მთავარი,სიახლეები,ჯანმრთელობა

ნაადრევი მშობიარობა და დაბინძურებული ჰაერის სხვა შედეგები – ახალი გლობალური კვლევა

21.10.2020 • 1421
ნაადრევი მშობიარობა და დაბინძურებული ჰაერის სხვა შედეგები – ახალი გლობალური კვლევა

ჰაერის ხარისხის მდგომარეობის გლობალური ანგარიშის მიხედვით, გასულ წელს ჰაერის დაბინძურებამ თითქმის ნახევარი მილიონი ბავშვის ნაადრევი სიკვდილი გამოიწვია მათი სიცოცხლის პირველ თვეში. ჩვილების უმეტესობა განვითარებად ქვეყნებში იმყოფებოდა. ჰაერის დამაბინძურებლების ზემოქმედება საზიანოა ნაყოფისთვისაც. მას შეუძლია გამოიწვიოს ნაადრევი მშობიარობა ან ახალშობილის დაბალი წონა.

ორივე ეს ფაქტორი ასოცირდება ახალშობილთა მაღალ სიკვდილიანობასთან – ამის შესახებ გლობალური ჰაერის მდგომარეობის 2020 წლის ანგარიშში წერია, რომელიც მოიცავს ჰაერის ხარისხისა და ჯანმრთელობის დონეების, ტენდენციების მრავალმხრივ ანალიზს ყველა ქვეყნისთვის.

“მზარდი სამეცნიერო მტკიცებულებების თანახმად, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში, ქალები, რომლებიც წვრილი ნაწილაკებით დაბინძურებული ჰაერის ზემოქმედების ქვეშ არიან ქრონიკულად, უფრო მეტი რისკი აქვთ გაუჩნდეთ შვილი ძალიან მცირე წონით ან ძალიან ადრე (ნაადრევი მშობიარობა). ეს ბავშვები, ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული მთელი რიგი გართულებების უდიდესი რისკის წინაშე არიან და ეს ასახულია ჩვილების ჯანმრთელობის ტვირთის შეფასებაში, მათი ცხოვრების პირველი თვის მანძილზე”, – ვკითხულობთ კვლევის ანგარიშში.

მიიჩნევა, რომ ჰაერის დაბინძურება ორსულ ქალზე და მის ნაყოფზე ზემოქმედებს იმგვარად, როგორც, მაგალითად, თამბაქოს მოხმარრება, რაც ნაადრევი მშობიარობის საკმაოდ ცნობილი რისკფაქტორია. “ერთი სარწმუნო მექანიზმია – დამაბინძურებელ ნაწილაკებს ან მათ კომპონენტებს შეუძლიათ გადაადგილდნენ ფილტვების მემბრანებზე და გადავიდნენ სხეულის სხვა ნაწილებზე. ეს ნეგატიურ გავლენას ახდენს პლაცენტის ფუნქციასა და ნაყოფზე. მეორე ის არის, რომ დამაბინძურებლებმა შეიძლება გამოიწვიონ სისტემური ანთება ან ჟანგვითი სტრესი, რაც გავლენას ახდენს როგორც ორსულის, ასევე მისი ბავშვის ჯანმრთელობაზე”, – წერია კვლევაში.

მსოფლიოში ახალშობილთა სიკვდილიანობის მიზეზი შემთხვევათა 20%-ში ჰაერის დაბინძურებაა, რაც უმეტესწილად მცირე წონით გამოწვეულ გართულებებსა და ნაადრევ მშობიარობას უკავშირდება.

COVID19 პანდემიის შედეგად  მსოფლიოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის კოლექტიური საზრუნავის/პრობლემის სათავეში მოექცა. თუმცა ჰაერის დაბინძურება, რომელიც “მსოფლიოს მასშტაბით, ნაადრევი სიკვდილიანობის რიგით მე-4 რისკის ფაქტორია და რომელსაც სიკვდილიანობის რისკის ფაქტორებში მხოლოდ მაღალი არტერიული წნევა, თამბაქოს მოხმარება და არასწორი კვება უსწრებს”, კვლავ იგნორირებულია მსოფლიოს ბევრ ნაწილში.

როგორც ბოლო თვეებში შევიტყვეთ, ძირითადი ზიანი, რაც ჰაერის დაბინძურებამ ჩვენს რესპირატორულ და კარდიოვასკულარულ ჯანმრთელობას მიაყენა, ადამიანები უფრო მოწყვლადი გახადა COVID 19-ის შედეგების მიმართ.

საქართველოს დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ცენტრის ინფორმაციით, ატმოსფერულ ჰაერში არსებული მტვერი გაცილებით უფრო მავნედ ზემოქმედებს ადამიანის ჯანმრთელობაზე, ვიდრე ჰაერის ნებისმიერი სხვა დამაბინძურებელი – “მტვრის მყარი ნაწილაკების კომპონენტებს წარმოადგენს სულფატები, ნიტრატები, ამიაკი, ნატრიუმქლორიდი, ნახშირბადი, მინერალური მტვერი და წყალი, რომლებიც ჰაერში შეწონილ მდგომარეობაში არსებული ორგანული და არაორგანული ნივთიერებების მყარი და თხევადი ნაწილაკების რთული ნარევისგან შედგება”.

ჰაერის ხარისხისა და ადამიანის ჯანმრთელობაზე მისი ზემოქმედების შეფასებისთვის გამოიყენება მტვრის მყარი ნაწილაკების დიფერენციაცია ფრაქციებად მათი აეროდინამიკური დიამეტრის ზომის შესაბამისად. კერძოდ, PM10 (ნაწილაკები აეროდინამიკური დიამეტრით 10 მკმ) და PM2.5 (ნაწილაკები აეროდინამიკური დიამეტრით 2.5 მკმ). სწორედ ეს უკანასკნელნი მიიჩნევა ყველაზე საშიშად ჯანმრთელობისთვის, რადგან შესწევთ უნარი შეაღწიონ ბრონქიოლების პერიფერიულ უბნებში და ხელი შეუშალონ ჰაერცვლას ფილტვებს შიგნით. საქართველოში ჰაერში PM10 მტვრის ნაწილაკების შემცველობა იზომება და ის ძალიან ხშირად აჭარბებს ზღვრულ ნორმას. მაგალითად, საქართველოს გარემოს ეროვნული სააგენტოს 14 ოქტომბრის მონაცემებით, ბათუმში ჰაერში მყარი ნაწილაკების [PM10] მაჩვენებელმა 63,41 შეადგინა, რაც ცუდი მაჩვენებელია. ცუდია, ასევე მყარი ნაწილაკების [PM2,5] შემცველობაც – 27,26.

2019 წელს, ჰაერის დაბინძურებამ მსოფლიოში მე-4 ადგილი დაიკავა სიკვდილიანობის მთავარ რისკფაქტორებს შორის, რის შედეგადაც თითქმის 6,75 მილიონი ადამიანი გარდაიცვალა ნაადრევად.

გადაბეჭდვის წესი


ასევე: