კვირის ამბები,კვირის ამბები,მთავარი

კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის პოლიტიკა ძველი ბათუმის ნგრევის ფონზე

30.03.2016 • 3324
კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის პოლიტიკა ძველი ბათუმის ნგრევის ფონზე

კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის პოლიტიკა აჭარაში არათანმიმდევრულია და აზიანებს როგორც სახელმწიფოს, ისე ცალკეულ მოქალაქეებს – მიიჩნევენ არასამთავრობო ორგანიზაციები. კულტურული მემკვიდრეობის პოლიტიკას შესაბამისი სააგენტო განსაზღვრავს, სადაც ცვლილებები იგეგმება.

აჭარის მთავრობის 23 თებერვლის დადგენილებით, სააგენტოს ხელმძღვანელის მოადგილე ამიერიდან მხოლოდ არქიტექტორი, ეკონომისტი ან იურისტი უნდა იყოს. ეს ნიშნავს, რომ სააგენტოს დირექტორის, მირანდა ჩარკვიანის მოადგილე ვეღარ იქნება ბიძინა აფხაზავა – ის პროფესიით ისტორიკოსია.

მირანდა ჩარკვიანი სააგენტოსთან არსებულ სარეკომენდაციო საბჭოს განახლებასაც გეგმავს. სააგენტოს ხელმძღვანელი პროფესიონალებს სამთავრობო სტრუქტურებში [ბათუმის მერია, თვითმმართველობა, აჭარის ფინანსთა სამინისტრო] და ბათუმში არსებულ უმაღლეს სასწავლებლებში ეძებს. სააგენტომ უკვე მიმართა ამ ორგანიზაციებს თხოვნით, გაუწიონ რეკომენდაცია არქიტექტორებს, ინჟინრებს, არქეოლოგებს, კონსტრუქტორებს, ხელოვნებათმცოდნეებს, გეოლოგებს და ა.შ.

ცვლილებების შედეგად საბჭოს სავარაუდოდ დაატოვებინებენ საზოგადოება „ბათომის“ დამფუძნებელს, ძველი ბათუმის ყველაზე აქტიურ დამცველს, შოთა გუჯაბიძეს. ის პროფესიით კინორეჟისორია და წლებია, ყველაზე ხშირად აკრიტიკებს კულტურული მემკვიდრეობის სააგენტოს პოლიტიკას.

„მე მჭირდება აკადემიური, პროფესიულად გამართული არგუმენტები სარეკომენდაციო საბჭოზე. შოთა გუჯაბიძე ხშირად ამბობს საბჭოზე, რომ არ არის პროფესიონალი“, – ამბობს მირანდა ჩარკვიანი.

ის, რომ შოთა გუჯაბიძე წლებია ბათუმის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლებს იცავს და ასევე იკვლევს ძველ ბათუმს, მირანდა ჩარკვიანისთვის სუბიექტური არგუმენტია.

„საბჭოს ყველა სხდომა საჯაროა, ნებისმიერ მოქალაქეს შეუძლია დასწრება და პოზიციის გამოხატვა… გადაწყვეტილება უნდა მიიღონ პროფესიონალებმა“, – ამბობს სააგენტოს ხელმძღვანელი, რომელიც პროფესიით ფილოსოფოსია, თუმცა დებულებით მას შეუძლია პროფესიონალებით დაკომპლექტებული საბჭოს მოსაზრება არ გაიზიაროს და ერთპიროვნულად მიიღოს გადაწყვეტილება. „მე არ ვარ წინააღმდეგი დებულების ეს ნაწილი გადაიხედოს, სჯობს გადაწყვეტილება პროფესიონალებმა მიიღონ“ – ამბობს მირანდა ჩარკვიანი.

შოთა გუჯაბიძე აჭარის კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის საგენტოსთან არსებული სარეკომენდაციო საბჭოს წევრია 2013 წლიდან. საბჭოს წევრობა ანაზღაურებადი არ არის. ეს უკვე მეორე შემთხვევაა, როცა მისი საბჭოდან გაშვების საკითხი დგება, პირველად ამის მცდელობა სააგენტოს ყოფილ ხელმძღვანელს, ბიძინა აფხაზავას ჰქონდა, რომელიც ამბობდა, რომ საბჭო ან გუჯაბიძეს ან ნინო ინაიშვილის უნდა დაეტოვებინა, თუმცა მაშინ შოთა გუჯაბიძე საბჭოში დარჩა.

სარეკომენდაციო საბჭოში კანდიდატის წარსადგენად სააგენტოს არასამთავრობო ორგანიზაციებისთვის არ მიუმართავს. მირანდა ჩარკვიანი ამბობს, რომ ფიქრობენ კრიტერიუმებზე, რა ნიშნით შეარჩიონ ორგანიზაციები: „ჩვენთან ერთადერთი ორგანიზაცია „ბათომია“, რომელიც აქტიურობს ამ მიმართულებით, მაგრამ ისიც არ არის იმ დონეზე ფორმირებული სპეციალისტებითა და ექსპერტებით, როგორიცაა, მაგალითად, თბილისში „ტფილისის ჰამქარი“.

„ტფილისის ჰამქარის“ წევრი, კულტუროლოგი ცირა ელისაშვილი კი ამბობს, რომ საზოგადოება „ბათომის~ დამფუძნებლის საბჭოში არ ყოფნის მიზეზი არ არსებობს:

„შოთა გუჯაბიძის და საზოგადოება „ბათომის“ შესახებ იცის არა მხოლოდ აჭარამ, არამედ სრულიად საქართველომ. იმ ადამიანის ადგილი, რომელიც წლებია იცავდა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლებს ბათუმში, ვერ დაინახო საბჭოში – ეს ძალიან დიდი ტყუილია, რომელიც ჩინოვნიკმა შეიძლება თქვას. ყველამ იცის, რომ არსებობს „ბათომი“ ნინო ინაიშვილის, მაია ჭიჭილეიშვილისა და შოთა გუჯაბიძის სახით, რომელიც ბათუმის ურბანული მემკვიდრეობის მკვლევარია. თუ საბჭო დაკომპლექტდება მოქმედი ჩინოვნიკებით, მათი თავისუფლების ხარისხი გადაწყვეტილების მიღების დროს იქნება დაბალი. საბჭოში უნდა იყვნენ პროფესიონალები და ასევე, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები“.

ცირა ელისაშვილს შენიშვნები აქვს სააგენტოს მოადგილის დანიშვნის შესახებ დებულებაში შესულ ცვლილებაზეც: „სააგენტოში არსებობს განყოფილებები, სადაც ეს ადამიანები [ეკონომისტი, არქიტექტორი, იურისტი] შეიძლება გადანაწილდნენ და არ არის აუცილებელი მაინცადამაინც მოადგილე იყოს კონკრეტული პროფესიის“.

თუ რატომაა აუცილებელი სააგენტოს ხელმძღვანელის მოადგილე იყოს პროფესიით იურისტი, არქიტექტორი ან ეკონომისტი, ამაზე მირანდა ჩარკვიანს თავისი არგუმენტები აქვს. იგი მიიჩნევს, რომ სწორედ ამ მიმართულებებით სჭირდება სააგენტოს მეტი მუშაობა: „რეაბილიტირებული ძეგლებისგან უნდა შევქმნათ ეკონომიკური აქტივობები და გავაჩინოთ პრეცედენტი, რომ თემს შეუძლია შემოსავალი მიიღოს კულტურული მემკვიდრეობიდან“.

ცირა ელისაშვილი კი მიიჩნევს, რომ გაყიდვაზე ფიქრი არ ევალება სააგენტოს, რომელმაც კულტურული მემკვიდრეობა უნდა დაიცვას: „სააგენტოს ხელმძღვანელის პირდაპირი ვალდებულებაა ისეთი პროექტების მომზადება, რომელიც იცავს კულტურულ მემკვიდრეობას. არსებობს ეკონომიკის სამინისტრო და სხვები, რომლებიც ამ მიმართულებით [გაყიდვაზე] ისედაც მუშაობენ. ვურჩევდი სააგენტოს, ამ ტვირთს ნუ აიღებს საკუთარ თავზე“.

აჭარის კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს პოლიტიკის შედეგები

აჭარის კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს ხელმძღვანელად მირანდა ჩარკვიანი ერთი წლის წინ დაინიშნა. მის ამ პოზიციაზე დანიშვნას არასამთავრობო სექტორისა და საზოგადოების ის ნაწილი, რომელსაც ახსოვდა ჩარკვიანის აქტიურობა ქალაქის კულტურული მემკვიდრეობის დასაცავად, ოპტიმისტურად შეხვდა, თუმცა ამ ერთი წლის მანძილზე სააგენტოს ხელმძღვანელის პოლიტიკა არაერთხელ გახდა არასამთავრობოების, საზოგადოების კრიტიკის საგანი. ბოლო, ყველაზე გახმაურებული შემთხვევა, როცა სააგენტო კულტურული მემკვდრეობის ძეგლის ხელყოფაში დაადანაშაულეს, ბათუმის ბულვარი იყო.

ვაჟა-ფშაველას 13

ბათუმში ვაჟა-ფშაველას #13 სააგენტოს პოლიტიკის ერთ-ერთი მაგალითია. XIX-XX საუკუნეების მიჯნაზე აგებულ სახლს თვეების მანძილზე ანგრევდა კომპანია „სლავა 2015“ ქალაქის ცენტრში. შენობა ძეგლის სტატუსმაც ვერ დაიცვა და ამჟამად დანგრეულია. ნგრევის ფაქტს გასული წლის დეკემბრიდან იძიებს პროკურატურა. საქმის ირგვლივ საზოგადოებას ინფორმაცია არ აქვს.

გაურკვეველ მდგომარეობაში იმყოფებიან ამ სახლის ყოფილი ბინადრებიც, რომლებსაც ახლა არც სახლი აქვთ და არც ის იციან, შეასრულებს თუ არა კომპანია „სლავა 2015“ პირობას, შეძლებს თუ არა სახლის აშენებას. მეტიც, ისინი ამბობენ, რომ მეპატრონესთან დაკავშირება უჭირთ.

„ბოლო ხანია აღარ ჩანს ეს ადამიანი. არ ვიცი, რა გვეშველება. სახლი ერთი წელია არ არსებობს, ეს კაცი აქამდე ყველას გვივლიდა, ვის გირაო მოგვცა, ქირას იხდიდა… ქირასაც აღარ იხდის ბოლო ხანია. სულ 11 ოჯახთან აქვს ხელშეკრულება გაფორმებული. ეჭვი მაქვს, რომ ვიღაც ურიგდებოდა ჩვენს ინვესტორს და აგულიანებდა, რომ ააშენებინებდნენ სახლს. როცა აპრილში სახლი, ფაქტობრივად, დანგრეული იყო, ივლისში სტატუსი რატომ მიანიჭეს? მესმის, რომ ისეთი შენობა იყო, არ შეიძლებოდა დანგრეულიყო, მაგრამ მაშინ ვიღაცას ხომ უნდა ეფიქრა შენობის გამყარებაზე?“ – ამბობს მანანა ვერძაძე. იმავეს ამბობენ ვაჟა-ფშაველას #13-ს სხვა მცხოვრებნიც.

რა ბედი ეწევათ ამ ადამიანებს? – „სლავა 2015“-ის დამფუძნებელმა მურმან ჯინჭარაძემ „ბათუმელებთან“ კომენტარის გაკეთებაზე უარი განაცხადა.

ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის აჭარის ფილიალის ხელმძღვანელის, გიორგი ხიმშიაშვილის განცხადებით, ვაჟა-ფშაველას #13 იმის ნათელი მაგალითია, თუ როგორ დააზარალა არასწორმა პოლიტიკამ ყველა მხარე:

„აჭარის კულტურული მემკვიდრეობის სააგენტოს არათანმიმდევრულმა პოლიტიკამ დააზარალა როგორც სახელმწიფო, ასევე მოქალაქეები.

სააგენტოს უნდა მიემართა ყველა ზომისთვის, რასაც კანონი ავალდებულებს ძეგლის მოვლისა და დაცვის თვალსაზრისით. სააგენტოს მკაცრი პოლიტიკა იქნებოდა სიგნალი ინვესტორებისთვის. სააგენტოს განცხადებებს თუ დავეყრდნობით, მათ იცოდნენ, რომ ძეგლს შვიდი თვის მანძილზე ანგრევდნენ, მაგრამ ეფექტური დაცვის ღონისძიებები არ გაუტარებიათ. შედეგია ის, რომ დაზარალდნენ მოქალაქეები, დაზარალდა ინვესტორი და ქალაქი, რადგან მას აღარ აქვს კულტურული მემკვდრეობის ძეგლი. ჩვენ ვერ ვნახეთ ძეგლის დაცვის რეალური შედეგი“.

აჭარის კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს ხელმძღვანელი მირანდა ჩარკვიანი ბათუმში, ვაჟა-ფშაველას #13-ში მდებარე სახლში. შენობა, რომელიც კულტურული   მემკვიდრეობის ძეგლი იყო, ამჟამად დანგრეულია. შოთა გუჯაბიძის ფოტო.

აჭარის კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს ხელმძღვანელი მირანდა ჩარკვიანი ბათუმში, ვაჟა-ფშაველას #13-ში მდებარე სახლში. შენობა, რომელიც კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი იყო, ამჟამად დანგრეულია. შოთა გუჯაბიძის ფოტო.

არასამთავრობო ორგანიზაციების კრიტიკას არ იღებს სააგენტოს ხელმძღვანელი მირანდა ჩარკვიანი, რომელმაც არაერთგზის აღნიშნა, რომ სააგენტომ კანონმდებლობით გათვალისწინებული ყველა ბერკეტი გამოიყენა ძეგლის დასაცავად.

„ჩვენ მოგვმართა კომპანიამ წერილით, წერილზე იყო პროექტის ესკიზი დაკრული – რას ფიქრობთ, რომ ასეთი პროექტი შემოვიტანოთო. საქმეს იძიებს პროკურატურა და ამ საკითხის განხილვა არ მოხდება ძიების დასრულებამდე… გამოძიების შემდეგ შეგვიძლია განვიხილოთ მხოლოდ კონკრეტული წინადადება, ეს წინადადება შეიძლება იყოს დავალება კომპანიისთვის, რომ მაქსიმალურად იმავე შენობასთან მიახლოებული შენობის რეკონსტრუქცია განხორციელდეს“, – ამბობს მირანდა ჩარკვიანი.

საგამოძიებო სტრუქტურების არაეფეტურ მუშაობაზე საუბრობს გიორგი ხიმშიაშვილი: „პერიოდი, რაც გავიდა ძეგლის დანგრევიდან დღემდე, გონივრული შეფასებით იყო საკმარისი იმისთვის, რომ საქმეზე ეფექტური გამოძიება ჩატარებულიყო და დანაშაულში მონაწილე სუბიექტების ბრალეულობა დადგენილიყო… თუ ვაჟა-ფშაველას #13-თან დაკავშირებულ შემთხვევას შევაფასებთ როგორც სამართლებრივ, ისე პოლიტიკურ ჭრილში, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ძალიან დიდი, პოლიტიკური და სამართლებრივი პასუხისმგებლობა ეკისრება სააგენტოს და მის ხელძღვანელობას“, – აცხადებს ის.

კლდიაშვილის 25

ბათუმში, მწერალთა კავშირის შენობის გვერდით, XX საუკუნეში აგებული ბათუმური ბელეტაჟი აღარ არსებობს. მის ადგილას სივრცე ყვითელი ლენტითაა მონიშნული. აქ 8-სართულიან კოპუსის აშენებას შპს „აჭარა სითი“ გეგმავს.
კლდიაშვილის #25-ში მდებარე სახ¬ლს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი არ ჰქონდა, თუმცა ორგანიზაცია „გეოგრაფიკმა“ სააგენტოს ამ სახლისთვის ძეგლის სტატუსის მინიჭების რეკომენდაცია მისცა. „გეოგრაფიკმა“ ბათუმის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლების ინვენტარიზაცია სააგენტოს დაკვეთით გასულ წელს ჩაატარა; ბიუჯეტიდან ამისათვის 100 ათასი ლარი დაიხარჯა.

კლდიაშვილის 25. ბელეტაჟი ამჟამად დანგრეულია.

კლდიაშვილის 25. ბელეტაჟი ამჟამად დანგრეულია.


მირანდა ჩარკვიანი ქალაქის ზონალური საბჭოს წევრიცაა. სწორედ ამ საბჭომ გადაწყვიტა კლდიაშვილის #25-ის ბედი, თუმცა იგი ამ სახლს ვერ იხსენებს. „კვირის განმავლობაში ბევრი პროექტი შემოდის, ამიტომ ზეპირად ვერ ვიტყვი“, – ამბობს ის. მისი თქმით, „გეოგრაფიკმა“ სამუშაოები დეკემბერში დაასრულა და სააგენტო ამჟამად მათ მიერ მიწოდებულ ინფორმაციას ამუშავებს, შესაბამისად, როდის და რა პირობებში გაიცა სახლის დემონტაჟის უფლება, მოსაკვლევია.

ისტორიული ბელეტაჟების, ერთსა¬რთულიანი ბათუმის არსებობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, – მიიჩნევს ცირა ელისაშვილი. იგი ფიქრობს, რომ კულტურული მემკვიდრეობის მართვის მსგავსი პოლიტიკა არათუ იცავს, არამედ ანგრევს კულტურულ მემკვიდრეობას: „ესაა სრულიად მიზანმიმართული პოლიტიკა, რომ შეიცვალოს ქალაქის ისტორიული სახე, რომ მივიღოთ ახალი ბათუმი. ახალი ბათუმის წინააღმდეგი არავინაა, საუბარია იმაზე, თუ რისი ნგრევის ხარჯზე უნდა აშენდეს. ბათუმი კარგავს იმას, რისი დაბრუნების საშუალებაც არ იქნება“.

 კლდიაშვილის #25-ში ასაშენებელი სახლის პროექტი. ფოტო „აჭარა სითის“ ფეისბუქგვერდიდან

კლდიაშვილის #25-ში ასაშენებელი სახლის პროექტი. ფოტო „აჭარა სითის“ ფეისბუქგვერდიდან

ვაჟა-ფშაველას 27

ვაჟა-ფშაველას #27-ში მდებარე სახლი კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლია, თუმცა სახლს გადახადეს სახურავი და დაიწყეს დემონტაჟის პროცესი. პროცესები ამჟამად შეჩერებულია, თუმცა ტენდენციას სახიფათოდ მიიჩნევს ნინო ინაიშვილი, საზოგადოება „ბათომის“ თავმჯდომარე: „ეს არის იმავე პროცესის გაგრძელება, რაც მოხდა ვაჟა-ფშაველას #13-ში. ეს ნიშნავს, რომ აჭარაში კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სისტემა არ მუშაობს“.

ვაჟა-ფშაველას 27

ვაჟა-ფშაველას 27

გადაბეჭდვის წესი


ასევე: