არ აქვს შესაძლებლობა იყიდოს ადაპტირებული სავარძლები, შეუძლია კერძო პროვაიდერებს განუსაზღვროს პირობებში, სანამ მათ ოპერირების უფლებას მისცემს.

„სჯობს, ცოტა დაიხარჯოს ფული, მაგრამ რაციონალურად, რომ მომავალს წელს იგივე პრობლემას უკან არ მოვუბრუნდეთ, ვიდრე დაიხარჯოს ბევრი და რეალურად ერთ ადგილს ვტკეპნიდეთ.“

დეა ერემაშვილი: გარემოს ადაპტირება არ ნიშნავს მხოლოდ პანდუსების მოწყობას გარკვეულ ადგილებში.

„რთული მდგომარეობაა ამ მხრივაც. განსაკუთრებით მენტალური პრობლემის მქონე ბავშვების მშობლებს უწევთ დაუღალავი ბრძოლა იმისთვის, რომ მათმა შვილებმა რაღაცას მიაღწიონ. სახელმწიფოს მხრიდან კეთილი ნებაა საჭირო, მაგრამ არა სიტყვიერი, საქმით უნდა იყოს ნაჩვენები. თუნდაც იმაში, რომ ვთქვათ მეძახი ბიუჯეტის განხილვის დროს და გაინტერესებს ჩემი ინიციატივები“.

დეა ამბობს, რომ ჩართულობის კომპონენტი ჯანდაცვის საკითხებში მეტ-ნაკლებად შეცვლილია და შშმ პირებს აქვთ გარკვეული დადებითი გამოცდილება ამ მხრივ სახელმწიფოსთან.

„მაგალითად, 2020 წლიდან პაციენტის სამედიცინო ამწეების პროგრამა ჩაეშვება აჭარის ჯანდაცვის სამინისტროში. მობილობის მკვეთრი შეზღუდვის მქონე ადამიანებისთვის, ვისაც ოთხივე კიდური პარალიზებული აქვს, იქნება ეს ამწეები, რომ ადვილად მოხდეს მათი ვთქვათ სააბაზანოში, ეტლში გადაყვანა და ა.შ. ჯერჯერობით 5 ამწე იქნება, შემდეგ ალბათ გაიზრდება მოთხოვნის მიხედვით.

ასევე საუბარია მაღალი მორგების ეტლებზე, რადგან ის, რითაც დღეს სარგებლობენ ბავშვები, იწვევს ბავშვის სხეულის დეფორმაციას. ჩემმა შრომამ შედეგი გამოიღო, მაგალითად, მუნიციპალიტეტებშიც, როცა დავდიოდი და ვლობირებდი ჰიგიენური საშუალებების პროგრამა დაეფინანსებინათ შშმ პირებისთვის. 4 მუნიციპალიტეტში 2020 წლიდან  ეს პროგრამაც ჩაეშვება.

„ზოგს ჰგონია, რომ რადგან რაღაც შეზღუდვა გაქვს, აუცილებლად მენტალური შეზღუდვაც გაქვს. ზოგი ფიქრობს, რომ რაღაც გადაედება. ადაპტირებული საქანელების დადგმაზე როცა იყო საუბარი, ზოგ მშობელს ისეთი სტატუსები ეწერა საჯაროდ, მაგის გამეორებაც არ მინდა.

თუნდაც სკოლებში – არ მოსწონთ მშობლებს, როცა მათი შვილების კლასში შშმ ბავშვები სწავლობენ. მშობლებსაც რცხვენიათ, რომ შშმ შვილები ჰყავთ. ერთი შემთხვევა იყო, ბაღში მოიყვანა დედამ ბავშვი და ისეთ ამბებს ყვებოდა, ძლივს შევიკავე თავი. „ღმერთმა რატომ დამსაჯა, ასეთი შვილი რატომ მყავს, ასეთი რატომ ვარ“. რა ფსიქიკა ექნება ბავშვს, როცა ამას ასმენინებს … რეალურად მშობლებშიც არის პრობლემა.

რადგან ვერ დავდივარ კარგად, ზოგს უკვირს მაგალითად, „ასეთი კარგი ქმარი როგორ მყავს“, ან დედობა როგორ შევძელი. ვფიქრობ, სხვაზე ნაკლები არ ვარ, რადგან საკმაოდ წარმატებული ადამიანი ვარ, მაქვს ისეთი ცხოვრება, როგორიც მინდა რომ მქონდეს. გარკვეული წინააღმდეგობები და გამოწვევები ყველას აქვს და ამის გარეშე ცხოვრება არ არსებობს, მაგრამ გადაულახავი პრობლემები არ მაქვს.

ჩემი პრინციპია, ყოველთვის ყველაფერს ჩემით მივაღწიო, რომ არავის არ ჰქონდეს წამოსაძახებელი რომ რაღაცაში დამეხმარა“.

_______

მასალა მომზადებულია პროექტის – „ევროინტეგრაციის პროცესის გაძლიერება მოქალაქეთა ინფორმირების გზით“ფარგლებში. პროექტს ახორციელებს „თავისუფალ ჟურნალისტთა სახლი“. პროექტი დაფინანსებულია „ფონდ ღია საზოგადოება – საქართველოს“ მიერ [ევროინტეგრაციის პროგრამა]. მასალაში გამოთქმული შეხედულებები და მოსაზრებები არ არის აუცილებელი გამოხატავდეს დონორი ორგანიზაციის შეხედულებებს.