წყარო: Hromadske.ua
ოკუპირებულ მარიუპოლში დაახლოებით 100 ათასი ადამიანი რჩება. უკრაინის კონტროლირებად ტერიტორიაზე გადასვლა მათთვის შეუძლებელია: რუსი სამხედროები არ უშვებენ.
საოკუპაციო ძალები ქალაქში საკუთარი წესრიგის დამყარებას ცდილობენ: ხალხს ნანგრევების გაწმენდას აიძულებენ, სკოლებში სწავლას იწყებენ, ხსნიან მაღაზიებს. მარიუპოლის ქუჩები კვლავაც სავსეა ცხედრებით.
როგორ ცხოვრობენ დანგრეულ და ოკუპირებულ მარიუპოლში – ამის შესახებ გვიყვება Hromadske-ს რეპორტაჟი.
სიჩუმის 50 დღე
ეკატერინამ 50 დღის განმავლობაში არ იცოდა, რა დაემართათ მის მშობლებს. მათ მარიუპოლიდან გასვლა ვერ მოასწრეს, ვიდრე ეს შესაძლებელი იყო, შემდეგ კი კავშირი გაწყდა.
ეკატერინა გამუდმებით ათვალიერებდა პრორუსულ ტელეგრამარხებს, რომლებიც მარიუპოლელთა ვიდეოებს აქვეყნებდნენ და ერთხელ კადრებში დედა დაინახა. ცოცხალი. ჰუმანიტარული დახმარების რიგში იდგა. ვიდეოში ჰყვებოდა, რომ კარგადაა, ქმარი ფეხში დაიჭრა და ოკუპირებულ ტერიტორიაზე საავადმყოფოში გადაიყვანეს. კონკრეტულად სად, ქალმა არ იცოდა, დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის სამხედროებმა მას უფლება არ მისცეს, ქმარს გაჰყოლოდა.
ეკატერინამ ინფორმაციის ძებნა დაიწყო. ერთ-ერთ ჩატში მიაგნო ქალს, რომელიც დათანხმდა, დონეცკის საავადმყოფოში მისი მამობილი მოენახულებინა. ამ ქალის ტელეფონით ელაპარაკა ეკატერინა მამობილს და შეიტყო, რომ მარტის ბოლოს მისი მშობლების კორპუსს ჭურვი დაეცა, მამობილი კი ნამსხვრევებით დაიჭრა. მარიუპოლში დასაბრუნებლად მას ფილტრაცია უნდა გაევლო.
„ის დონეცკში რიგში ჩადგა. უთხრეს, რომ ოთხი კვირა უნდა მოეცადა. წარმოიდგინეთ, ადამიანი, რომელიც სრულიად უფულოდ, ტანსაცმლისა და ნივთების გარეშე იყო უცხო ქალაქში, ერთი თვე უნდა დალოდებოდა ფილტრაციას“.
კაცმა გადაწყვიტა ქალაქში ცნობის გარეშე დაბრუნებულიყო და მოახერხა კიდეც. ავტობუსით ჩავიდა ნოვოაზოვსკში, სადაც ეკატერინამ მას ტაქსი მოუძებნა და 2.5 ათასი გრივნა გადაუხადა მძღოლს, რომელმაც მისი მამობილი სარტანაში ჩაიყვანა. დანარჩენი 20 კილომეტრი მამობილმა ფეხით გაიარა. როდესაც საკუთარ სახლს მიაღწია, მისთვის ცხადი გახდა, რომ ისინი მარიუპოლიდან ვეღარ გამოაღწევდნენ.
„მათ რუსეთის ტერიტორიაზე გადასვლა და მერე იქიდან ევროპაში წასვლაც კი არ შეუძლიათ. ამისთვის ფილტრაციის გავლაა საჭირო. უახლოესი პუნქტები დოკუჩაევსკსა და ნოვოაზოვსკშია. უკრაინის კონტროლირებადი ტერიტორიისკენ კი ჰუმანიტარული დერეფანი აღარ არსებობს“, – წუხს ეკატერინა.
დაღუპულთა ცხედრები ისევ ქუჩაშია
ეკატერინას მშობლები იძულებულნი გახდნენ, ცხოვრება დანგრეულ მარიუპოლში გაეგრძელებინათ, ქალაქში, რომლის ქუჩებშიც დაუმარხავი გვამებია. დროებით სამარხებს კი ძაღლები თხრიან და სხეულის ნაწილები აქეთ-იქით დააქვთ.
„ჩემი მშობლების ბინა გადარჩა, მაგრამ იქ როგორ უნდა იცხოვრონ… მთელი ავეჯი განადგურებულია, კედლები ჩამოშლილი, ფანჯრები და აივნები აღარაა.“
ეკატერინას მშობლებს მარიუპოლის დატოვება არ შეუძლიათ. მათ ფილტრაცია არ გაუვლიათ. ქალაქშიც საშვების სისტემა მოქმედებს – მიკრორაიონებს შორის საგუშაგოები დგას.
„მძევლებად იქცნენ. დედა ამბობს, რომ ციხეში არიან“.
მარიუპოლი, ხედი ფანჯრიდან. 21 მაისი, 2022 წელი. ფოტო: EPA-EFE/ALESSANDRO GUERRA
ჰუმანიტარული დახმარება მხოლოდ ტალონებითაა, რომლებსაც საოკუპაციო ხელისუფლება თვეში ერთხელ გასცემს. ეკატერინას დედას პროდუქტის რიგში დგომა სამი-ოთხი დღე უწევს.
„თავიდან მშობლები საერთოდ უარს ამბობდნენ ჰუმანიტარული დახმარების მიღებაზე. მიჰქონდათ ეს დახმარება და როგორც ძაღლებს, ისე უყრიდნენ, მერე კამერით იღებდნენ ამას. როდესაც საჭმელი სრულებით გათავდა, იძულებულნი გახდნენ, გამოერთმიათ“.
მამობილისთვის წამლებიც არ აქვთ. ეკატერინამ იპოვა მოხალისე, რომელიც დათანხმდა, მედიკამენტები ნოვოაზოვსკიდან ჩაიტანოს.
„დედა ამბობს, რომ ქალაქში დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის სამხედროები აღარ არიან. კადიროველები შევიდნენ. როგორც მათ უთხრეს, მარიუპოლში დაუმორჩილებელი ხალხია, ამიტომაც ისინი კადიროველებს გადააბარეს. დაუმორჩილებლები იმიტომ, რომ გამარჯვების დღის ზეიმზე არავინ გავიდა.“
ტელეფონის დამუხტვა ბაზარში გენერატორზე შეიძლება
კიეველი ანასტასიას მშობლები და 16 წლის დაც მარიუპოლში დარჩნენ.
„თავიდან ჩემს ორ ავადმყოფ ბებიას ვერ ტოვებდნენ. ერთი საავადმყოფოში მოხვდა და იქ ვინმეს უნდა მიეხედა მისთვის, საჭმელი მიეტანა, მოევლო. მერე დარჩენა არჩიეს. ფიქრობენ, რომ ქალაქში ცხოვრება ასე თუ ისე მოწესრიგდება.“
ერთი თვის წინ ანასტასიას ოჯახის წევრები, მარიუპოლში ფილტრაციის რიგში ჩადგნენ. მათ წინ ასე 3 ათასი ადამიანი მაინც იყო. ერთი კვირის განმავლობაში რიგმა სულ რაღაც 100 კაცით წაიწია წინ, ძალიან მალე კი ოკუპანტებმა ეს პუნქტი საერთოდ გააუქმეს. ახლა ფილტრაციის გასავლელად სხვა ქალაქებში წასვლაა საჭირო, თუმცა მშობლებს იქ მისვლა არ უნდათ, ეშინიათ, ანასტასიას მამა რუსეთის არმიაში არ წაიყვანონ.
„დედას ვკითხე, დაუმარხავი გვამების სუნი თუ დგას ქალაქში. მათ რაიონში ეს არ იგრძნობა, მაგრამ იმ რაიონებში, სადაც გაუწმენდავი ნანგრევებია, იქ ძალიან იგრძნობა“.
ქალაქის ზოგიერთ რაიონში უკვე აღდგა ელექტროენერგიის მიწოდება, კორპუსების პირველ სართულებზე, ზოგან, წყალიც მოდის. ანასტასიას მშობლებამდე „ცივილიზაციის ამ სიკეთეებს“ ჯერ არ მიუღწევია. წყალი ქალაქის კონკრეტულ წერტილებში მიაქვთ და არიგებენ, ხან კი ანასტასიას მამა ჭიდან იღებს. დასაბანად ოჯახი აბანოში დადის.
„დედა მიყვება, რომ ქალაქში ოთხი აფთიაქი გახსნეს. მუშაობა დაიწყო მაღაზიებმაც. ისე ჩანს, თითქოს ძველი რეზერვებიდან გამოაქვთ პროდუქტები. იღებენ რუბლსაც და გრივნასაც. მიმდებარე სოფლებიდან ხალხს ბაზარშიც ჩამოაქვს რაღაც პროდუქტები. ბაზარში დგას გენერატორიც, რომელზეც 20-30 გრივნად ტელეფონის დამუხტვა შეიძლება.
„როგორ ვურთიერთობ მშობლებთან? მათ „ფენიქსის“ ბარათი აქვთ. ასეთივე ბარათი აქვს ჩვენს ყოფილ მეზობელს, რომელიც ბეზიმენნოეში გადავიდა და იქ ინტერნეტიც აქვს. დედა ურეკავს მეზობელს ტელეფონით, ის ინტერნეტით მირეკავს მე და ასე გვაკავშირებს ერთმანეთს“.
მარიუპოლელებს არწმუნებენ, რომ ისინი არავის სჭირდება
არც მარიუპოლელი იგორი (მისი სახელი შეცვლილია) აპირებს რეგიონის დატოვებას. 12 მაისს ის მარიუპოლიდან მელეკინოში გადავიდა.
„ვერ წარმოიდგენთ, როგორი პროპაგანდა მიდის მარიუპოლში. იქ ხალხს უმტკიცებენ, რომ ეს ქალაქი არავის სჭირდება, რომ მარიუპოლელებს არსად ელიან და რომ მათთვის ერთადერთი გზა რუსეთში წასვლაა“.
იგორმა დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის ინტერნეტი გაიყვანა და პირველად შეძლო ახლობლებისა და მეგობრებისთვის შეეტყობინებინა, რომ ცოცხალია.
„მშობლები ხშირად მიდიან ქალაქში, კომენდატურაში. კვირები დგანან რიგში, რომ მანქანის 7-დღიანი საშვი აიღონ. მე თუ მათთან ერთად სადმე წასვლას მოვინდომებ, მეც კომენდატურაში უნდა მივიდე, თუმცა ახლა მარიუპოლში ჩასვლის აზრს ვერ ვხედავ. არ მინდა, არმიაში გამომიძახონ.
ადრე სკოლაში ვმუშაობდი, იქ დაბრუნებას არ ვგეგმავ. ისინი ამბობენ, რომ უკრაინული პროგრამა ნაციონალისტურია. ბავშვები ზაფხულშიც ისწავლიან, საგნებს შორის კი იქნება რუსეთის ისტორია და რუსული ენა. ყველა სახელმძღვანელო რუსულით უნდა შეიცვალოს“.
იგორი ჰყვება, რომ ქალაქი ცხოვრებას ძალიან ნელი ტემპით უბრუნდება. ქუჩებში წყალი მოდის, რადგან დაბომბვებისას წყალგაყვანილობა დაზიანდა. როდესაც ელექტროენერგია ჩართეს, რამდენიმე სახლში მოკლე ჩართვის გამო ხანძარი გაჩნდა.
„ყველაფერი, რასაც აკეთებენ, ფიქციაა, ადგილობრივებს რომ თვალში ნაცარი შეაყარონ. არ ჰყოფნით ხალხი. ვიღაცამ ხომ უნდა შეაკეთოს ეს ელექტროგადამცემი ხაზები, სპეციალისტებს კი დარჩენილებს შორის ეძებენ. ხალხს ჰპირდებიან სამუშაოს – 30 ათას რუბლს ქალაქის გაწმენდისთვის, ნანგრევების გაწმენდისთვის. მარიუპოლელები მიდიან, მუშაობენ, მაგრამ ეს ფული ჯერ არავის აუღია. მშრალი საკვების სანაცვლოდ მუშაობს ხალხი. ადგილობრივებს ფული საერთოდ არ აქვთ, ჰუმანიტარული დახმარება კი, როგორც თქვეს, ამ თვეში უკანასკნელად მიიტანეს“.
თუმცა მარიუპოლში არიან ადამიანები, ვისთვისაც ბარათზე ფულის ჩარიცხვა შეიძლება. შემდეგ ისინი ამ ფულს ხელზე მიუტანენ ადრესატს, თუმცა მომსახურების სანაცვლოდ თანხის 10-30 %-ს იღებენ.
„მაღაზიებსა და ბაზარში ჯერ კიდევ იღებენ გრივნას, თუმცა რუბლით გადახდა უფრო მოსახერხებელია. გრივნის კურსი ძალიან დაეცა. ბაზრებში ძეხვი და ყველი დონეცკიდან მოაქვთ, ან რუსული წარმოებისაა, რძის პროდუქტები, ბოსტნეული და ხილი – ხერსონიდან. ყველაფერი ძვირია.“
საოკუპაციო ძალები ადგილობრივებს საომარი მოქმედებების დროს დაღუპული ახლობლების დაკრძალვასაც სთავაზობენ, თუმცა 3-5 ათასი უნდა გადაიხადო იმისთვის, რომ ცხედარი დროებითი სამარხიდან ამოიღონ, მერე კიდევ დამატებით, რომ ახალ ადგილას დაკრძალონ.
„ვაპირებ თუ არა წასვლას? – არა. კონტრშეტევას ველოდები და იმედი მაქვს, რომ ეს მალე იქნება. მთავარია, ბუჩის სცენარი არ გამეორდეს და აქ დარჩენილები არ დახვრიტონ.“
დაკრძალვა მარიუპოლის შემოგარენში მდებარე სოფელ სტარი კრიმში. 21 მაისი, 2022 წელი. ფოტო: EPA-EFE/ALESSANDRO GUERRA
თარგმნა: თამარ რუხაძემ
