„ეს პროცესი თუ ასე გაგრძელდა, ჩამოყალიბდება „ოცნების“ მიმართ წინააღმდეგობის უზარმაზარი ფრონტი , რომელიც გააერთიანებს არამარტო იმ ადამიანებს, ვისაც უშუალოდ ეხება ეს კანონი, არამედ მთლიანად საზოგადოებას,“ – მიიჩნევს პოლიტოლოგი, „პოლიტიკის ინსტიტუტის“ ხელმძღვანელი კორნელი კაკაჩია.
რა შეიძლება მოხდეს ახლა, მოვლენების განვითარების რა სცენარებია მოსალოდნელი? – „ბათუმელებმა“ კორნელი კაკაჩიასთან ინტერვიუ ჩაწერა.
- ბატონო კორნელი, რა ჩანს თქვენთვის აქციაზე „არა რუსულ კანონს“?
მიუხედავად იმისა, რა მოლოდინიც შეიძლება „ქართულ ოცნებას“ ჰქონოდა, ფაქტობრივად, ამ კანონით გამოაღვიძეს სამოქალაქო საზოგადოების ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილი: სტუდენტები, მოქალაქეები, რომლებიც აქამდე პარტიული ნიუანსების გამო ქუჩაში არ გამოდიოდნენ და დაინახეს უფრო დიდი საფრთხე, რომ ეს კანონი არ ეხება მხოლოდ სამოქალაქო საზოგადოებას და მედიათავისუფლებას, არამედ ეს ეხება ქვეყნის მომავალს და მის ევროპულ განვითარებას.
ხელისუფლებამ ამ დრომდე შესაძლოა მეტ-ნაკლები წარმატებით მოახერხა ოპოზიციის მარგინალიზება, მაგრამ „ოცნების“ მოლოდინი, რომ მედია და სამოქალაქო სექტორის იმავენაირად მარგინალიზება მოხერხოს, არ მართლდება. თვითონაც ნახავენ, რა ტიპის ძალები გამოაღვიძეს.
- ე.წ. გადაუწყვეტელი ამომრჩეველი?
კი, გამოვიდა მიუმხრობელი ამომრჩეველიც და ძალიან ბევრი ისეთი ადამიანი: ხელოვანი, სპორტსმენი, მეცნიერი…
ეს პროცესი თუ ასე გაგრძელდა, ჩამოყალიბდება „ოცნების“ მიმართ წინააღმდეგობის უზარმაზარი ფრონტი, რომელიც გააერთიანებს არამარტო იმ ადამიანებს, ვისაც უშუალოდ ეხება ეს კანონი, არამედ მთლიანად საზოგადოებას, კონსოლიდაცია მოხდება და ეს კანონი უკვე საბაბი იქნება, როგორც თავის დროზე სააკაშვილის წინააღმდეგ მთელი საზოგადოების კონსოლიდაცია შედგა.
დარჩება „ქართული ოცნება“ თავისი მომხრეებით და დანარჩენი საქართველო.
კორნელი კაკაჩია
- ხედავთ ამის წინაპირობას, რომ საზოგადოება გაერთიანდეს, როცა გამოჩნდა ერთგვარი წყალგამყოფი – რუსული კანონის მიღებით საქართველო ევროპის ნაცვლად რუსულ ორბიტაზე იკავებს ადგილს?
ცოტა ადრეა ჯერ ამაზე საუბარი. ჩემი აზრით, განსაკუთრებით რეგიონებშია ამ კუთხით სამუშაო. როგორც ჩანს, ყველამ ჯერ კიდევ კარგად ვერ გაიგო, რას ნიშნავს ეს, ან გაიგეს, რომ ეს მხოლოდ მედიას და სამოქალაქო ორგანიზაციებს ეხება.
თბილისსა და დიდ ქალაქებში კარგად ესმით ეს, თუმცა დროის საკითხია, რამდენად ჩააღწევს საპროტესტო მუხტი რეგიონებში, კარგად რომ ავუხსნათ მოქალაქეებს, რომ ეს მათ მომავალს ეხება, რომ აქ საუბარია არა კონკრეტულ ერთ კანონზე, არამედ ქვეყანაში აქამდე თუ იყო საუბარი ავტორიტარულ ტენდენციებზე, ამ კანონის მიღების შემდეგ ჩვენ უკვე გვექნება საუბარი იმაზე, რომ ყალიბდება კონსოლიდირებული ავტორიტარიზმი იმ ფორმით, როგორც არის ეს რუსეთში, უნგრეთში და კიდევ რამდენიმე ქვეყანაში.
ცხადია, რაც უფრო ავტორიტარული იქნება საქართველო, მით უფრო შორდება იგი ევროპას და უახლოვდება რუსეთს.
- თქვენი დაკვირვებით, მოახერხებს „ქართული ოცნება“ დაბნეულობის შემოტანას, როცა მისი პროპაგანდის ახალი გზავნილი ამჯერად ასეთია: „ჩვენც გვინდა ევროპა?“
მათ ზუსტად ამის ეშინიათ – კონსოლიდირებული ფრონტის, რომელიც ახლა ყალიბდება. ამიტომაც ისინი ეცდებიან პროევროპულობის წარმოჩენას, თუმცა არ შეიძლება პროევროპულობა გინდოდეს, როცა ასეთ კანონებს იღებ, რომელიც ეწინააღმდეგება ევროპულ ღირებულებებს.
ამას, ბუნებრივია, არავინ მიიღებს, მათ შორის, ევროკავშირი.
არა მგონია, რომ ხალხი მოტყუვდეს. აშკარაა უკვე ხალხისთვის ამ კანონის მთავარი არსი, რომ ამით სურთ ხელი შეუწყონ „ქართულ ოცნებას“ და ბიძინა ივანიშვილს კიდევ რამდენიმე ათეული წელი დარჩნენ საქართველოს ხელისუფლებაში ერთპარტიულად და არაფორმალური მმართველობის პირობებში.
ამას ხალხი უკვე ხვდება ნელ-ნელა.
- ჯაშუშები და ექსტრემისტები უწოდა დღეს ირაკლი კობახიძემ კრიტიკულ სამოქალაქო სექტორს. თქვენთვის რას აჩვენებს ირაკლი კობახიძის რეაქცია?
ეს აჩვენებს იმას, რომ ხელისუფლებაში ძალიან საშიში რადიკალები არიან, რომლებიც არაფერს არ მოერიდებიან ხელისუფლების შენარჩუნებისთვის.
თუ აქამდე ვინმეს ჰქონდა იმის ილუზია, რომ რბილ ავტორიტარიზმზე იყო საუბარი და არაფორმალურ მმართველობაზე, ახლა შეტევაზე გადადიან და აყალიბებენ ავტორიტარულ რეჟიმს, რომელშიც უკვე არ იქნება თავისუფალი მედია, სამოქალაქო საზოგადოება.
ამ შემთხვევაში საქართველო იზოლაციაში მოექცევა საერთაშორისო თანამეგობრობის მხრიდან.
გუშინდელი გამოხმაურების შემდეგ, რასაც ჩვენ ვუყურებთ, ბუნებრივია, შეიცვლება დასავლეთის დამოკიდებულება საქართველოს ხელისუფლებისადმი და, მათ შორის, არ არის შორს სანქციებზე ჩამოყალიბებაც.
- რა სახით შეიძლება დაწესდეს სანქციები და რა ეტაპზე? ჩვენ გუშინაც მოვისმინეთ აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერის, ნედ პრაისის პირველი განცხადება სანქციებზე, რომ არაერთი ბერკეტი აქვს აშშ-ს, პასუხისმგებლობა დააკისროს ადამიანებს, რომლებიც ადამიანების უნივერსალურ უფლებებს ზღუდავენ.
თუ გართულდა ეს სიტუაცია, რა თქმა უნდა, პირველად ეს ბიძინა ივანიშვილს შეეხება, ასევე, ეს შეხება მმართველი პარტიის იმ დეპუტატებს, რომლებიც იღებენ ამ კანონებს, მათი ოჯახის წევრებს, სავარაუდოდ მათ შეეზღუდებათ ევროპაში სიარული, რაც ასე უყვართ.
ეს გამოიწვევს რეჟიმის კიდევ უფრო მეტ იზოლირებას. სად უნდა იარონ? რუსეთში თუ ივლიან, ცენტრალურ აზიაში და აზერბაიჯანში, თორემ სხვა საშუალება არ ექნებათ.
თუ ეს სიტუაცია გართულდა და ძალის გამოყენება მოხდება ხალხის წინააღმდეგ, თუ დასავლეთმა დაინახა, რომ ეს ხელისუფლება ეწინააღმდეგება ქართველი ხალხის ინტერესებს, ისინი ამ ნაბიჯს გადადგამენ.
- არაფერს მოერიდებიანო, თქვენ აღნიშნეთ, როცა კობახიძის განცხადებებს აფასებდით. გულისხმობთ იმას, რომ შესაძლოა დაარბიონ აქციები?
რა თქმა უნდა. არ უნდა დაგვავიწყდეს ერთი რამ: „ქართული ოცნებისთვის“ მომავალი წლის არჩევნები არ არის ჩვეულებრივი არჩევნები.
თქვენთანაც მისაუბრია წინა ინტერვიუებში, რომ ქართულ პოლიტიკას ახასიათებს ე.წ. ვენდეტას წესი, ანუ თუ წააგებენ – განწირულები არიან. თუ არჩევნებს წააგებ, დაახლოებით იგივე სიტუაცია გელის, როგორშიც სააკაშვილია დღეს.
მათთვის წარმოუდგენელია ეს.
„ქართული ოცნება“ ცდილობს ხელისუფლებაში დარჩენას ნებისმიერ ფასად. ამის გამოა, რომ ისინი ასე უპირისპირდებიან დასავლეთს. დასავლეთი ვერ მიიღებს ისეთ ხელისუფლებას, რომელიც ასე, ერთპიროვნულად მართავს არაფორმალური ლიდერის გარშემო გაერთიანებულ ძალას, როცა ხელისუფლების მართვის პრინციპები დარღვეულია და მიტაცებულია სახელმწიფო.
ბუნებრივია, ეს მშვენივრად იციან და თავად ცდილობენ, იმდენი რამ გააკეთონ, რომ ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსი არ მიანიჭონ საქართველოს. მათ სურთ, რომ ევროკავშირმა უთხრას უარი, შემდეგ კი დააბრალონ ევროკავშირს, რომ აი, ჩვენ კი, ვცდილობდით ყველანაირად, მაგრამ მათ არ უნდათ, რომ მიგვიღონ.
თუ გავიხედავთ ახლო-მახლო, იოლი დასანახია, ვის აწყობს საქართველოს ასეთი კურსი. რა თქმა უნდა, ეს აწყობს რუსეთს.
მითუმეტეს, თუ გადახედავთ ბოლო დროს, რუსეთი უკვე გახდა ნომერ პირველი სავაჭრო პარტნიორი და გადაასწრო თურქეთს. გასულ წელს დაახლოებით 2 მილიარდი დოლარი შემოვიდა რუსეთის მოქალაქეებისგან. ეს აჩვენებს იმას, რომ ამ ხელისუფლებას საერთოდ არ აინტერესებს ევროკავშირის გრანტები და სხვა ფინანსები. მიზეზი მარტივია: ევროკავშირი და დასავლეთი, როცა მთავრობას გამოუყოფს გრანტს, ითხოვს გამჭვირვალობას, ანგარიშვალდებულებას, რუსეთიდან კი ისე შემოდის ეს თანხა.
- როცა იზოლაციონიზმი აწყობს „ქართულ ოცნებას“, რა გავლენა ექნება ხელისუფლების კრიტიკას დასავლეთიდან?
კი, ამიტომაც აკეთებენ ამ ანტიდასავლურ განცხადებებს, რომ მათი მომხრეები განაწყონ დასავლეთის წინააღმდეგ. აქედან ბევრი არ არის დარჩენილი პრორუსული კურსის გამოცხადებამდე, რასაც ჯერ-ჯერობით ერიდებიან, რადგან იციან, რომ ქართველების 80% მხარს უჭერს ევროკავშირში გაერთიანებას. ბუნებრივია, ასე სწრაფად ვერ შეცვლიან საგარეო კურსს.
თუ იტყვიან პირდაპირ – რუსეთი გვინდაო, ისინი იზოლაციაში აღმოჩნდებიან ქვეყნის შიგნითაც.
დასავლეთიც არის რთულ სიტუაციაში, რადგან რაც უნდა სანქციები შემოიღონ, ეს იქონიებს გავლენას ქართველ ხალხზე. ამიტომაც, ფრთხილად უნდა იყვნენ, რომ რეჟიმის ნაცვლად არ დაიჩაგროს რეალურად ქართველი ხალხი. მათი მხრიდანაც იოლი არ არის გადაწყვეტილებების მიღება.
დასავლეთის მხრიდან მორალური და პოლიტიკური მხარდაჭერა დემოკრატიული საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი ფაქტორია. საჯარო მოხელეები, მაგალითად, ჯერ-ჯერობით ხმას არ იღებენ, მაგრამ თუ დაინახეს, რომ დასავლეთიდან კიდევ უფრო მეტად მოხდება იზოლაცია, ამას მოჰყვება საჯარო მოხელეების მხრიდანაც მოქმედებები, ზოგი შესაძლოა გადადგეს და ასე შემდეგ, რაც იქნება რეჟიმის ჩამოშლის ნიშანი.
საჯარო მოხელეების და დიპლომატების ბევრი შვილი სწავლობს ევროპაში და როგორც კი მათ შეეხებათ, ამას მაშინვე შეამჩნევენ.
- თქვენი აზრით, რამდენად მოხერხდება პროტესტის ორგანიზება ლიდერების გარეშე?
მძიმე ვითარებაა განსაკუთრებით რეგიონებში, სადაც ყოფილი ლიდერები ფაქტობრივად ქვეყნიდან გასულები არიან, ასევე, პოლიტიკური პარტიები არიან უმძიმეს მდგომარეობაში და არიან ფრაგმენტირებულები…
ამ სიტუაციაში იმედი გვაქვს სამოქალაქო საზოგადოების, განსაკუთრებით კი, ახალგაზრდების, თუ შეძლებენ პროტესტის ორგანიზებას, რომ არ დაწიონ ეს მუხტი და არა პოლიტიკურმა პარტიებმა, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზის გამო ვერ ახერხებენ ამას.
შესაძლოა არ იყოს ლიდერი, მაგრამ ხალხი გაერთიანდეს იდეის გარშემო, რის გამოც ახლა უპირისპირდებიან ხელისუფლებას, მათ შორის, პოლიტიკური პარტიები.
- ხედავთ ამის რესურსს?
ეს ასე რომ არ იყოს, არ მიიღებდნენ ამ კანონს – ხელისუფლებას ეშინია სამოქალაქო სექტორის და კრიტიკული მედიასაშუალებების.
შარშან ნახეს, მაგალითად, რომ ევროკავშირის იდეის დასაცავად სამოქალაქო ჯგუფებმა გამოიყვანა 100 ათასობით ადამიანი. მათ დაინახეს, რომ ეს არის სერიოზული ძალა, რომელმაც შეიძლება პრობლემები შეუქმნას „ქართულ ოცნებას“. ეს შიში რომ არ ჰქონოდათ, ამ კანონს არ მიიღებდნენ.
- რა შთაბეჭდილება გრჩებათ ახლა – ხელისუფლება თვლის, რომ პროტესტს აისხლეტს მარტივად, თუ სხვა მასშტაბის შემართება ჩანს აქციაზე?
ხელისუფლება ყველანაირად შეეცდება, რომ დააგდოს საპროტესტო მუხტი, მათ შორის, იმ კუთხით, რომ კანონს შეცვლიან, ან სახელს გადაარქმევენ ტერმინებს, მაგრამ ეს არაფერს არ უშველის, რადგან საზოგადოება ხვდება, რომ ერთ კანონზე აღარ არის ლაპარაკი. ბუნებრივია, რომ ეს მუხტი გაიზრდება.
ბევრი რამ დამოკიდებულია, საზოგადოება როგორ შეხვდება ამ ყველაფერს.
ყველა ხვდება, რომ რეჟიმმა გადაუხვია დემოკრატიის გზას, მაგრამ მთლად ბოლომდე არ არის ყველა დარწმუნებული იმაში – ესენი რომ წავიდნენ, ვინ შეიძლება მართოს ხელისუფლება?
აქ აქვს ოპოზიციას განსაკუთრებული როლი. მათ უნდა შეწყვიტონ ეს შიდა კინკლაობები, უაზრო დებატები და პირიქით, წარმოაჩინონ კრიზისის დროს, როგორ აპირებენ ისინი ქვეყნის მართვას: რა შეხედულებებია, რას სთავაზობენ ქართველ ხალხს, როგორია მათი ხედვა ამა თუ იმ მიმართულების განვითარებაზე. მათ სჭირდებათ ხედვა ქვეყნის განვითარების, რასაც შეიძლება გაჰყვეს ხალხი.
აქამდეც უნდა მოეხერხებინა ეს ოპოზიციას, რაც ვერ შეძლო და ამიტომაც მოხერხდა მათი ასეთი ფრაგმენტაცია და მარგინალიზაცია.
- ოპოზიციის გარეშე შესაძლებელია ანგარიშგასაწევი გახდეს ეს პროტესტი ხელისუფლებისთვის?
მე ვფიქრობ, ოპოზიციის აქტიურობა შესაძლოა არც იყოს საჭირო განსაკუთრებით პირველ ეტაპზე, რადგან ზოგიერთი მათგანი თავად არის დისკრედიტებული. უბრალოდ სამოქალაქო საზოგადოება თვითონ ხომ არ მოვა ხელისუფლებაში? ამიტომაც, არსებობენ პოლიტიკური პარტიები, რომ მათ აიღონ ეს პასუხისმგებლობა არჩევნების გზით.
_______________
ფოტო: ეპა/ზურაბ ქურციკიძე
