მსოფლიოს ყველაზე სასტიკი ციხეები ძირითადად ის ადგილებია, სადაც განსაკუთრებულად მძიმე დანაშაულისთვის მსჯავრდებულები იხდიან სასჯელს.
- სან-კვენტინის ციხე, კალიფორნია.
კალიფორნიის შტატის ყველაზე ძველი, სან-კვენტინის ციხე 1852 წელს დაარსდა. ციხეში დღემდე არსებობს გაზის კამერა, თუმცა სიკვდილმისჯილების განაჩენი სისრულეში მოჰყავთ მხოლოდ ინექციით.
სან-კვენტინის ციხეში ძალადობა მუდმივად პრობლემაა. განსაკუთრებული, ფართომასშტაბიანი შემთხვევა აქ 2006 წელს მოხდა, როცა რასობრივი ნიშნით რამდენიმე თავდასხმის შედეგად 100 პატიმარი დაჭრეს, ორი კი მოკლეს. ციხე ცნობილია თავისი გაუსაძლისი პირობებით.
- ბანგ-კვანგის ციხე, ბანკოკი, ტაილანდი.
ამ ციხეშიც სიკვდილმისჯილები იხდიან სასჯელს. ციხის ადმინისტრაციას უცნაური დამოკიდებულება აქვს სიკვდილმისჯილებისადმი – მათ არ ეუბნებიან ზუსტად როდისაა დაგეგმილი სიკვდილით დასჯა და სასჯელის აღსრულებამდე მხოლოდ ორი საათით ადრე ამცნობენ.
- ციხე კუნძულ რიკერსზე – ნიუ იორკი
ერთ-ერთი ყველაზე მკაცრი ციხეა მსოფლიოში, 90-იან წლებში ამ ციხეში წელიწადში 1000 – მდე პატიმარს ჭრიდნენ, ბევრი სხვადასხვა ტიპის რეფორმის შემდეგ ეს რიცხვი 1000 დან 70-მდე შემცირდა.
- ციხე კუნძულ ალკატრასზე
კალიფორნიის სანაპიროსთან მდებარე ეს ციხე წლების განმავლობაში იყო დაკეტილი და აქ საზოგადოებისთვის ყველაზე საშიში დამნაშავეები იხდიდნენ სასჯელს, მაგალითად, ალ კაპონე. ალკატრასის ციხეს უკავშირდება პატიმრების – ფრენკ მორისისა და ძმები – ჯონ და კლარენს ენგლინების დაუჯერებელი გაქცევა. მათ ნესტიანი გვირაბით მიაღწიეს საკანალიზაციო მილებამდე და მერე ხმელეთზე გასვლაც მოახერხეს, თუმცა როგორ, დღემდე დაუდგენელია – სავარაუდოდ, სრუტე გადაცურეს.
თუმცა ციხის ადმინისტრაცია ირწმუნებოდა, რომ პატიმრებმა ვერ შეძლეს სრუტის გადაცურვა და დაიხრჩვნენ.
განგაში რომ არ ატეხილიყო და გაქცევა გარკვეული დროის მანძილზე არ შეემჩნიათ, გაქცეულებმა საკუთარი ფიტულები გააკეთეს მუყაოსგან და თავიანთ ლოგინებში “დააწვინეს” დასაძინებლად.
1963 წელს ალკატრასის ციხე საქვეყნოდ ცნობილი ცუდი რეპუტაციის გამო დაიხურა.
- დიარბაკირის ციხე
თურქეთის დიარბაკირის ციხე 1980 წელს გაიხსნა და არაადამიანური პირობებით გახდა ცნობილი. ციხის წარსულის შავ ლაქად მიიჩნევა სამუდამო პატიმრობამისჯილი ბავშვები საკნებში. ამ ციხეში განსაკუთრებული სისასტიკით ციხის ზედამხედველები გამოირჩევიან და არა პატიმრები.
1996 წელს ციხეში გახმაურებული ამბავი მოხდა – ციხის მცველებმა და პოლიციამ პატიმრებს სცემა, გარდაიცვალა 10 და დაიჭრა 23 პატიმარი.
- ლა საბანეტას ციხე
ლა საბანეტას ციხე ვენესუელაში მდებარეობს და 15 000 პატიმარზეა გათვლილი, მაგრამ საკნებში 25 000 მსჯავრდებულსაც ათავსებენ. ციხის თითო მეთვალყურე 150 პატიმარს ზედამხედველობს. ამ ციხეში უამრავი ძალადობრივი ინციდენტი ხდება. სროლების დროს 1994 წელს 108 პატიმარი დაიღუპა. ჯამში კი ლა საბანეტას ციხის ძალადობრივ გარემოს 196 პატიმრის სიცოცხლე ემსხვერპლა, 624 პატიმარი კი დაიჭრა.
- კარანდირუს ციხე
ბრაზილიის კარანდირუს ციხე ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი ციხეა. ციხის სამედიცინო დაწესებულებაში ყოველი მეხუთე პატიმარი შიდსითაა ინფიცირებული. 1992 წელს ციხის ადმინისტრაციამ აქაც დახოცა პატიმრები, შემთხვევას 102 პატიმარი შეეწირა.
- გუანტანამოს ციხე
აშშ-ს ეს სასტიკი ციხე ბარაკ ობამამ გააუქმა, მაგრამ დონალდ ტრამპმა ისევ აღადგინა.
ციხე მსოფლიო მნიშვნელობის უმძიმესი დანაშაულისთვის გასამართლებული პატიმრებისთვისაა, მათ შორის ძირითადად ტერორისტები არიან.
მასალა მომზადებულია პროექტის – „ყოფილი პატიმრების, პატიმართა ოჯახებისა და პრობაციონერების მხარდაჭერის პროგრამა“ ფარგლებში.
პროექტს ახორციელებს ა(ა)იპ „დემოკრატიის ინსტიტუტი“ და დაფინანსებულია ევროკავშირის მიერ.
მასალაში გამოთქმული მოსაზრებები ავტორისეულია და შესაძლოა არ გამოხატავდეს დონორი ორგანიზაციის თვალსაზრისს.