წინასაარჩევნო პროგრამებში ვერ ნახავთ დაპირებას იმაზე, თუ რამდენით შეიძლება შემცირდეს საბანკო სესხებზე საპროცენტო განაკვეთები, ან საერთოდ შემცირდება თუ არა ეს პროცენტები. პოლიტიკოსები ამ მიმართულებით ზოგადად კონკურენციის გაძლიერების პირობას დებენ, თუმცა საქართველოში 16 ბანკია და, მაგალითად, „ლელოს“ ლიდერი – მამუკა ხაზარაძე ირწმუნება, რომ კონკურენცია არსებობს და 16 ბანკს შორის გარიგებაც გამორიცხულია.
საბანკო პოლიტიკასა და სესხებზე პარტიები პროგრამებში არაფერს წერენ მიუხედავად იმისა, რომ თითქმის ყველას ბანკის ვალი აქვს და კიდევ განსაკუთრებით იმის მიუხედავად, რომ პენსიონერების ნახევარზე მეტს ძვირადღირებული საპენსიო სესხი აქვს, დაახლოებით 35-40 პროცენტი რომ ღირს, ის სესხი. მოხუცების ნახევარსაც უკიდურეს სიღარიბეში უწევს ცხოვრება, რადგან მათ ყველაზე ძვირიანი სესხის აღება უწევთ. ამის მიუხედავად, პოლიტიკური სუბიექტების დიდ ნაწილს ამ პრობლემაზე ნაფიქრი საერთოდ არ აქვს, ან საკითხის მოგვარებას კონკურენციას ანდობს.
მმართველ პოლიტიკურ გუნდში, „ქართულ ოცნებაში“ საუბარი წინასაარჩევნოდ არც ამ თემაზე ისურვეს. „ქართულ ოცნებას“ წინასაარჩევნო პროგრამაში არაფერი უწერია საბანკო პოლიტიკაზე. აქ ვერც პენსიონერების შესახებ იპოვით რამეს იმის მიუხედავად, რომ წინა მოწვევის პარლამენტში უმრავლესობამ პენსიონერებისთვის შეღავათის მისაცემად ტენდერის ჩატარება და საბანკო მომსახურების ადგილზე მიტანის სერვისის შეძენა დააანონსა, თუმცა ეს დაპირება არ შესრულდა.
ენმ: ბანკები მდიდრდებიან პენსიონერების ხარჯზე
[„ბათუმელების“ კითხვებს უპასუხა ლევან ვარშალომიძემ, გაერთიანებული ოპოზიციის ბათუმის მაჟორიტარობის კანდიდატმა პარლამენტში]
- ბატონო ლევან, თქვენს წინასაარჩევნო პროგრამაში ვერ ვნახეთ კონკრეტული დაპირება საბანკო პოლიტიკაზე. უნდა ელოდოს თუ არა ამომრჩეველი თქვენგან საბანკო სესხებზე საპროცენტო განაკვეთების შემცირებას?
ეკონომიკა რამდენიმე სექტორისგან შედგება. ლარის კურსზე მოქმედებს ის, რომ ინვესტიციები უნდა შემოვიდეს, რაც შეიძლება მეტი, ადგილობრივი წარმოება უნდა იყოს, რაც შეიძლებ მეტი და ტურიზმი განვითარდეს. საპროცენტო განაკვეთი რომ შემცირდეს, ინვესტიციამ უნდა შეძლოს ამის განხორციელება. რა თქმა უნდა, საბანკო სექტორში კონკურენცია უნდა განვითარდეს. ბათუმი და აჭარა რომ ავიღოთ მაგალითად, შესაძლოა, „ოცნება“ რაღაცას ამბობს, მაგრამ კონკრეტული პროექტები რომ გავიაროთ, რაც შეეხება საინვესტიციო პროექტებს, არ არსებობს ასეთი. ინვესტიციების გარეშე საპროცენტო განაკვეთები ვერ შემცირდება. ეროვნულმა ბანკმა უნდა შეასრულოს თავისი ფუნქცია და მთავრობამ – თავისი ფუნქცია. როცა სახელმწიფოში ინვესტიციები და ფული შემოვა, ეს მოქმედებს ეროვნული ბანკის პოლიტიკაზეც. თანხები, რომელიც შემოვა ინვესტიციების კუთხით, ეს იმოქმედებს სრულად ეკონომიკაზე.
- თქვენ საუბრობთ კონკურენციაზე, მაგრამ 16 ბანკია. რამდენი უნდა იყოს, რომ კონკურენციამ იმუშაოს?
ეროვნული ბანკი დამოუკიდებელია და უნდა იმოქმედოს თავისით. არ შეიძლება, სახელმწიფო ჩაერიოს ეროვნული ბანკის პოლიტიკაში. ყველა საერთაშორისო ნორმის მიხედვით, ეროვნული ბანკი მოქმედებს თავისუფლად, მაგრამ სახელმწიფომ უნდა გაატაროს თავისი პოლიტიკა, რომ მოიზიდოს რაც შეიძლება მეტი ინვესტიცია, იაფი ფული. ამ დროს ხდება საბანკო სექტორის გაჯანსაღება და საპროცენტო განაკვეთიც იქნება ნაკლები. დღევანდელი რეალობა არის ის, რომ ბოლო 5- 6 წელი ეროვნულ ბანკს თავისი პოლიტიკა არ გააჩნია. იგივე ლარის დასტაბილურების მოტივით ეროვნულმა ბანკმა 50 მლნ დოლარი გაყიდა და რა მივიღეთ? – პირიქით, ლარის გაუფასურება გვაქვს. ეს იყო ამ ბოლო კვირაში. ეს მეტყველებს იმაზე, რომ ეროვნული ბანკი პოლიტიკურ გადაწყვეტილებას უფრო იღებს, ვიდრე ეკონომიკურს.
ლევან ვარშალომიძე
- რატომ შეიძლება აწყობდეს ეროვნულ ბანკს ლარის გაუფასურება?
ლარის კურსის სტაბილურობა უნდათ, მაგრამ ვეღარ აკავებენ. სამწუხაროდ, ეკონომიკა აღარ არსებობს საქართველოში.
- თქვენს პროგრამაში პენსიონერებს ჰპირდებით უზრუნველყოფილ სიბერეს და პენსიას – 400 ლარს. თუმცა არაფერი გაქვთ ნათქვამი, მაგალითად, საპენსიო სესხებზე, რომელიც თქვენი ხელისუფლებაში ყოფნის დროს და ახლაც ყველაზე ძვირია.
მე რაზეც ვისაუბრე, ეს ეხება არამხოლოდ ბიზნეს და სამომხმარებლო სესხებს, არამედ ეხება საპენსიო სესხებსაც. მნიშვნელოვანია, რომ ადამიანს ჰქონდეს იმდენი შემოსავალი, რომ ეს არ დასჭირდეს… დღეს ყველა პენსიონერი ბანკზეა მიბმული, რადგან ყველა წინასწარ იღებს პენსიას, მერე უწევს ამ სესხების დაფარვა. ბანკები ფაქტობრივად მდიდრდებიან პენსიონერების ხარჯზე.
- „ნაცმოძრაობის“ ხელისუფლებაში ყოფნის დროს მიანიჭეთ კონკრეტულ ბანკს უპირატესობა, რომ მას გაეცა პენსია და შემდეგ საპენსიო სესხიც… „ნაცმოძრაობას“ არასდროს არ გამოუყენებია საპარლამენტო ტრიბუნა ამ თემაზე სასაუბროდ, მით უმეტეს, „ოცნებამ“ თავისი დაპირება არ შეასრულა ამ კუთხით.
მე გპირდებით ერთს, რომ პირველი ნოემბრიდან ყველა ის პრობლემა, რომელიც მოსახლეობას აწუხებს, კონკრეტულად კი პენსიონერებს, აუცილებლად გადაწყდება. ჩვენ არა მხოლოდ საპარლამენტო ტრიბუნას გამოვიყენეთ, არამედ რეალურად ვიმუშავებთ.
- მაშინ კონკრეტულად გვითხარით, რა გზებით ეცდებით საპროცენტო განაკვეთების შემცირებას?
კონკრეტულად ახლა ვერ გეტყვით ამას. ზოგადად, სესხების პროცენტობა უნდა ჩამოვიდეს და ამისთვის მთავრობამ უნდა მიიღოს კონკრეტული გეგმა, კონკრეტული მოქმედებაა საჭირო.
„ლელო“: სამაგიეროდ ევროპაში ანაბრებზეა საპროცენტო განაკვეთი დაბალი… ჩვენ გვჭირდება ახალი მსხვილი ბანკები
„ბათუმელების“ კითხვებს უპასუხა გიგლა მიქაუტაძემ, საპარლამენტო სიის მე-11 ნომერმა და მაჟორიტარობის კანდიდატმა გლდანში.
- ბატონო გიგლა, „მარშალის გეგმაში“ აღნიშნული გაქვთ, რომ „ლელო“ მოახდენს საბანკო და საფინანსო ინსტიტუტების სისტემურ რეფორმას, რომლის შედეგიც იქნება საკრედიტო რესურსების მკვეთრი გაიაფება…“ კონკრეტულად რომ გვითხრათ, როგორ შეიძლება გაიაფდეს კრედიტები?
ბაზარზე საპროცენტო განაკვეთები იდება არა რომელიმე კონკრეტული ბანკის კარნახით, არამედ სხვადასხვა ფაქტორის გათვალისწინებით. ეს არის ფულის საბაზრო ფასი, რაც იმ მომენტში არის ობიექტური რეალობა, რამდენიმე კომპონენტია, რომელზე ზემოქმედებითაც გარკვეულწილად შესაძლებელია ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა. ჩვენ სწორედ ამ სისტემურ რეფორმაზე ვსაუბრობთ და არა ისეთ გადაწყვეტილებაზე, რომელიც რადიკალურად შეცვლიდა სიტუაციას. ამ კუთხით პარტიებს ამომრჩეველი შეცდომაში შეჰყავთ. თითქოს აჯერებენ, რომ ერთი კონკრეტული მოქმედებით შესაძლებელია სესხების გაიაფება. რეალურად, რაც უფრო რისკიანია სესხი, მით უფრო მაღალია საპროცენტო განაკვეთი.
ჩვენ მიერ შემოთავაზებული საგარანტიო ფონდი გულისხმობს იმას, რომ ბიზნესს, რომელსაც აქვს წარმატებული საბანკო ისტორია, სესხის მიღების დროს საგარანტიო ფონდი გარკვეულ ნაწილში საგარანტიო ვალდებულებების თანამოზიარე გახდება, ის აიღებს გარკვეულ ვალდებულებას თავის თავზე, ეს ნიშნავს, რომ ბიზნესს აღარ დასჭირდება აღებული სესხის 100 პროცენტით გირაოს ჩადება ბანკში. ეს შეამცირებს რისკებს ბანკებისთვის და შეამცირებს საბოლოო ჯამში საპროცენტო განაკვეთებს.
ასევე აუცილებელია, ეროვნულ ბანკს გამოაკლდეს ის ფუნქცია, რაც გულისხმობს კაპიტალის ბაზრის ზედამხედველობას, ის უნდა იყოს მხოლოდ ბანკების ზედამხედველი. ცალკე ორგანო უნდა იყოს კაპიტალის ხელშეწყობით და განვითარებით დაკავებული, რაც ასევე გაზრდის კონკურენციას და ეს კიდევ უფრო გააიაფებს სესხებს. ბანკებს მოუწევთ სესხების გაიაფება კონკურენციაში. გარდა ამისა, არსებობს ასევე რეგულაციები, რაც ბანკებს ავალდებულებს მაღალი დონის რეზერვების პოვნას და ასე შემდეგ, ტექნიკური დეტალებია, რომელთა შემსუბუქება, რა თქმა უნდა, ასევე შეამცირებს ხარჯებს. ეს ყველაფერი საბოლოო ჯამში გააიაფებს ფულს მომხმარებლისათვის.
გიგლა მიქაუტაძე
- ჩვენთან ინტერვიუში მამუკა ხაზარაძემ ხაზი გაუსვა იმას, რომ „საქართველოში საბანკო განაკვეთი არის ყველაზე დაბალი რეგიონში“ და რეალური კონკურენცია არსებობს არსებულ 16 ბანკს შორის. ის ასევე გამორიცხავს გარიგებას მსხვილ ბანკებს შორის. თუ ეს სიმართლეა, რატომ აპირებთ იმ ღონისძიებების გატარებას, რაც ჩამოთვალეთ?
მე რაც ვთქვი და ეს ციტატები, რაც თქვენ ჩამოთვალეთ, ერთმანეთს არ გამორიცხავენ. ჩვენ მართლაც გვაქვს ყველაზე დაბალი საპროცენტო განაკვეთები რეგიონში. ხშირად ადარებენ საქართველოში სესხებს გერმანიის და შვეიცარიის სესხებს, რაც არასწორია. იქ ანაბრებზე საპროცენტო განაკვეთებია დაბალი, რაშიც საქართველოში 10 პროცენტს გადაგიხდიან. სომხეთს და თურქეთს თუ შევედრებით, საქართველოში გაცილებით დაბალი საპროცენტო განაკვეთია, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ კიდევ შემცირების რესურსი არ არსებობს. ჩვენ ვსაუბრობთ რამდენიმე პროცენტით კიდევ გაიაფებაზე.
- რამდენით შეიძლება გაიაფდეს საპროცენტო განაკვეთი და რა დრო დასჭირდება ამას?
ეს დამოკიდებული იქნება იმაზე, როგორ წავა ეკონომიკაში ჯანსაღი პროცესი. თქვენ იცით, რომ ბანკები საბოლოო ჯამში გასცემენ იმ ფულს, რომელსაც თვითონ სესხულობენ. ნორმალური ბიზნესგარემო თუ იქნება და შემოვა ინვესტიციები, თუკი ბიზნესის კეთება აღარ იქნება რისკიანი, თუ ამ ყველაფერს დავალაგებთ. ვფიქრობ, ლარში სესხები შესაძლებელია სადღაც 3-4 პროცენტით შემცირდეს, დოლარში კი, რომელიც საკმაოდ დაბალია, სადღაც 2 პროცენტით შემცირება არის შესაძლებელია.
- რა დროა საჭირო ამისთვის?
კონკრეტულ ღონისძიებას რა დრო დასჭირდება, ამის თქმა რთულია. მთელი ჩემი პროგრამა ამ 4 წელიწადზეა აგებული და, ბუნებრივია, ითვალისწინებს ეტაპობრივ გაუმჯობესებას ყველა მიმართულებით. შეიძლება კანონი მალე შეცვალო, მაგრამ დროა საჭირო იმისთვის, რომ ეს შემდეგ ბაზარზე აისახოს.
- ყველაზე ძვირადღირებულ – საპენსიო სესხზე მინდა გკითხოთ. საქართველოში 762 ათასი პენსიონერია და მათგან 380 403 საპენსიო სესხი აქვს წლიური 35 პროცენტი ეფექტური საპროცენტო განაკვეთით. რა მოლოდინი უნდა ჰქონდეთ პენსიონერებს თქვენგან?
პრობლემა არის ის, რომ მხოლოდ ერთ ბანკს აქვს უფლება მოემსახუროს პენსიონერს. ვფიქრობ, თუ იქნება კონკურენცია ბანკებს შორის, ეს შეამცირებს საპროცენტო განაკვეთებს. ნებისმიერი ხელოვნური ჩარევა გამოიწვევს მხოლოდ იმას, რომ ასეთი სესხები საერთოდ აღარ გაიცემა. დაუშვებელია, რომ პენსიონერების ამდენ პროცენტს ჰქონდეს საპენსიო სესხი. საპენსიო სესხის აღება უნდა იყოს უკიდურესი აუცილებლობა. ჩვენი დაპირება არის ის, რომ ყველაზე გვიან – 4 წლის თავზე პენსია იქნება 400 ლარი და ინფლაცია იქნება დაბალი, ანუ ფასები არ გაიზრდება.
ახლა ზუსტად ვერ გეტყვით, რამდენი შეიძლება მოაკლდეს საპენსიო სესხს, მაგის პროგნოზირება რთულია. მე რომ ახლა რამე გითხრათ, ეს იქნება ტყუილი. ერთადერთი შანსია, რომ გავზარდოთ კონკურენცია.
- ზოგიერთი სპეციალისტის აზრით, კონკურენცია ვერ გააიაფებს საპენსიო სესხს, რადგან რისკი არის მაღალი, ხოლო სახელმწიფო სხვაგვარად ვერ ჩაერევა.
ჩვენი აზრით, აქ არსებობს ერთი ბანკის მონოპოლია – რადგანაც „ლიბერთი ბანკი“ გასცემს პენსიას, ის გასცემს შემდეგ საპენსიო სესხებსაც. ეს მონოპოლია უნდა მოიხსნას და კონკურენციის პირობა შეამცირეს საპროცენტო განაკვეთებს.
- ანუ კონკურენცია არის პრობლემა, რაზეც მამუკა ხაზარაძე ამბობდა, გვაქვს და შეუძლებელია გარიგებაო.
არა. კონკურენცია გვაქვს, მაგრამ ის არაა საკმარისი. ჩვენ რაც შეიძლება მეტი კონკურენცია და რაც შეიძლება მეტი მსხვილი ბანკი უნდა გვქონდეს. დღეს ქვეყანაში ძალიან ბევრი ბანკი გვაქვს, მაგრამ მსხვილი მათ შორის მხოლოდ ორია. ჩვენ გვჭირდება მესამე, მეოთხე, მეხუთე მსხვილი ბანკი. კონკურენცია არის, მაგრამ როდესაც დანარჩენი ბანკების მასშტაბი არის მცირე, ისინი ვერ წევენ ამ პროცენტს დაბლა. რომ წარმოიდგინოთ, „კარფური“ და პატარ-პატარა მარკეტები/ შესაძლოა, მარკეტი ბევრი იყოს… ჩვენ გვჭირდება რამდენიმე მსხვილი ბანკი, რომლებიც შეძლებენ მასშტაბის ხარჯზე დაბალპროცენტიანი სესხების გაცემას. პატარა ბანკებს რეალურად აქვთ იმდენი ხარჯი, რომ ისინი ვერ უწევენ კონკურენციას მსხვილ ბანკებს, მათ შეუძლიათ კონკურენცია გაუწიონ, მაგრამ ვერ ახერხებენ ამას. ამიტომაც, საჭიროა ქვეყანაში შემოვიდეს რამდენიმე უფრო მსხვილი ბანკი და ამ ორ ბანკს გაუწიონ რეალური კონკურენცია.
ბოლო 8 წელში საქართველოდან პირიქით, გავიდნენ ბანკები, არავინ არ შემოსულა. ჩვენ უზრუნველვყოფთ იმას, რომ საქართველოს საფინანსო ბაზრით დავაინტერესოთ უცხოური ბანკები. როგორც შვეიცარიაშია ბევრი საერთაშორისო ბანკი, ასე საქართველოც კავკასიაში ფინანსური ცენტრი უნდა გახდეს.
გარდა ამისა, ბანკი და საბანკო სესხი არ უნდა იყოს ბიზნესის დაფინანსების ერთადერთი წყარო. აქ უნდა იყოს ჩართული საფონდო ბირჟა, სხვადასხვა საინვესტიციო ფონდი, სადაც მცირე და საშუალო ბიზნესს საშუალება ექნება, მოიზიდოს დაფინანსება. დღეს რეალურად მხოლოდ ბანკი არის დაფინანსების წყარო ბიზნესისთვის, რაც, რა თქმა უნდა, პრობლემაა.
„ევროპული საქართველო“: არ გპირდებით საბანკო პროცენტების შემცირებას და რობინ ჰუდის როლის თამაშს
„ბათუმელებს“ ესაუბრა სერგი კაპანაძე, „ევროპული საქართველოს“ ერთ-ერთი ლიდერი.
- ბატონო სერგი, თქვენს წინასაარჩევნო პროგრამაში ვერაფერი ვიპოვეთ საბანკო პოლიტიკის შესახებ. ეს ნიშნავს იმას, რომ არსებული პოლიტიკა მოგწონთ?
ჩვენ არ ვიყენებთ სხვა პარტიების მსგავს პოპულიზმს და არ ვპირდებით მოსახლეობას საბანკო პროცენტების შემცირებას. ვიცით, რომ ბევრი ღარიბი ადამიანია ამ ქვეყანაში, რომელსაც აქვს ბანკის სესხი, მაგრამ სესხის საპროცენტო განაკვეთის შემცირება ხელოვნური ჩარევით გამოსავალი არ არის. ეს არათუ გამოსავალია, არამედ არ შეიძლება. არსად არ შეიძლება, რომ ასეთი რამ გააკეთო. ეგ არის უბრალოდ ტყუილი დაპირება.
რაც შეიძლება გავაკეთოთ არის ის, რომ ვიბრძოლოთ სიღარიბის შესამცირებლად. ჩვენ გვაქვს სიღარიბის დაძლევის კონკრეტული პროგრამა, რაც გულისხმობს მეტი ფულის დატოვებას მოსახლეობისთვის გადასახადების შემცირების გზით, ეს გულისხმობს ასევე კერძო საკუთრების მეტად გადაცემას ადამიანებისთვის, მათ შორის, მიწების, საძოვრების დარიგებას, მნიშვნელოვანია ბიუროკრატიული ხარჯების შემცირება…
- თქვენი პოლიტიკური ოპონენტების, ასევე ეკონომისტების ნაწილი აქცენტს აკეთებს იმაზე, რომ რეალურად ღარიბი ქვეყანა ვართ და ამ ღარიბ ქვეყანაში მსხვილი ბანკების წლიური მოგება დაახლოებით 400 მილიონი ლარია. თქვენი აზრით, ამ ვითარებაში გარკვეული რეგულაციების დაწესება ბანკებისთვის მიუღებელია და მხოლოდ კონკურენციას უნდა მივენდოთ, რომელიც რეალურად არ გვაქვს?
რა უნდათ, რომ ბანკებს მოგება წაართვან და ხალხს დაურიგონ? ამას ვინც ამბობს, ეს არის სოციალიზმი და ჩვენ ვართ სოციალიზმის წინააღმდეგი. არ ვაპირებთ ვინმეს მოვატყუოთ, რომ ბანკების საქმიანობაში ჩავერევით. ბანკს როგორ უნდა შეუზღუდო მოგება, ეს როგორ წარმოგიდგენიათ? ჩვენ არ ვაპირებთ რობინ ჰუდის როლის თამაშს. ეს სრული ბოდვაა…
რეალურად ბანკებს სჭირდებათ რეგულაციები. თუ გადასახადებს ამცირებ, ამითაც შესაძლებელია საპროცენტო განაკვეთის შემცირება. თუ რეალურად ქვეყანაში ფული შემოდის, ლარი მყარდება, შემცირდება განაკვეთები.
ჩვენ ვართ იმპერატიული ჩარევის წინააღმდეგი. იმპერატიული ჩარევები თუ გვექნება, ინვესტორი აქ აღარასოდეს აღარ შემოვა. ვინც ამბობს ამას, რომ მთავრობას უნდა ჰქონდეს ინსტრუმენტი, რომ კერძო კომპანიები დაარეგულიროს, მოგება რამდენი ჰქონდეს, გამოვა, რომ ბიზნესი აღარ იქნება საერთო და უფრო მეტი სიღარიბე იქნება.
სერგი კაპანაძე
- რა ტიპის ჩარევის მომხრე ხართ, რა გზით უნდა გაიაფდეს საბანკო სესხი?
ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ერთი გზაა მეტი ფულის დატოვება ადამიანებისთვის, გადასახადების შემცირება, მეორე გზა არის დერეგულაცია ბანკებისთვის, მესამე გზა არის და ამის ნაწილია ასევე კონკურენციის დაშვება. ჩვენ უნდა ვიმუშაოთ იმაზე, რომ შემოვიდნენ უცხოური ბანკები. უცხოური ბანკი რატომ შემოვა საქართველოში? – მას უნდა კარგი საგადასახადო გარემო. სხვა მიზეზი უბრალოდ, ფიზიკურად არ არსებობს. კონკურენცია იქნება პირობა, რომ შემცირდეს ეს პროცენტი. ის სერვისები, რასაც მთავრობა მონოპოლისტურ რეჟიმში აძლევს კონკრეტულ ბანკებს, როგორიცაა, მაგალითად, პენსიონერების ლიბერთი ბანკზე მიმაგრება, ეს უნდა მოიშალოს, ეს არის პრობლემა, თორემ ის, რომ შენ ახლა ბანკს უთხრა, შენ ამხელა მოგება რატომ გაქვს, დაუშვებელია.
ჩვენ რა გეგმაც გვაქვს, ამ გეგმის მიხედვით ერთი მესამედით მაინც შემცირდება ბანკის პროცენტი, მაგრამ იმიტომ კი არ ვამბობ, რომ რაღაც კონკრეტული რიცხვის თქმა არ მინდა, არამედ როგორი ტიპის ქვეყანაც შეიძლება გავხდეთ, ისეთი ტიპის ქვეყნებში არის ისეთი საბანკო განაკვეთები, როგორსაც მე ვამბობ.
- საპენსიო სესხია ყველაზე ძვირი, რის მიზეზადაც სახელდება მაღალი რისკი. რა მოლოდინი შეიძლება ჰქონდეს თქვენგან პენსიონერს?
კონკურენცია თუ იქნება, აღარ იქნება ასეთი მაღალი საპროცენტო განაკვეთი. სახელმწიფომ შესაძლოა მხოლოდ ის გააკეთოს, რომ დააზღვიოს საპენსიო სესხი, ოღონდ დაზღვევა არის მეორეხარისხოვანი ამბავი. უფრო მნიშვნელოვანია ის, რომ იყოს კონკურენცია. მარტივად ჩანს ეს მოცემულობა: რატომაა პენსიონერის სესხი 35 პროცენტი და ჩვეულებრივი სესხი 10 – 12 პროცენტი? – იმიტომ, რომ იქ შედარებით კონკურენციაა. ამიტომაც, ჩვენ ვამბობთ, რომ კონკურენციის პირობებში განახევრდება კი არა, გამესამედდება ეს ყველაფერი.
„პატრიოტთა ალიანსი“: ხელისუფლებას ბანკები ჰყავს სასათბურე პირობებში
„ბათუმელების“ კითხვებს უპასუხა გოჩა თევდორაძემ, „პატრიოტთა ალიანსის“ საპარლამენტო სიის მე-3 ნომერმა]
- ბატონო გოჩა, თქვენ რა გზებით წარმოგიდგენიათ საბანკო სესხების გაიაფება? ამის შესახებ საარჩევნო პროგრამაში არაფერი გიწერიათ.
ჩვენ ვპირდებით მოსახლეობას იმას, რომ საბანკო სესხი იქნება 4 პროცენტი. ეს ეროვნულმა ბანკმა უნდა განსაზღვროს თავისთავად, ეს უნდა იტვირთოს ეროვნულმა ბანკმა. ჩვენ ასევე ვამბობთ, რომ სამი ვალუტა უნდა იყოს მიმოქცევაში – ლარი, დოლარი, ევრო, თუ გვინდა, რომ დასტაბილურდეს სიტუაცია.
- საიდან გამოითვალეთ ეს 4 პროცენტი?
ჩვენ დავადგინეთ, რომ ეს არის აუცილებელი ეკონომიკის გაჯანსაღებისთვის. შეერთებულ შტატებში ტრამპმა სამ პროცენტსაც კი ჩამოაცილა და ამან თავისი შედეგი გამოიღო. ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, რომ 4 პროცენტს არ სცდებოდეს მომხმარებლისთვის ეს პროცენტი. ახლა ბანკებისთვის რა იქნებოდა საკმარისი და რა – არა, ეს სხვა არის.
- რატომ ფიქრობთ, რომ ასეთი პირდაპირი ჩარევა იქნება ეფექტური და პირიქით, არ ჩამოიშლება საბანკო სექტორი?
დღეს სახელმწიფო არის გათვლილი ბანკებზე და არა ადამიანებზე. თქვენ ნახეთ, რომ პანდემიის დროსაც, როცა თანხების აკუმულირებაზე იყო საუბარი, იმის მაგივრად, რომ მოსახლეობისთვის მიგვეცა შეღავათი, ისევ ბანკს მივეცით შეღავათი. ხელისუფლებას ბანკები ჰყავს სასათბურე პირობებში, გარიგება ხდება აქ და არა კონკურენცია. რომელ კონკურენციაზეა საუბარი. საწვავის შემთხვევაში კიდევ უფრო ცხადად ჩანს ეს, როცა ფასები იკლებს მსოფლიოში, ჩვენთან შეთანხმებული არიან და არცერთი ფასს არ აკლებს. პრაქტიკულად გარიგებაა აქაც. კონკურენციის სურვილი რომ ჰქონდეს რომელიმე ბანკს, ეს პროცენტი აუცილებლად დაიწევდა.
- თქვენ შესთავაზეთ პარლამენტს კანონპროექტი, რომლის მიხედვითაც ბანკებს და კერძო მევახშეებს ეკრძალებათ მოვალე ოჯახების გამოსახლება ბოლო საცხოვრებელი ადგილიდან. ეს პოპულისტური ნაბიჯი ხომ არ არის თქვენი მხრიდან, რადგანაც ასე შესაძლოა ბანკებმა საერთოდ აღარ გასცენ სესხები.
არა, ბანკმა უნდა იცოდეს, რომ უსახლკარობა არის პრობლემა, როცა სესხს ბანკი გასცემს, თუკი ბოლო საცხოვრისით უზრუნველყოფაზეა საუბარია, მაშინ ეს ბანკმა თავიდანვე უნდა გაითვალისწინოს. როცა სესხს გასცემ, თავიდანვე ამ რისკების დაზღვევა შეიძლება. ბანკი არ უნდა იყოს ორიენტირებული იმაზე, რომ როგორმე ბოლო საცხოვრისი დააკარგვინოს ადამიანს, ის უნდა იყოს ორიენტირებული იმაზე, რომ სესხების რესტრუქტურიზაცია მოხდეს. ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, რომ როცა ადამიანი სესხს იღებს, თუ მას ერთადერთი საცხოვრისი აქვს და ასეთი ფაქტი თუ არის, ეს არ უნდა იყოს პირდაპირ გამოსახლების საფუძველი.
- არც ხდება პირდაპირ გამოსახლება. თითოეულ შემთხვევაზე მსჯელობს სასამართლო.
რომელი სასამართლო მსჯელობს? სასამართლო, რომელიც ჯიბეში უდევს ხელისუფლებას და ხელისუფლებასთან გარიგებულ ბანკებს?
- თქვენ ითხოვთ არა სასამართლოს დამოუკიდებლობას, არამედ იმას, რომ ბოლო საცხოვრისიდან გამოსახლების უფლება აღარ არსებობდეს. თქვენ რასაც აღწერთ, გამოდის, რომ სესხი უნდა აიღოს მხოლოდ იმ ადამიანმა, ვისაც რამდენიმე საცხოვრებელი აქვს.
მე ვამბობ იმას, რომ როცა პრობლემურ სესხს გასცემს ბანკი და მისი უზრუნველყოფა ხდება ბოლო საცხოვრისით, იქ სახელმწიფო უნდა ერეოდეს. რეალურად ხდება ის, რომ უკანასკნელი ერთი და ორი ოთახი აქვს ადამიანს და ამ ადამიანს სჭირდება თავის გადასარჩენად 5 ათასი ლარი, გამოაქვს სესხი და კარგავს ამ ერთ ოთახსაც. ეს რისკები უნდა დავაზღვიოთ და არ ვსაუბრობ იმაზე, რომ ეკონომიკა შეფერხდეს.
- რას სთავაზობთ პენსიონერს, რომლის წლიური საპროცენტო განაკვეთიც დაახლოებით 35 პროცენტია?
ეს არის სრული უაზრობა, როცა პენსია აქვს ადამიანს 240 ლარი და 35 პროცენტიან სესხს აძლევს ბანკი, ეს არის სად გასული საკითხი, აღარ ვიცი… ჩვენ გამოვაცხადეთ, რომ უნდა მოხდეს სესხების რესტრუქტურიზაცია და შემდეგ უნდა მოხდეს ხელახლა გაანგარიშება. ასევე მნიშვნელოვანია, რომ ხელფასის გაცემა კომპანიებს უნდა შეეძლოთ დოლარსა და ევროაში, რომელ ვალუტასაც აირჩევს, იმ პირობებს უნდა იყოს მორგებული.
- რატომ არ გააქტიურეთ ეს საკითხი საპარლამენტო ტრიბუნიდან?
როგორ არ გავააქტიურეთ, გავააქტიურეთ, ხშირად ვსაუბრობთ ამ თემაზე… ეროვნულ ბანკს აქვს ეს ტვირთიც ასაღები.
გოჩა თევდორაძე
