სოფელი კარწახი, ჯავახეთში, ცნობილი კარწახის, იგივე ხოზაფინის ტბის პირას, საქართველო-თურქეთის საზღვარზე, ზღვის დონიდან 1799 მეტრზე მდებარეობს. ამ რეგიონში ზამთარი მკაცრია, ტბაზე კი მინიმალური ტემპერატურა -40℃-იც კი დაფიქსირებულა. სოფელი ეთნიკური სომხებითაა დასახლებული. სკოლაც სომხურენოვანია. სწორედ ამ სოფელში ასწავლის ქართულ ენას თამარ კვინიკაძე, რომელიც შვიდი წლის წინ ჩავიდა. და დღემდე ამ სკოლაში ასწავლის.
ჯავახეთში წასვლამდე, თამარ კვინიკაძე ხაშურში სოფელ ხთისში მუშაობდა. ამბობს, რომ განსხვავებულ გარემოში მუშაობა ყოველთვის აინტერესებდა, მაგრამ მაშინ პატარა ბავშვები მყავდა და სხვა რეგიონში გადასვლას ვერ ვახერხებდიო.
სურვილი 2015 წელს აისრულა და პროგრამა „ასწავლე საქართველოსთვის“ ფარგლებში კონსულტანტ-მასწავლებლად დაიწყო მუშაობა. „ერთადერთი ის მაფიქრებდა, თუ როგორი გარემო დამხვდებოდა. მიმიღებდნენ თუ არა, მაგრამ პირველივე დღიდან ვიგრძენი მეგობრული განწყობა. ერთი წუთით არ მიგრძვნია თავი უცხოდ“, – ამბობს თამარი.
ქართული ენის შესწავლაში ბავშვების გარდა, კოლეგებსაც ეხმარება. აქტიურად არის ჩართული მათ პროფესიულ განვითარებაში.
კარწახის საჯარო სკოლა
„გასულ წელს სამმა პედაგოგმა შეძლო საგნობრივი გამოცდის ჩაბარება, წელს პროფესიული უნარების გამოცდისთვისაც ვემზადებით. ქართულის სწავლების მხრივ ჯერ კიდევ ბევრია გასაკეთებელი. მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლებია ყოველდღე აქვთ ქართული, სრულყოფილად მაინც ვერ ფლობენ ენას. ბავშვებს ჯერ კიდევ უჭირთ ქართულად ეროვნული გამოცდების ჩაბარება. ეს პრობლემა უნდა დაიძლიოს“, – გვეუბნება თამარი.
კარწახის სკოლის მოსწავლეები
პედაგოგის თქმით, სახელმწიფო ენის შესწავლას უკეთ შეძლებდნენ ეთნიკური სომხები, მათ გარემო რომ უწყობდეს ხელს. პედაგოგის თქმით, სოფელში სკოლის გარდა არანაირი ქართულენოვანი წყარო არ არსებობს. „ქართული არხებიც კი არ არის, რომ ჩართონ და მოუსმინონ. ვიღაცისგან გაგონილი და მოსმენილი ამბებით არიან. ძირითადად დეზინფორმაციას ისმენენ.
საქართველოში ცხოვრობენ და არ იციან ზუსტად სახელმწიფოში რა ხდება, ვინ არის ქვეყნის პრეზიდენტი, ვინ არის პარლამენტის თავმჯდომარე, ყოველდღიურად რა პროცესები მიდის ქვეყანაში, ისიც კი არ იციან, ვინ არის თუნდაც პარლამენტში მათი წარმომადგენელი.
სადაც კი ხმა მიმიწვდება ყველას ამ პრობლემაზე ვესაუბრები. იქნებ ქართული არხები მაინც ჩავურთოთ უფასოდ. სოფელში ყველას არ აქვს ამის შესაძლებლობა. ისედაც დუხჭირი ცხოვრებაა სოფლებში და პანდემიამ კიდევ უფრო დაამძიმა ყოფა“, – გვეუბნება მასწავლებელი.
მისი თქმით, როგორც სკოლის მოსწავლეებში, ასევე თემშიც არსებობს პოზიტიური განწყობა ქართული ენის შესწავლის მიმართ. „ვერ წარმოიდგენთ როგორი მოტივაცია აქვთ, რომ ისწავლონ ქართული ენა. მხოლოდ იმიტომ, რომ ნიშანი მიიღონ, ამიტომ არ სწავლობენ ქართულს. შინაგანი მოტივაცია აქვთ როგორც მოსწავლეებს, ასევე მშობლებს, რომ ბავშვი ვერ იქნება წარმატებული თუ არ ეცოდინება სახელმწიფო ენა კარგად.
ცხოვრობენ საქართველოში, არიან მოქალაქეები, უნდა იცოდნენ სრულფასოვნად ქართული ენა – ეს განწყობაა მოსახლეობაშიც და მე მათთანაც ვმუშაობ ხოლმე, ვასწავლი ენას. ჩვენთან საბაჟოა ახლოს და რამდენიმე ადამიანი მუშაობს იქ სხვადასხვა პოზიციაზე და მიხვდნენ რომ იქაც სჭირდებათ ქართული ენა“-ამბობს თამარი.
პანდემიამდე სოფლის მოსახლეობის დიდი ნაწილი სამუშაოდ რუსეთში დადიოდა. რაც საზღვრები ჩაიკეტა, ოჯახების ეკონომიკური მდგომარეობა კიდევ უფრო გართულდა სოფლებში. „ამ სოფელში უშრომელ ადამიანს ვერ იპოვით. ბავშვები და უფროსებიც ყველანი შრომობენ. წელს ბევრი კარტოფილი მოიყვანეს, თუმცა ვერსად გაყიდეს, გაუფუჭდათ. სამწუხაროდ, არავის ადარდებს ეს ამბავი“, – გვეუბნება თამარ კვინიკაძე.
ონლაინგაკვეთილზე
პანდემიამ და ჩაკეტილობამ გავლენა იქონია ბავშვების განათლებაზეც. მასწავლებელი ვეღარ ახერხებდა მათთან უშუალო კომუნიკაციას, ვერც სახლში ამეცადინებდა დამატებით. ყველა ბავშვს კი ხელი არ მიუწვდებოდა ონლაინგაკვეთილებზე. ზოგს ინტერნეტი არ ჰქონდა, ზოგს კომპიუტერი.
„სკოლაში 129 ბავშვი სწავლობს. სასწავლო დანაკარგები, რა თქმა უნდა, ჩვენს სკოლაშიც გვექნება, მაგრამ ვცდილობთ, რომ როგორმე ავანაზღაუროთ ბავშვებთან დამატებითი მუშაობით. ისეთი მდგომარეობაც არ გვაქვს, რომ წლის ბოლოს შეფასება ვერ დავწეროთ.
„ახალი სკოლის მოდელში“ ჩართული არ ვართ, თუცა ყოველთვის ვცდილობ ბავშვებს ანალიტიკური და კრიტიკული აზროვნების განვითარებაში დავეხმარო. გაკვეთილზე იგავ-არაკები შემაქვს ხოლმე და ვეუბნები, რომ წაიკითხონ, ჯერ მშობლიურ ენაზე გაიაზრონ და შემდეგ მე დავეხმარები, რომ ქართულადაც ჩამოაყალიბონ აზრი. გრამატიკულ შეცდომებს უშვებენ, თუმცა აზრის გადმოცემას ახერხებენ“, – ამბობს თამარი. მისი თქმით, მთავარია ბავშვებმა კითხვას – „რატომ?“, ხშირად გასცენ პასუხი.
რადგან სოფელში ბავშვებისთვის გასართობი სივრცეები არ არსებობს, ცდილობს არაფორმალური განათლებით შეუქმნას საინტერესო გარემო.
„გადავწყვიტე, რომ ინტეგრაციის ამბავში, ხაშურის და კარწახის სკოლები დამეახლოვებინა. ჯერ ხაშურელი მასწავლებლები მოვიწვიეთ, შემდეგ აქედანაც ჩავიდნენ ხაშურში. ბავშვების დაახლოებასაც ვუწყობ ხელს. „თქვენს უკან საქართველოს ვხედავთ“, – ასე მეუბნებიან ხოლმე ეთნიკური სომხები და ეს ყველაზე დიდი შეფასებაა ჩემთვის. ალბათ მარტო ამის გამო ღირდა აქ გადმოსვლა“, – გვეუბნება თამარი.
მისი თქმით, სოფელში აღარ შეინიშნება ნაადრევი ქორწინებები, რადგან მშობლებმა გაიაზრეს, რომ ბავშვებმა უნდა ისწავლონო. „არ აქვს მნიშვნელობა, გოგოა თუ ბიჭი, განათლება უკვე მნიშვნელოვანია ოჯახებისთვის. წელს სამი გოგო ამთავრებს და ორი უმაღლესში აპირებს ჩაბარებას“, – გვეუბნება ის.
თამარის თქმით, ულამაზესი ბუნების და განსაკუთრებული გეოგრაფიული მდებარეობის მიუხედავად, ჯავახეთში არც ტურისტული ინფრასტრუქტურაა სათანადოდ განვითარებული. „გზა, მეტ-ნაკლებად არის, წყლის პრობლემაც მოგვარებულია, თუმცა ბუნებრივი გაზი არ არის სოფელში. ულამაზესი ადგილები, ტბებია, თანაც საზღვრისპირა სოფელია, ვფიქრობ უფრო მეტად უნდა ზრუნავდეს ამ რეგიონზე სახელმწიფო“.
თამარ კვინიკაძე კარწახის ტბაზე
თამარი ამბობს, რომ კარწახის ულამაზესი ტბის სანაპიროზე ხშირად დადის, თუმცა ჯერ არ უთევზავია. ეს ადგილი განსაკუთრებულად გამორჩეულია ტურისტებისთვის. სოფლის მაცხოვრებლები როგორც საქართველოს, ასევე თურქეთის მხრიდან, ტბაში ხშირად გადიან სათევზაოდ. იყო მცდელობა ტბის კერძო საკუთრებაში გადაცემის, თუმცა ჯერჯერობით, ტბა ისევ სოფლის საკუთრებაა.
მკაცრი კლიმატის გამო, სოფელში ხილი იშვიათად მოდის. „უფრო მეტად ვაშლი და მსხალი, ახლახანს აყვავდა ბალიც, მაგრამ ხშირად იყინება. ვნახოთ წელს თუ იქნება მოსავალი“, – ამბობს თამარი.
