კონკურსისა და წარდგენა-ვერდამტკიცების პროცურების გავლის შემდეგ, პროცესის ბოლოს, აჭარის მთავრობამ აღმოაჩინა, რომ საკანონმდებლო ნორმა, რომლითაც უსკოს თავჯდომარის პოსტზე კადიდატი უნდა შეერჩიათ და შემდეგ დაემტკიცებინათ, ბუნდოვანია. საკონკურსო კომისიამ აჭარის უმაღლესი საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარეობის სამი კანდიდატი შეარჩია. მათგან ერთ-ერთი მთავრობის თავმჯდომარემ არჩილ ხაბაძემ უმაღლეს საბჭოს დასამტკიცებლად წარუდგინა. უმაღლესმა საბჭომ წარდგენილ კანდიდატურას კენჭი უყარა და ჩააგდო, მეორე და მესამე ცდაზე კი კენჭისყრა ქვორუმის არ არსებობის გამო არ ჩატარებულა. ახალი კანდიდატურის წარდგენას უმაღლეს საბჭოში დარჩენილი ორი კანდიდატურიდან ელოდნენ. არის თუ არა მართლა ბუნდოვანი ნორმა, რომლითაც მთავრობამ კონკურსი დაიწყო და არ გააგრძელა? – ამ და სხვა კითხვებზე „ბათუმელებს“ კონსტიტუციონალისტმა მალხაზ ნაკაშიძემ უპასუხა.
ბატონო მალხაზ, საკანონმდებლო ნორმა, რომლითაც ამ დრომდე მთავრობა უსკოს კანდიდატის შესარჩევად და შემდეგ დასამტკიცებლად ხელმძღვანელობდა, მართლა ბუნდოვანია?
დიახ, აქ ძალიან რთული ამბავია. ის რომ მთავრობას ამის შემდეგ კომისიის მიერ შერჩეული დარჩენილი ორი კანდიდატიდან ერთ-ერთი ან ორივე უნდა წარედგინა, არსად წერია.
მთავრობა ხელმძღვანელობდა ნორმის ამ ინტერპრეტაციით, ამაზე ვრცელდებოდა ინფორმაცია და სხვა სახის განმარტება არც გაკეთებულა.
გადავხედე ამ ნორმას და პირველი რაც უნდა ითქვას, არის ის, რომ არ არის არჩევის წესი ისე გამართულად ჩამოყალიბებული, როგორც სასურველი იქნებოდა. აქ არის ორი არჩევის წესი. ეს არის თავმჯდომარის წარდგენა და არჩევა და მეორე – უსკოს წევრების წარდგენა და არჩევა. ამ ნორმით თავმჯდომარის თანამდებობაზე ერთი კანდიდატურის წარდგენა ხდება. ხოლო აქ წერია არანაკლებ ორი და არაუმეტეს სამი. ეს მუხლი განსაზღვრავს როგორც წევრის არჩევას, სადაც ერთ ადგილზე სამი წევრი წარედგინება უმაღლეს საბჭოს და ასევე თავმჯდომარის არჩევას, სადაც ერთი კანდიდატურა წარედგინება. ამ შემთხვევაშიც მთავრობის თავმჯდომარემ წარადგინა ერთი კანდიდატურა უსკოს თავმჯდომარის პოსტზე. ნორმა, თუ როგორ უნდა მოხდეს თავმჯდომარის არჩევა, გაერთიანებულია წევრების არჩევასთან დაკავშირებულ მუხლში. ამ მუხლიდან გამომდინარე თუ ერთხელ წარადგინა მთავრობის თავმჯდომარემ კანდიდატურა, კენჭისყრა ჩატარდა, მაგრამ ვერ გაიმარჯვა, ვერ აირჩიეს. ამის შემდეგ კანონში პირდაპირ არ წერია, თუ ვინ უნდა წარადგინონ. მე-13-ე მუხლის მე-14-ე პუნქტში წერია , რომ თუ კენჭისყრის შედეგად არ შეივსო ყველა ვაკანსია, კენჭი ეყაროს დარჩენილ კანდიდატებს.
ანუ ეს ნორმა არ გულისხმობს შერჩეული სამიდან ორის წარდგენას?
არა. ამ შემთხვევაში კანდიდატი არის მხოლოდ კვაჭაძე, რომელიც წარადგინეს. კენჭს უყრიან მხოლოდ კანდიდატს. თავმჯდომარეობის კანდიდატი იყო მხოლოდ ერთი, კვაჭაძე. ჩანაწერი მე-14-ე მუხლში – თუ ვაკანსია არ შეივსო კენჭი ეყრება დარჩენილ კანდიდატებს, გულისხმობს უსკოს წევრების შერჩევას. ეს მუხლი ეხება ზოგადად წევრების არჩევას, სადაც რამდენიმე კანდიდატურის წარდგენა ხდება. ეს მუხლი მხოლოდ თავმჯდომარის არჩევას არ ეხება. ახლა მთავრობა ამბობს, რომ ვინაიდან ბუნდოვანი იყო ნორმა, ამის გამო ხელახლა უნდა გამოაცხადოს კონკურსი. მთავრობა ნებისმიერი გადაწყვეტილების დროს ბუნებრივია რაღაც ნორმით ხელმძღვანელობს , თუ ბუნდოვანი იყო ეს ნორმა, მას შეეძლო ასევე კანონის არსიდან ამოსულიყო და ეხელმძღვანელა იმ წესით, რომ დარჩენილი ორი კანდიდატიდან წარედგინა ერთ-ერთი. ამ ვარიანტითაც შესაძლებელი იყო ეხელმძღვანელა მთავრობას. ისიც არსად ეწერა, კონკურსი ხელახლა გამოაცხადეო. გარდა ამისა, თუ მთავრობა ამ მუხლიდან ამოდის, მეორე კენჭისყრას უნდა დალოდებოდა, რადგან მეორე კენჭისყრა სინამდვილეში არ ჩატარებულა, ქვორუმი არ შედგა, შესაბამისად, ვერც კენჭისყრა ჩატარდა. კანონში წერია, რომ მეორე კენჭისყრა უნდა ჩატარებულიყო, ქვორუმი ვერ შედგა, ეს კი საკითხის ჩავარდნას არ ნიშნავს. ნორმა არის მართლაც ბუნდოვანი, მისი განმარტება შეუძლია მხოლოდ სასამართლოს. ის შეიძლება მთავრობამ სხვანაირად განმარტოს და მალხაზ ნაკაშიძემ სხვანაირად.
ხომ არ იქმნება შთაბეჭდილება, რომ მთავრობამ იხელმძღვანელა ბუნდოვანი ნორმით მანამდე, ვიდრე მის სურვილებთან არ მოვიდა წინააღმდეგობაში შედეგი, შემდეგ კი აღმოჩნდა რომ ნორმა ბუნდოვანი ყოფილა?
შეიძლება, ეს არ ვიცი. მაგრამ უმაღლესი საბჭოს წევრებიც არჩეულები არიან და მათ აქვთ ვალდებულება მოაწყონ კენჭისყრა. ბუნდოვანია თუ როგორიც არის რასაც კანონი ადგენს ის პროცედურა მაინც რომ დაეცვათ, მათ მეორე კენჭისყრა უნდა ჩაეტარებინათ. თუ მეორე კენჭისყრაზეც ვერ აირჩევდნენ, ამის შემდეგ ხაბაძეს შეეძლო წარდეგინა დარჩენილი ორიდან, რომელიც კომისიამ წარადგინა, ერთის წარდგენა. თუმცა, ისევ ვამბობ, რომ ეს შეეხება კომისიის წევრების არჩევას, მაგრამ ეს იმ შემთხვევაში, თუ ანალოგიურს გავავრცელებდით თავმჯდომარის არჩევაზე რადგან სხვა წესი კანონში არ წერია.
დეპუტატები ღიად აცხადებდნენ, რომ არ მისვლა სხდომაზე იყო პროტესტის ფორმა. ისინი არ უჭერდნენ მხარს წარდგენილ კანდიდატურას
სხდომებზე ბოიკოტი მათი უფლებაა და ეს შეიძლება პოლიტიკური გადაწყვეტილება იყოს, მაგრამ კანონში წერია, რომ უმაღლესი საბჭოს წევრებს თუ ირჩევენ ორი კენჭისყრის შემდეგ დარჩენილი კანდიდატურებიდან, მაშინ მთავრობის თავმჯდომარის ასარჩევად რატომ არ შეეძლოთ იგივე წესის გამოყენება? მართალია, ეს ნათლად არ წერია და საკანონმდებლო ხარვეზია, მაგრამ მთავრობამ ჩათვალა, რომ მისი გზა არის მართალი, თუ დავა წარმოიშობა, მხოლოდ სასამართლოს შეუძლია საბოლოო სიტყვა თქვას.
როგორ უნდა მოიქცეს ახლა მთავრობა, იგივე ბუნდოვანი ნორმით უნდა ჩაატაროს კონკურსი, თუ უმაღლეს საბჭოს უნდა მიმართოს ამ ნორმის დახვეწის თხოვნით?
ეს საინტერესოა. სწორი კითხვაა. ისევ რომ დადგეს ეს საკითხი დღის წესრიგში რას იტყვის მთავრობა, კიდევ ბუნდოვანიაო? იგივე რომ მოხდეს, გამოდის ბუნდოვანი ნორმის საფუძველზე იღებს მთავრობა ზერელე გადაწყვეტილებებს. მე-14 მუხლში მკვეთრად უნდა განისაზღვროს, თუ როგორ ხდება თავმჯდომარის არჩევა, ხოლო ცალკე განისაზღვროს თუ როგორ ხდება უსკოს წევრების არჩევა.
