„ეს იყო შეცდომა ჩვენი მმართველობის დროს“ და „რა ვნახეთ ამ 5 წლის განმავლობაში?“ – ეს ფრაზები ყველაზე ხშირად ახსენა ინტერვიუს დროს ლევან ანთაძემ, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ბათუმის მერობის კანდიდატმა. იგი წინა ხელისუფლების დროს აჭარის ჯანდაცვის მინისტრი და აჭარის მთავრობის თავმჯდომარის მოადგილე იყო. ლევან ანთაძეს „ბათუმელები“ წინასაარჩევნო პროგრამაზე ესაუბრა, სადაც ძვირადღირებულ ინფრასტრუქტურულ პროექტებზეა საუბარი, 40-მილიონი სოციალურ პროგრამებზე, ტრამვაის მოწყობაზე ბათუმში და კულტურულ მემკვიდრეობაზეც, რომელსაც „ნაციონალური მოძრაობა“ არც თუ ისე სწყალობდა ხელისუფლებაში ყოფნის დროს.
ბატონო ლევან, რატომ გაგიჩნდათ ბათუმის მერობის სურვილი?
2011 წლიდან შპს „მედ ალფა“-ში ვმუშაობდი და აღარ ვიყავი აქტიური პოლიტიკაში… მერობა გადავწყვიტე, რადგან შვილები მეზრდება და მინდა, ისინი ბათუმში, საქართველოში გაიზარდონ. მეორე იმიტომ, რომ შემოთავაზება მივიღე „ნაციონალური მოძრაობიდან“. წელს პირველად პარტიის ადგილობრივმა საბჭოებმა შეარჩიეს კანდიდატები. პოლიტსაბჭოს და ჩემი შეხედულებები ბევრ რამეში ერთმანეთს დაემთხვა.
წინასაარჩევნო პროგრამაში მთავარი აქცენტი სოციალურ პროგრამებზე გაქვთ. რატომ მიიჩნიეთ, რომ ეს უნდა ყოფილიყო თქვენგან მთავარი გზავნილი, როცა „ოცნების“ ხელისუფლება ყველაზე მეტს ბიუჯეტიდან სწორედ ამ მიმართულებით ხარჯავს?
ჩვენ ყველა ვცხოვრობთ ამ ქალაქში და ვიცით, რა სიტუაციაა. უპირველესი პრობლემა არის სიღატაკე, რომელიც ჩვენს ქალაქს, ქვეყანას ექაჩება უკან, სიბნელისკენ. რა თქმა უნდა, მთავარი პრიორიტეტი სიღარიბის დაძლევაა. ბევრი თანხა დახარჯა „ქართული ოცნების“ მთავრობამ, მაგრამ ეს არ იყო მიზანმიმართული ხარჯვა. იგივე ჯანდაცვის პროგრამები მთელს მოსახლეობაზე თანაბრად ნაწილდებოდა. ფაქტია, რომ სიღარიბის დონე 2016 წელს ისევ გაიზარდა, ამას ადასტურებს კვლევები.
თქვენ აანონსებთ, რომ სხვადასხვა ჯგუფს დააფინანსებთ 40 მილიონი ლარით. სად იშოვით ამ ფულს?
აქ საუბარია ოთხ წელიწადზე. რა თქმა უნდა, ჩვენ ვაპირებთ ბიუჯეტის გაზრდას. 2004 წელს, როცა ჩვენ მოვედით ხელისუფლებაში, ბათუმის ბიუჯეტი მილიონი ლარი იყო, 2012 წელს კი დავტოვეთ 202 მილიონი, დღეს – 145 მილიონია, ანუ განვითარების ნაცვლად, მივდივართ უკან. სამაგიეროდ, გაიზარდა საშტატო ერთეულები მერიაში და სახელფასო ფონდი. ხელფასებისთვის თუ 2012 წელს 8 მილიონი იხარჯებოდა, ახლა 20 მილიონი იხარჯება იმის მიუხედავად, რომ სახანძრო სამსახური შინაგან საქმეთა სამინისტროს დაქვემდებარებაში გადავიდა.
აპირებთ შეამციროთ ხელფასები და შტატები?
შტატების შემცირება რთული პროცესია. ჩვენ ვეცდებით, გარკვეული პროგრამები გავიტანოთ მერიის გარეთ და ბიზნესს მივცეთ განვითარების საშუალება. დღეს ძალიან ბევრი მიმართულებით არის შექმნილი ააიპ-ები. თვითმმართველობის ფუნქცია არ არის საწარმოების ქონა. სერიოზული კორუფციული სქემები ტრიალებს ამ ააიპ-ებში. თითქმის ყველა სპორტის სახეობაზე, ასევე საზაფხულო თეატრზე ცალ-ცალკე ააიპ-ია შექმნილი. გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია თანამდებობრივი სარგო. თანამდებობა არ უნდა იყოს კომფორტი. შესაძლოა, მერიაში იყოს სულ რამდენიმე ავტომანქანა. მაგალითად, მე არ ვაპირებ ვიარო სამსახურის ავტომანქანით. ჩვენ ასევე აქტიურად ვაპირებთ ვიმუშაოთ ინვესტორების მოზიდვაზე.
აღნიშნეთ, რომ ბათუმის ბიუჯეტი 202 მილიონი იყო, მაგრამ ვიცით, რომ მისი საკმაოდ დიდი ნაწილი ცენტრიდან წამოსული ტრანსფერი იყო…
ჰო, მაგრამ ეს ფული ხომ ბათუმისთვის იხარჯებოდა? მე მზად ვარ, თუკი რამე მაგდაგვარს გააკეთებენ და კარგ საქმეს გააკეთებენ, მივიღო ტრანსფერი. ჩემი ჰობი არ არის პოლიტიკა, არ მიყვარს სხვისი კრიტიკა და საუბარი. რაც მაშინ გაკეთდა, ჩვენი ხელისუფლებაში ყოფნის დროს, პირველ რიგში, გაკეთდა ბათუმისთვის და ბათუმელები მუშაობდნენ იმ პროექტებში…
მაგრამ წააგეთ არჩევნები ბათუმშიც. როგორ ფიქრობთ, რატომ წააგეთ?
ეს ნორმალურად მიმაჩნია. დავიწყოთ იქედან, რომ დემოკრატიის საფუძველია, როცა ერთი პარტია მიდის, მეორე – მოდის. როცა საქმეს აკეთებ, იქ შეცდომებსაც უშვებ. ჩემთვის, მაგალითად, გასაგებია, რატომ წავაგეთ არჩევნები 2012 წელს. ვიღაცის პრიორიტეტი იყო ინფრასტრუქტურული პროექტები, ვიღაცისთვის კი ადამიანების უფლებების დაცვა იყო პირველ ადგილზე. დღეს ვერ ვიგებ, რატომ შეიძლება დაუჭირონ მხარი „ოცნებას“, როცა იმ სისტემის თანამშრომლები, ვისაც აკრიტიკებდნენ, დეპუტატებადაც ჰყავთ ჩასმული… მათ სახელებს ვერ დავასახელებ.
ტრანსფერების ნაწილში კრიტიკის საგანი იყო ის, რომ ბათუმის თვითმმართველობა რეალურად დამოუკიდებლად ვერ იღებდა გადაწყვეტილებას და კეთდებოდა პროექტები, რომელთა წინააღმდეგი ხშირად იყო საზოგადოება, მემკვიდრეობის დამცველები…
და დღეს არის დამოუკიდებლობა? ვერც ერთი ვიცე-მერი ვერ დანიშნა არჩეულმა მერმა, გინდა ბათუმში, გინდა – თბილისში. რომელ დამოუკიდებლობაზეა საუბარი, როცა მშენებლობაზე K2 კოეფიციენტზე ნებართვას მერი და საკრებულო ვერ იძლევა და იძლევა აჭარის მთავრობა.
ეს თქვენი ხელისუფლების დამკვიდრებული მოდელია…
პირობას ვდებ, თუ ამირჩევენ, მე ამას შევცვლი… მაშინაც არასწორი იყო – თვითმმართველობამ უნდა გადაწყვიტოს ქალაქში მშენებლობის საკითხები. მაშინ აჭარის მთავრობა მაინც წყვეტდა, ახლა მოვლენილია აჭარის მთავრობაში ემისარი, ვინმე მახათაძე და ის აგვარებს ამ საკითხს. ახლა აჭარის მთავრობაც არ იღებს გადაწყვეტილებას.
თქვენ გაქვთ ქალაქში ტრამვაის მოწყობის იდეა. რატომ მიიჩნევთ, რომ ეს კარგი იქნება ბათუმისთვის და გაქვთ თუ არა ფინანსური გათვლები?
საუბარია თანამედროვე ტრამვაიზე, რომელიც ძალიან უხდება ქალაქს, განსაკუთრებით – ტურისტულ ქალაქს. ჩემი აზრით, გარდა იმისა, რომ ტრამვაი ესთეტიკურად იქნება ძალიან ლამაზი, იგი განტვირთავს ქალაქში მოძრაობის ნაკადს. ჩემი კონკურენტი, ლაშა კომახიძე, საუბრობს ე.წ. ბასლაინერზე და მუნიციპალურ ტერმინალებზე. ეს პროექტი შემუშავებულია IBRD-ის მხარდაჭერით ჯერ კიდევ 2009 წელს, მაგრამ მოდით რეალურად ვთქვათ, ამ ხუთი წლის განმავლობაში რა გააკეთეს? ერთი ნაბიჯიც კი არ გადაუდგამთ ამ პრობლემის მოსაგვარებლად. გორგილაძის ქუჩის ბოლოში უნდა ყოფილიყო დიდი პარკინგი, ჩვენ დროს სამშენებლო კომპანიამ აიღო ამის ვალდებულება, მაგრამ ახლა მხოლოდ სავაჭრო ცენტრს ემსახურება იქ ავტოპარკინგი. ასევე „როიალ კარიბიანის“ პროექტი მიწისქვეშა, 600 სადგომზე გათვლილ პარკინგის მოწყობას ითვალისწინებდა, მემორანდუმიც იყო გაფორმებული, მაგრამ არც კი შეხვდნენ ამ კომპანიას მთავრობის წარმომადგენლები. კატასტროფული ვითარებაა განსაკუთრებით ჭაობში. როცა იქ აკეთებ გზას, ფილას აგებ, რა პრობლემაა, რომ გააკეთო ველობილიკიც? მახსოვს, ბათუმის ბიუჯეტში 30 ათასი ლარი როგორც კი გამოგვითავისუფლდა, მაშინვე გარეგანათება მოვაწყვეთ „ჭაობის“ ერთ-ერთ ქუჩაზე. მეორე დღეს დაზიანებული დაგვხვდა, ხალხი იმდენად შეუგუებელი იყო ამას… 2014 წელს უნდა დასრულებულიყო „ჭაობში“ წყლის და კანალიზაციის მოწყობა. 2017 წელია ახლა და კიდევ არაა დასრულებული. მეტიც, KFW საერთოდ გასვლას აპირებდა, ყველამ იცის, „კახური კლანის“ ამ პროცესებში მონაწილეობის ამბავი… რაც შეეხება ტრამვაის დაფინანსებას, გააჩნია პროექტს და იმას, თუ რომელ ქუჩებზე გაკეთდება. ჩემი გათვლებით დაახლოებით 4-5 მილიონი დოლარი დაჯდება ეს.
თქვენ ასევე აპირებთ ტირიფების პარკის მოწყობას მეჯინისწყლის სანაპიროზე, ბარცხანის სანაპიროზე პაულონიას ხეივნის გაშენებას, გიორგი ბრწყინვალის ქუჩის სასეირნო ადგილად გადაქცევას… რა ფინანსური რესურსით აპირებთ ამ პროექტების განხორციელებას?
ფინანსებს კონკრეტულად ახლა ვერ გეტყვით, პროექტები უნდა გაკეთდეს. ჩვენ გათვლა გვაქვს ერთი, ჩვენ გავზარდეთ ბიუჯეტი ერთი მილიონიდან 202 მილიონამდე, შევამცირებთ ბიუროკრატიულ ხარჯებს, მოვიზიდავთ ინვესტიციებს… გუშინ, მაგალითად, ვიყავით იქ, სადაც „იაფი სახლი“ უნდა აშენებულიყო. ჩვენ გვქონდა სოციალური სახლის იდეა და ეს განვახორციელეთ კიდეც. როცა მინისტრი ვიყავი, მე პირადად შევხვდი შვეიცარიის განვითარების სააგენტოს წარმომადგენლებს და დახმარება ვთხოვე. ხალხი, რომელსაც თავზე აწვიმდა, ბინები მივეცით. ამ ხელისუფლების პირობებში კი საუბარია „იაფ სახლზე“, ორი წელია ბიუჯეტში დევს ფული და წინასწარ ჩაურიცხეს კომპანიას ფული, რომელიც გაუჩინარდა. საერთოდ, არსებობდა თუ არა ეს კომპანია, არ ვიცი. დღეს „ქართული ოცნება“ ისევ მოდელზე საუბრობს და არა საქმეზე, რომელიც გაკეთდა.
წინასაარჩევნო პროგრამაში საუბრობთ კულტურული მემკვიდრეობის მოვლაზე. საზოგადოებას კარგად ახსოვს თქვენი დამოკიდებულება ძეგლების მიმართ…
დამოკიდებულებაში რას გულისხმობთ?
განადგურებას ხშირ შემთხვევაში, მაგალითად, ფოსტის შენობის…
ფოსტის შენობა საკმაოდ კარგი გამოვიდა და არა მგონია, რომ ის განადგურდა. მე მომწონს… ჩემი აზრი თუ გაინტერესებთ, ეს არაა მხოლოდ ბათუმის პრაქტიკა. ევროპაშიც ასე ხდება ხშირად, როცა ინარჩუნებენ ძეგლის გარე იერ-სახეს და შიგნით დგამენ ახალ შენობას. ჩემი ხედვით, ეს შენობა ცოტა გაბარიტებში დიდია და არ მომწონს. მცირე ყოფილიყო გაბარიტებში, უკეთესი იქნებოდა.
ანუ არ მიიჩნევთ, რომ ეს დანაშაულია. სასტუმრო „ლონდონის“ დანგრევაც მართებული იყო?
არა, ეს დანაშაული არ იყო. თქვენ ხომ გახსოვთ, რას ჰგავდა ეს შენობა?… კი ბატონო, რაღაც შეიძლება სადავო იყოს. სასტუმრო „ლონდონს“ რაც შეეხება, ის იყო კერძო საკუთრება და მაგის დანგრევასაც ჩვენ ნუ დაგვაბრალებთ. ჩვენ რა უნდა გვექნა?
კერძო საკუთრებაში არსებული კულტურულ მემკვიდრეობა არ ნიშნავს იმას, რომ სახელმწიფომ არ დაიცვას იგი.
კი, შეიძლება იყო მინუსები. როცა აკეთებ საქმეს, შეცდომებსაც უშვებ, მაგრამ რა ვნახეთ ამ ხუთ წელიწადში?
საინტერესოა თქვენი დამოკიდებულება რამდენად შეიცვალა კულტურული მემკვიდრეობის მიმართ და რამდენად შეიძლება დაიჯეროს ამომრჩეველმა, რომ თქვენ იზრუნებთ ძეგლებზე.
თუკი მერად ამირჩევენ, რესტავრირებული იქნება ყველა ძეგლი.
რა ფინანსური რესურსით გვპირდებით ამას?
იმიტომ არსებობს ამხელა ბიუროკრატია, რომ მოიძიოს საკმარისი თანხები. მე თვითონ ვცხოვრობ სახლში, რომელიც არის დაახლოებით 150 წლის და აქვს ძეგლის სტატუსი. შეთანხმება სჭირდება ყველაფერს. მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტო გვეუბნება, რომ ხელი არ უნდა ვახლოთ არაფერს, მაგრამ არაფერში გვეხმარება. ძველ ბათუმში ვარ დაბადებული და გაზრდილი, ბევრი სახლია კატასტროფულ მდგომარეობაში. იქ სხვა მიდგომებია საჭირო.
რა მიდგომა გექნებათ?
ბათუმის იერსახის შენარჩუნებიდან უნდა დავიწყოთ და მერე სხვა რაღაც. რა თქმა უნდა, იქ ხუთსართულიანი შენობები არ უნდა გაჩნდეს. როცა ჩვენ ვიყავით ხელისუფლებაში, მაშინ გაკეთდა არქიტექტორთა სახლი, მრგვალგუმბათიანი სახლის რესტავრაციაც მაშინ მოხდა. გადახრა იქნებ იყო, მაგრამ მთლად არ აღდგენილა და გაანადგურეთო, ნუ იტყვით. ჩვენ იგივე ძველი ბათუმის იტალიურ ეზოებს უნდა მივანიჭოთ ახალი სიცოცხლე. მე ვფიქრობ, რომ ეს ეზოები შეიძლება იყოს ძალიან მიმზიდველი ადგილი ტურისტებისთვის. შეიძლება ამისთვის მოვიზიდოთ ინვესტორები, ასევე გრანტები, შესაძლებელია სხვადასხვა ორგანიზაციიდან დაბალპროცენტიანი სესხის აღებაც. ამისთვის თანხას ნამდვილად არ დავიშურებთ. კონცეფცია ჯერ არ მაქვს, ეს უნდა შევიმუშაოთ ბათუმელებთან ერთად. დაინტერესებული მხარეები და პროფესიონალები უნდა ჩაერთონ კონცეფციის შემუშავებაში.
საბაგირო გზების მოწყობასაც გეგმავთ სამებას, მტირალას და კვარიათის მთებზე.
რა თქმა უნდა, ამით ძირითადად ინვესტორები უნდა დავაინტერესოთ. ბათუმში ტურისტული მიმართულება არის ერთ-ერთი მთავარი განმსაზღვრელი განვითარების. შესაბამისად, ამისთვის ყველაფერი უნდა გაკეთდეს. დღეს ვუყურებთ, რომ რიგებია საბაგიროსთან. ამით ვითარდება ახალი ლოკაციაც, სადაც საბაგირო ადის. რატომ არ უნდა გამოვიყენოთ, მაგალითად, მტირალას პარკის პოტენციალი. ძალიან საინტერესო ადგილი იქნება, თუკი უფრო ხელმისაწვდომი გახდება ტურისტებისთვის.
