საქართველოს სამედიცინო დაწესებულებებში სახელმწიფოს მიერ კლინიკების დაფინანსების ახალი – DRG მოდელი პირველი ნოემბრიდან ამოქმედდა. ჯანდაცვის სამინისტროს განმარტებით, ამ მოდელით ავტომატურად გამოითვლება ის ფასი, რასაც სამინისტრო მოქალაქეების ხარისხიანი მკურნალობისთვის გადაიხდის. ეს უზრუნველყოფს იმას, რომ ერთსა და იმავე სერვისზე ყველა კლინიკაში ერთი და იგივე ფასი იქნება. შესაბამისად, პაციენტები თანაგადახდის პროცენტს თანაბარი პრინციპით გადაიხდიან.
DRG-ი შეეხება მხოლოდ ჰოსპიტალურ მომსახურებას, ამბულატორიულ პირობებში ის არ მოქმედებს. ვახტანგ კალოიანი, ექიმი და პარტია „ევროპული საქართველოს“ ერთ-ერთი ლიდერი ამბობს, რომ საქართველოში DRG მოდელის დანერგვასთან დაკავშირებით ორი მნიშვნელოვანი პრობლემა არსებობს – DRG-ის უშუალოდ პროგრამაში/სოფტში არასათანადო მომზადება და სამართლიანი ფასის შესახებ სამინისტროს მხრიდან ერთპიროვნული გადაწყვეტილების მიღება. „ეს მნიშვნელოვანი გამოწვევაა, რაც, იმედია, დიდ პრობლემას არ შექმნის და ამ საკმაოდ კარგი მეთოდის კომპრომეტირებას არ მოახდენს“, – ამბობს ის.
DRG-ი სპეციალურ პროგრამულ უზრუნველყოფაზე (ხელოვნურ ინტელექტზე) დაყრდნობით აჯგუფებს დიაგნოზებს და მასთან დაკავშირებულ ჩარევებს მსგავსების მიხედვით, ანუ თუ ერთსა და იმავე დიაგნოზს სჭირდება მსგავსი ინტერვენციები და ერთნაირი რესურსი იხარჯება ამისთვის, ეს მოხდება DRG-ის ერთ ჯგუფში და დადგინდება გარკვეული ფასი. აქედან გამომდინარე კლინიკებს აღარ აქვთ იმის ინტერესი, რომ გამოიყენონ ზედმეტი რესურსი. გრძელვადიან პერსპექტივაში DRG-ი იძლევა ჯანდაცვის რესურსის ეფექტური გამოყენების საშუალებას და ეს უნდა მოხმარდეს ისევ პაციენტს – ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილე თამარ გაბუნია.
- ბატონო ვახტანგ, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები ახლავს საქართველოში გადახდის DRG მოდელის ამოქმედებას?
ზოგადად, DRG-ი არის ანაზღაურების წესი ჯანდაცვის სამინისტროს, ანუ თანხის გადამხდელსა და შემსრულებელს – იგივე საავადმყოფოს შორის და ის ძალიან პროგრესული ნაბიჯია. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ საყოველთაო ჯანდაცვის იმ (ჩემი აზრით, არაეფექტური) დიზაინით დაწყება, რაც სახელმწიფომ გადაწყვიტა, DRG-ის გარეშე იყო დიდი შეცდომა, რაც გამოიხატება თანხის არაეფექტურ ხარჯვაში. შესაბამისად, ეს გადაწყვეტილება კარგია.
DRG-ს, ზოგადად, მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი რისკი ის აქვს, რომ ჰოსპიტლები დაინტერესებულნი არიან, რაც შეიძლება სწრაფად გაწერონ პაციენტი და მეორე: ძალიან იზრდება ბიუროკრატიული ხარჯი – ანუ აუცილებელი ხდება იმ პერსონალის დამატება, რომელიც კარგად ფლობს კოდების სისტემას, ე.წ. კოდინგის და ბილინგის სპეციალისტები, რომლებიც ამ შემთხვევაში მნიშვნელოვნად დასჭირდება ჰოსპიტლებს. ეს, თავისთავად, ზრდის არაპირდაპირ და ბიუროკრატიულ ხარჯებს. მოკლედ, დანერგვის ტექნოლოგიურად შესრულება არ არის მთლად გამართული.
მინისტრის მოადგილე თამარ გაბუნია: წინა სისტემა იყო ტარიფებზე დაფუძნებული, ანუ კონკრეტული სერვისისთვის იყო კონკრეტული ტარიფი. ჩვენ დაახლოებით 10 000-მდე სხვადასხვა კოდი შეგვიგროვდა სისტემის ფარგლებში. არაერთგვაროვანი იყო ბაზარი. როდესაც პაციენტი მიდიოდა ერთ კლინიკაში, მაგალითად, ბრმანაწლავის ოპერაციისთვის, იქ შეიძლებოდა ფასი ყოფილიყო 1000 ლარი, როცა სხვა კლინიკაში ჩარევის ფასი იქნებოდა 2000 ლარი. საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის ფარგლებში იყო დადგენილი გარკვეული სატარიფო არეალი, როდესაც ვსაუბრობდით თანაგადახდაზე, ერთ შემთხვევაში თანაგადახდა 10% იქნებოდა 100 ლარი, სხვა შემთხვევაში თანაგადახდის 10% შეიძლება ყოფილიყო 500 ლარი, რაც ძალიან დამაბნეველია. ამ შემთხვევაში სისტემა ერთგვაროვანი ხდება. ყველა სერვისს თავისი ინტერვენციებისა და დიაგნოზის შესაბამისად აქვს თავისი ფასი.
რაც შეეხება საქართველოს თავისებურებას, პრობლემას ჩვენ ვხედავთ იმპლემენტაციაში, ანუ დანერგვის იმ წესში, რაც გადაწყვიტა სახელმწიფომ, მაგალითად, DRG-ის ფასებს, კოეფიციენტს, DRG-ის თითოეული დიაგნოზის წონას, ერთპიროვნულად წყვეტს ჯანდაცვის სამინისტრო. ეს არ არის მიღებული პრაქტიკა.
როგორც წესი, DRG-ის კომისიაში არიან სხვადასხვა ჯგუფის წარმომადგენლები – თავად ფულის გადამხდელი, ანუ სახელმწიფო თუ ფონდი (გააჩნია როგორი სისტემაა), ჰოსპიტლის წარმომადგენლები, ექიმთა ასოციაციების წარმომადგენლები და პაციენტის უფლებადამცველები, რომლებიც ყველა სადავო შემთხვევას, DRG-ში ფასების ცვლილებას და ა.შ. წყვეტენ მხოლოდ კონსენსუსის წესით.
პოლიტიკურად მოტივირებული თუ მხოლოდ ბიუჯეტის დაზოგვის მიზნით მიღებული გადაწყვეტილებები არ მიიღება არც სპონტანურად და არც ბიუროკრატიულ რეჟიმში. ეს არის ძალიან დიდი საფრთხე, მაგრამ, სამწუხაროდ, ხელისუფლებამ ეს გზა აირჩია.
ყოველ სახელმწიფოს აქვს ინტერესი (ამ შემთხვევაში ჯანდაცვის სამინისტროს), რომ ნაკლები დახარჯოს. ეს ბუნებრივი ინტერესია, მაგრამ უნდა არსებობდეს ამისი სისტემური გამაწონასწორებელი, რომლისთვისაც მნიშვნელოვანი იქნება პაციენტების, ექიმების და მათ შორის ჰოსპიტლის ინტერესები: ჰოსპიტლის გამართული მუშაობის გარეშე შეუძლებელია პაციენტმა მიიღოს შესაბამისი დახმარება.
სამართლიანი ფასი არის აბსოლუტურად პირობითი, რაც ჯანდაცვის სამინისტროს ყოველთვის შეუძლია გადაწყვიტოს თავისი სურვილით, რას და როგორ აკეთებს. ამიტომაც ჩვენ ვთლით, რომ ეს საკმაოდ სახიფათო გადაწყვეტილებაა. და მეორე, უზარმაზარი ტექნიკური წუნი, თვითონ DRG-ის სოფტში/პროგრამაში მომზადება – იმპლემენტაცია ყველგან და ყოველთვის იჭერს 1 წელს, ჩვენთან ეს 2 თვედ არის განსაზღვრული. გვგონია, რომ ეს შეცდომაა და ძალიან ბევრ პრობლემას გამოიწვევს შემდეგ.
ასევე საკმარისი ინფორმაცია არ გვაქვს ერთ ნაწილზე – სამინისტრო კი გვეუბნება, რომ პაციენტებს ხარჯი უმცირდებათ რეალურად, მაგრამ ეს კარგად არის დასათვლელი, რადგან არის ნოზოლოგიები და კოდები, სადაც პირიქით ხდება – პაციენტს გადასახდელი ეზრდება. შესაბამისად, ეს საკითხი აუცილებლად კარგად არის დასამუშავებელი და ჯობდა, რომ მანამდე დამუშავებულიყო, ვიდრე ამას დანერგავდნენ.
- კლინიკებში მომსახურების ხარისხის დაკლების რისკი არსებობს?
რა თქმა უნდა, თუ დაბალი, არარეალისტური ფასი/ფასები იქნა განსაზღვრული, ეს აისახება ან ძალიან გაზრდილ ხარჯებზე, ან ხარისხზე. ამის შემადგენელი ნაწილი, ექიმის პროფესიული ცოდნის გარდა, არის ინფრასტრუქტურა, მედიკამენტები, სახარჯი მასალა, კვლევები – ეს ფული ღირს. თუ ეს თანხა არ იქნება ადეკვატური, შესაბამისი მხარდაჭერა და სერვისიც არ იქნება. არასამართლიან ფასში იგულისხმება არა მხოლოდ [განსაზღვრული] დაბალი ფასი, არამედ რიგ შემთხვევებში მაღალიც, რაც პრობლემას შექმნის.
- ითქვა, რომ ეს მედპერსონალის ანაზღაურებაზე ნეგატიურად აისახება, თუმცა მინისტრის მოადგილემ ასევე განმარტა, რომ DRG-ი სვამს ერთ ანაზღაურებას და ის, თუ როგორ გადაანაწილებს თანხას კლინიკა შიგნით, უკვე შიდა მენეჯმენტის საკითხია. თუ ექიმი მეტად მაღალკვალიფიციურია, მას თავისუფლად შეიძლება ჰქონდეს უფრო მაღალი ანაზღაურება. მედპერსონალის ანაზღაურებაზე როგორ აისახება DRG-ი?
DRG-მა უნდა გააჩინოს სწორი სტიმულები, დაბალანსების საშუალებას უნდა იძლეოდეს ეს პროგრამა, თუ, ვთქვათ, ყველა კოდი წამგებიანია, ყველა ნოზოლოგია, ეს პრობლემაა… რა თქმა უნდა, შანსი უნდა იყოს იმისა, რომ პატარა, შედარებით ნაკლებხარჯიანმა ოპერაციებმა დააბალანსოს დიდი ჩარევები, რომლებიც მსოფლიოში არსად რენტაბელური არ არის. მედიცინაც ხომ ის არის, რომ ფინანსურად არ იღებ მარტო გადაწყვეტილებას, მაგრამ ამის მინიმუმ ტექნიკური საშუალება უნდა გქონდეს.
აქ მთავარი საკითხია ტექნიკური პირობა – სახარჯი მასალა, მედიკამენტები და კვლევები ჰქონდეთ ჰოსპიტლებს შეუზღუდავი. სამედიცინო და ტექნიკური პერსონალის ხელფასი მხოლოდ ძალიან მცირე ნაწილია ამის (მე მესმის, ჯანდაცვის სამინისტრო აქცენტს იმაზე აკეთებს, რომ ექიმები არიან ფულის მოყვარული, საშინელი ხალხი). მთელი არსი ზუსტად ისაა, რომ ხელფასი მცირე ნაწილია იმ ხარჯების, რაც ჩვენ გვინდა, რომ ადეკვატური გვქონდეს. მთავარია მედიკამენტები, სახარჯი მასალა, კვლევები, ამის საშუალება უნდა ჰქონდეს ჰოსპიტალს.
ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ხარისხის გარანტიებიც შეიქმნას DRG სისტემის ამოქმედებასთან ერთად. პირველი, რაც უკვე ხორციელდება, ეს არის დაკვირვება და მეთვალყურეობა ყველაზე ბაზისურ ინდიკატორებზე. რა არის ეს ინდიკატორები – დაყოვნების საშუალო ხანგრძლივობა როგორ შეიცვალა DRG სისტემის ამოქმედების შემდეგ. ჩვენ, რა თქმა უნდა, გვაქვს ინტერესი, რომ პაციენტი კლინიკაში დაყოვნდეს სანამ მას სჭირდება და არა ნაკლები დროის განმავლობაში. ასევე გამოსავალი, მაგალითად, რეჰოსპიტალიზაცია – თუ კლინიკა პაციენტს ძალიან ადრე გამოწერს, ძალიან მაღალია იმის ალბათობა, რომ ის უკან დაბრუნდება, ან იმავე, ან სხვა კლინიკაში. ეს არ არის მისაღები პრაქტიკა და ამდენად, ეს არ ანაზღაურდება სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში – თამარ გაბუნია.
