მთავარი,სიახლეები

ევროპული მიდგომები საპატიმრო სისტემაში – რა არის გარდამავალი მენეჯმენტის პროგრამა?

30.04.2018 • 2737
ევროპული მიდგომები საპატიმრო სისტემაში – რა არის გარდამავალი მენეჯმენტის პროგრამა?
რასამთავრობო ორგანიზაციების როლი პენიტენციური სისტემის განვითარების საქმეში

საქართველოში მსჯავრდებულთა მომსახურებას სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტრო უზრუნველყოფს, გათავისუფლების შემდეგ კი მათ ფსიქო-სოციალურ რეაბილიტაციაში დანაშაულების პრევენციის ცენტრი ერთვება.

პენიტენციური სისტემის განვითარებაში დიდია არასამთავრობო სექტორის როლი, რომლებიც სთავაზობენ ყოფილ პატიმრებს სხვადასხვა სარეაბილიტაციო პროგრამას, ატარებენ კვლევებს, რეკომენდაციებს სთავაზობენ სახელმწიფოს და ეხმარებიან სისტემის ხარვეზების გამოვლენაში. სახელმწიფოსა და არასამთავრობო სექტორს შორის ურთიერთობა პენიტენციური სისტემის განვითარებას უწყობს ხელს.

„დემოკრატიის ინსტიტუტი“ ოთხ პარტნიორ ორგანიზაციასთან ერთად ახორციელებს  ყოფილი პატიმრების, პატიმართა ოჯახებისა და პრობაციონერების გაძლიერების პროგრამას, რომელიც ევროკავშირის მიერაა დაფინანსებული. პროგრამა გულისხმობს როგორც ბენეფიციართა სამედიცინო და ფსიქო-სოციალურ დახმარებას, ასევე დასაქმების ხელშეწყობასა და მცირე ბიზნესიდეების წახალისებას.

მიუხედავად იმისა, რომ ეს პროექტი წარმატებით ხორციელდება, არასამთავრობო ორგანიზაციების პროგრამები დროის გარკვეული მონაკვეთში ხორციელდება და დროებითია. სარეაბილიტაციო სერვისების მდგრადობა და სისტემურობა სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს.

          რა არის გარდამავალი მენეჯმენტის პროგრამა?

საქართველოში დანერგვის პროცესშია ე.წ. გარდამავალი მენეჯმენტის პროგრამა, რაშიც იგულისხმება პატიმართა დახმარება და მათთვის სხვადასხვა სერვისის მიწოდება, დაკავების დღიდან გათავისუფლებამდე და გათავისუფლების შემდეგ. გარდამავალი მენეჯმენტის დანერგვამ საუკეთესო შემთხვევაში სისტემურად უნდა შეცვალოს პენიტენციური სისტემა და მინიმუმამდე უნდა დაიყვანოს მეორადი დანაშაულის რაოდენობა.

ცენტრ “თანადგომას” გარდამავალი მენეჯმენტის კვლევის კოორდინატორი, ვაჟა კასრელიშვილი განმარტავს, რომ  გარდამავალი მენეჯმენტი გულისხმობს უწყებებს შორის ურთიერთობას, გათავისუფლებისთვის მომზადებას, მსჯავრის დადგენის შემდეგ ინდივიდუალურ მომსახურებას პატიმრებსა თუ ყოფილ პატიმრებთან.

მისივე თქმით, გარდამავალი მენეჯმენტის ერთ-ერთი ნაწილია ქეის-მენეჯმენტი, იგივე შემთხვევათა მენეჯმენტი, რაც თითოეულ პატიმართან საჭიროების მიხედვით ინდივიდუალურ მუშაობას გულისხმობს.

კვლევის კოორდინატორი აღნიშნავს, რომ დაწესებულებებში, სადაც პატიმრების მცირე რაოდენობაა, ქალთა მეთექვსმეტე დაწესებულებაში, მაგალითად, პროგრამა წარმატებით ხორციელდება.

დიდ დაწესებულებებში კი საშტატო ერთეულები გადასახედია. „თანადგომას“ მიერ ჩატარებულმა გარდამავალი მენეჯმენტის კვლევამ აჩვენა, რომ დაწესებულებებში, სადაც ბევრი პატიმარია და ფართობიც საკმარისია, არ არის საკმარისი ექიმების, ფსიქოლოგებისა თუ სოციალური მუშაკების რაოდენობა, რომლებიც პატიმრებს მოემსახურებიან.

ვაჟა კასრელიშვილი: „დიდი დაწესებულებების მართვა, სადაც 1500-2000 პატიმარია, ძალიან რთულია. გრძელვადიან პერსპექტივაში აუცილებელია ამ დაწესებულებების პატარ-პატარა დანაყოფებად გადანაწილება. ამხელა საპატიმროები არ უნდა არსებობდეს“.

გარდამავალი მენეჯმენტის მიხედვით, პირობითი მსჯავრით გათავისუფლების შემდგომაც სთავაზობს პირებს რეაბილიტაცია-რესოციალიზაციის გზებს. ეს მუშაობა საპატიმროშივე იწყება. თუ ადამიანს გარეთ არაფერი ხვდება და მოუმზადებელი გადის ციხიდან, დიდია რისკია მეორედ დანაშაულის ჩადენის. გარდამავალი მენეჯმენტის პროგრამა საგანმანათლებლო, პროფესიული სწავლების დანერგვასაც გულისხმობს ციხეში და ციხის შემდგომაც, რათა  გაუადვილდეთ ყოფილ პატიმრებს დასაქმება და თვითრეალიზაცია.

          გარდამავალი მენეჯმენტის პროგრამის ევროპული პრაქტიკა

გარდამავალი მენეჯმენტის კვლევაში სამი ქვეყნის: გერმანიის, ჰოლანდიისა და ლიტვის მაგალითია განხილული, სადაც ეს მიდგომა  წარმატებით ხორციელდება. ევროპის ამ ქვეყნებში პატიმართა რესოციალიზაცია-რეაბილიტაციის პროცესში აქტიურად არიან ჩართული მუნიციპალიტეტები, საქართველოში კი მუნიციპალიტეტების ჩართულობის დიდი პრობლემაა. მართალია, კანონში წერია, რომ მათ ევალებათ ადგილობრივი პატიმრების რეაბილიტაცია-დასაქმებაზე ზრუნვა, თუმცა რეალურად ამის ადამიანური და ფინანსური რესურსი ძალიან მწირია.

გარდამავალი მენეჯმენტის გეგმა სამინისტროს დონეზე არსებობს, მიმდინარეობს პროფესიონალთა გადამზადება, სასწავლო ვიზიტები. თავიდან სამ პატარა დაწესებულებაში უნდა განხორციელდეს შემთხვევათა მენეჯმენტის პილოტირება, შემდეგ სხვაგანაც. გრძელვადიანი მუშაობაა საჭირო ინფრასტრუქტურის მოსაწყობად, საპატიმროსა და მის გარეთ საგანმანათლებლო, პროფესიული პროგრამების შესამუშავებლად, რათა ყოფილ პატიმრებს გათავისუფლების შემდეგ გაუადვილდეთ თვითრეალიზაცია, დასაქმება და ამაზე პატიმრობის წლებიდანვე იზრუნონ.

ვაჟა კასრელიშვილი გვეუბნება, რომ განსაკუთრებული გამოწვევა გარდამავალი მენეჯმენტისთვის დიდი დაწესებულებებია, სადაც არის ინფრასტრუქტურული პრობლემები, კადრების უკმარისობაა და ბევრი პატიმარი:

„განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ნარკოდამოკიდებულებისთვის სპეციალური სერვისების შეთავაზება და მათი საკითხის ცალკე დაყენება, რადგან ამგვარი მსჯავრდებულების რიცხვი დიდია. წამალდამოკიდებულთა მიმართ კანონი ძალიან მკაცრია.

სახელმწიფო ჯერ კიდევ ვერ ბედავს თამამი ნაბიჯების გადადგმას, ნარკოტიკების მოხმარების დეკრიმინალიზაციას, ერთჯერადი დოზის აღმოჩენის გამო ჯერ კიდევ სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა ეკისრება ადამიანს საქართველოში“.

მისივე მოსაზრებით, წამალდამოკიდებული ნარკომომხმარებელი უნდა აღიქმებოდეს როგორც დაავადებული და არ უნდა ხვდებოდეს ციხეში, ციხის ნაცვლად სახელმწიფო მათ სხვადასხვა სერვისს უნდა სთავაზობდეს, რომ აჩვენოს არსებობის და თვითრეალიზაციის ალტერნატიული გზა.

მასალა მომზადებულია პროექტის – „ყოფილი პატიმრების, პატიმართა ოჯახებისა და პრობაციონერების მხარდაჭერის პროგრამა“  ფარგლებში.
პროექტს ახორციელებს ა(ა)იპ „დემოკრატიის ინსტიტუტი“ და დაფინანსებულია ევროკავშირის მიერ.
მასალაში გამოთქმული მოსაზრებები ავტორისეულია და შესაძლოა არ გამოხატავდეს დონორი ორგანიზაციის თვალსაზრისს

გადაბეჭდვის წესი


ასევე: