განათლების სპეციალისტი, მარიანა კარაპეტიანი ამბობს, რომ ბილინგვურ სწავლებაში ჩართული სომხური სკოლების მასწავლებლები სამცხე-ჯავახეთიდან მას ხშირად შესჩივიან. მისი თქმით, მასწავლებლების ერთი ჯგუფი მიიჩნევს, რომ ქართულიდან სომხურ ენაზე ნათარგმნ სახელმძღვანელოებში ბევრი ხარვეზია, კერძოდ, ქიმიის, ფიზიკის, გეოგრაფიისა და მათემატიკის სახელმძღვანელოებში.
„ხშირად გამიგია მასწავლებლებისგან, რომ მათაც კი უჭირთ ხანდახან გაგება რა წერია სახელმძღვანელოში, რომ მერე ბავშვებს გადასცენ შინაარსი.
ჩემი აზრით, ამ წიგნების ბეჭდვა უბრალოდ ფულის უაზრო ხარჯვაა სახელმწიფოს მხრიდან, ბავშვებისთვის კი არაფრის მიმცემია.
გასაგებია, რომ ქართულიდან სომხურ ენაზე ითარგმნება სახელმძღვანელოები, მაგრამ თარგმანი ხარისხიანი უნდა იყოს. მე რომ 10, 11 წლის წინ გამოცემული სახელმძღვანელოთი მასწავლიდნენ სკოლაში, იმავე სახელმძღვანელოთი ასწავლიან ისევ სომხურ სკოლებში ზოგ საგანს“, – ამბობს მარიანა კარაპეტიანი.
ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტის სოფელ ეშტიას სომხურენოვანი სკოლის გეოგრაფიის მასწავლებელი, გოჰარ ესოიანი ადასტურებს, რომ მისი საგნის – გეოგრაფიის სახელმძღვანელოში ხარვეზები და თარგმანის პრობლემა ნამდვილად არის.
„2008 წლიდან 2012-მდე რაც იყო გრიფირებული, იმ სახელმძღვანელოებით გავდივართ გეოგრაფიას ახლაც, ანუ 14 წლის წინანდელი ბილინგვური სახელმძღვანელოთი ვსწავლობთ აქამდე.
მხოლოდ შარშან მივიღეთ ახალი სახელმძღვანელო მეშვიდე კლასის გეოგრაფიაში და ჩემს საგანში სხვა კლასებს ისევ ძველი სახელმძღვანელოებით უნდა ვასწავლო.
ვიცით, რომ უკვე დაიწყო ჩვენთვისაც ახალი, გრიფირებული სახელმძღვანელოების გადათარგმნა სომხურად, მაგრამ ის სახელმძღვანელოები, რომლებიც უკვე არის სკოლებში და რის საფუძველზეც დგება ეროვნული სასწავლო გეგმა, ჩვენამდე ჯერჯერობით ვერ მოაღწევს“, – ამბობს გეოგრაფიის მასწავლებელი.
გოჰარ ესოიანი გეოგრაფიას ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტის ორ სკოლაში ასწავლის – მეშვიდედან მეთერთმეტე კლასამდე.
მისი შეფასებით გეოგრაფიის ძველი სახელმძღვანელოები, რითაც წლებია სკოლაში ასწავლის, სიტყვასიტყვითაა ქართულიდან სომხურად ნათარგმნი.
„ბავშვებიც ხშირად გამოთქვამენ პრეტენზიას, რომ ვერ გაიგეს, მაგალითად, რა წერია დავალებაში, ვერ იგებენ ხშირად დავალების არსს და გაკვეთილის ტექსტს.
მე შემიძლია ბავშვებს ავუხსნა სომხურ ენაზე გაუგებარი აბზაცები, რახან სომხური ტექსტის გვერდით ქართული ანალოგიცაა და სახელმწიფო ენაც კარგად ვიცი – ეს არ მიჭირს, მაგრამ სხვა მასწავლებლებისთვის, ვინც არ იცის ქართული, სახელმძღვანელოების ენა დიდი პრობლემაა“, – ამბობს გოჰარ ესოიანი.
გეოგრაფიის მეშვიდე, მეცხრე და მეათე კლასის ბილინგვური სახელმძღვანელოები სომხურენოვანი სკოლებისთვის
გეოგრაფიის ის ძველი სახლემძღვანელოები, რაზეც გეოგრაფიის მასწავლებელი საუბრობს, გამომცემლობა „ლოგოს პრესის“ გამოცემულია.
გამომცემლობის რედაქტორი ლაშა ბერაია ამბობს, რომ გეოგრაფიის ეს წიგნები ნამდვილად ძველია, თუმცა შედგენილია პროფესიონალ მთარგმნელებთან თანამშრომლობით:
„ბილინგვური სახელმძღვანელოები ასე გამოიცემა: ჩვენ გამოვცემთ ჯერ ქართულ სახელმძღვანელოებს, რომლებსაც გრიფი ენიჭება განათლების სამინისტროს მიერ და ექსპერტებისგან გრიფირებული სახელმძღვანელოები მერე ითარგმნება სომხურ ენაზე.
ვერ დავდებდი ბრალს უზუსტობაში ჩვენს მთარგმნელებს, რადგან საუკეთესო პროფესიონალებთან ვთანამშრომლობთ. იქნებ, სხვა ტიპის პრობლემასთან გვაქვს საქმე.
სამცხე-ჯავახეთში სომხური ენის დიალექტზე საუბრობენ, რაც ძალიან განსხვავდება ლიტერატურული სომხურისგან. ეს სახელმძღვანელოები ქართულიდან ლიტერატურულ სომხურ ენაზეა ნათარგმნი.
უპირობოდ ვერ ვირწმუნებთ მასწავლებლების ნათქვამს, კონკრეტული შენიშვნები უნდა იყოს გამყარებული მაგალითებით.
იქნებ ლიტერატურული სომხურით ნათარგმნი ეს სახელმძღვანელოები დიალექტზე მოსაუბრეებისთვისაა გაუგებარი.
იქნებ სულ სხვა რამესთან გვაქვს საქმე და არა იმ პრობლემასთან, რომ თარგმანია ცუდი“, – ამბობს „ლოგოს პრესის“ რედაქტორი.
ლაშა ბერაია მიიჩნევს, რომ კიდევ მესამე მხარეა საჭირო, კომპეტენტური სომეხი ფილოლოგი ან ექსპერტი, რომელიც გაარკვევს, ვინ რას რატომ ამბობს.
ქიმიისა და ფიზიკის სახელმძღვანელოების პრობლემურობაზე საუბრობს მელინა ტამასიანიც, ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტის ეშტიის სოფლის ფიზიკა-ქიმიის მასწავლებელი. მისი თქმით, მეშვიდე კლასს უკვე აქვს ფიზიკისა და ქიმიის ახალი ბილინგვური სახელმძღვანელოები, თუმცა დანარჩენ კლასებს ძველი სახელმძღვანელოებით ასწავლის.
მელინა თამასიანსაც იგივე პრეტენზიები აქვს ფიზიკა-ქიმიის ძველ სახელმძღვანელოებზე. მისი თქმით, ამ შემთხვევაშიც გაუმართავია თარგმანი და ბევრი ხარვეზია.
ფიზიკა-ქიმიის მასწავლებელი ასევე აღნიშნავს, რომ მას არ აქვს შესაძლებლობა, რამდენიმე სხვადასხვა სახელმძღვანელოს შორის გააკეთოს არჩევანი, როგორც ეს ქართულენოვანი სკოლის მასწავლებლებს შეუძლიათ, რადგან სომხურ სკოლებში გრიფირებული ბილინგვური სახელმძღვანელოს მხოლოდ ერთი ვარიანტი მიდის:
„ქიმიასა და ფიზიკაში, მოგეხსენებათ, ბევრი ფორმულაა. ფიზიკის სახელმძღვანელოებში, გარდა იმისა, რომ ეს სახელმძღვანელოები მოძველებულია, ბევრი შეცდომაა ფორმულებშიც, გრამატიკული შეცდომაც ბევრია და უზუსტობებიც თარგმანში.
ასეთი სახელმძღვანელოებით წინ ვერ წავალთ.
პრობლემურია მერვე კლასის ქიმიის სახელმძღვანელოც. ველოდებით ახალ წიგნებს და ვიმედოვნებთ, რომ თარგმანი და ხარისხი უკეთესი იქნება.
ქიმიის სახელმძღვანელოში ხშირად ვერ ვიგებთ რას გვთხოვენ სავარჯიშოებში და ეს თარგმანის პრობლემაა. ძირითადად 10, 11 წლის წინანდელი წიგნებით ვასწავლი ქიმიას და ფიზიკას“, – ამბობს მელინა ტამასიანი.
მელინა ტამასიანის მიერ დასახელებული ფიზიკისა და ქიმიის სახელმძღვანელოები გამომცემლობა „ინტელექტმა“ მოამზადა განათლების სამინისტროსთან თანამშრომლობით.
გამომცემლობაში გვითხრეს, რომ მასწავლებლებისგან მთელი ამ წლების განმავლობაში სახელმძღვანელოებზე პრეტენზია არ სმენიათ.
„ინტელექტის“ წარმომადგენელმა, გამომცემელმა ეთერ ბაიდოშვილმა გვითხრა, რომ მელინა ტამასიანის მიერ დასახელებული, მათ მიერ გამოცემული მეათე, მეთერთმეტე კლასის ფიზიკის სახელმძღვანელოები ნამდვილად ძველია; 14, 15 წლის წინაა ასევე გამოცემული ქიმის სახელმძღვანელოებიც:
„როცა გრიფირებულ ქართულ სახელმძღვანელოებს ვთარგმნით სამინისტროს ექსპერტ-კორექტორები, რედაქტორები ამას ამოწმებენ, მხოლოდ მთარგმნელის ნდობაზე არ ვართ დამოკიდებული.
რამდენჯერმე ასწორებენ სახელმძღვანელოებს სამინისტროს ექსპერტები, ამოწმებენ მათ შორის თარგმანის ხარისხს.
ცხადია, გამომცემლობას ჰყავს თავისი მთარგმნელები, ამ მხრივ თავისუფალი არჩევანი გვაქვს.
სახელმძღვანელოს საბოლოო ვერსიას ვიღებთ სამინისტროს ექსპერტებთან და სპეციალისტებთან მჭიდრო თანამშრომლობის, სახელმძღვანელოს მრავალჯერ შესწორების შემდეგ.
ყველა გამომცემლობა სხვადასხვა საგნის სახელმძღვანელოს თარგმნის ქართულიდან სომხურ ენაზე და ძველი წიგნები ნელ-ნელა ჩანაცვლდება ახლით“, – ამბობს გამომცემელი ეთერ ბაიდოშვილი.
მისი თქმით, არაქართულენოვანი სკოლებისთვის მომავალ წელს მეათე კლასის სახელმძღვანელოები უნდა ითარგმნოს.
ამჯერად გამომცემლობა „ინტელექტი“ ქართულიდან სომხურ ენაზე მათემატიკის სახელმძღვანელოებს თარგმნის. გამომცემლობამ უკვე მოამზადა მეცხრე კლასის ახალი ბილინგვური სახელმძღვანელო და ეტაპობრივად მომზადდება მეათე, მეთერთმეტე და მეთორმეტე კლასების სახელმძღვანელოებიც.
