როცა ფიზიკური მდგომარეობა ცუდად შეაფასეს და სააღრიცხვო ბარათში სასურველ ჩარევად სასწრაფო რეაბილიტაცია ჩაწერეს, ამ სახლს ჯერ კიდევ შენარჩუნებული ჰქონდა კრამიტით დაფარული სახურავი, წვიმის წყალი მხოლოდ აქა-იქ ჟონავდა და მისი გადარჩენის ალბათობაც უფრო მაღალი იყო, ვიდრე დღესაა. ერთსართულიანი ბელეტაჟი ვაჟა ფშაველას #27-ში სპეციალისტებმა 2015 წელს, ბათუმის მერიის დაკვეთით შეისწავლეს და შეაფასეს.
„XX საუკუნის დასაწყისში აგებული, კრამიტით დაბურული, ერთსართულიანი სახლი მოკლე მთავარი ფასადით ქუჩის პირზე გამოდის, ხოლო წაგრძელებული გვერდითა კედლით ეზოს გასწვრივ ვითარდება. ცუდი ფიზიკური მდგომარეობის მიუხედავად, სახლს თავდაპირველი გეგმარებითი სტრუქტურა, პროპორცია და მთავარი ფასადის არქიტექტურული გადაწყვეტა უცვლელად აქვს შენარჩუნებული. ის მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ვაჟა-ფშაველას ქუჩის ამ მონაკვეთის ისტორიული სახისა და მასშტაბის შენარჩუნებაში“ – ნათქვამია ამ სახლის სააღიცხვო ბარათში.
მალევე ბელეტაჟის დაშლა და გამოთავისუფლებულ ადგილზე ახალი სახლის მშენებლობა მოინდომეს და დაიწყეს კიდეც. სახლს ჯერ სახურავი გადახადეს, თუმცა ამ უნებართვო პროცესის გაგრძელება პროტესტის გამო ვერ შეძლეს.
ისტორიული სახლის დაშლის პროცესი ბათუმელმა აქტივისტებმა გააპროტესტეს, რომლებიც ბათუმში ისტორიული სახლების ახალი, მაღლივი კორპუსებით ჩანაცვლებას ეწინააღმდეგებიან. რეაქცია უნდა ჰქონოდა შესაბამის მუნიციპალურ სამსახურსაც, რადგან სახლს იცავს კანონი კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის შესახებ, ეს სახლი კი ძეგლის სტატუსის მატარებელია, ამიტომაც პროცესი შეჩერდა, თუმცა სახურავის აღდგენაზე არავის უფიქრია და მას შემდეგ ამ სახლში ისე წვიმს, როგორც გარეთ.
ხუთი წლის განმავლობაში ვაჟა ფშაველას #27 -ში მდებარე ძეგლი მიტოვებულია, თანდათან იშლება კედლები, თითქმის მოიშალა და განადგურდა სახლის მისაღებ ოთახში არსებული უნიკალური ბუხარი, ეზოს აუზი და სრული ინფრასტრუქტურა.
ვაჟა ფშაველას #27
ძეგლების მოვლა, ის იქნება მუნიციპალურ თუ კერძო საკუთრებაში, როგორც მერიის ასევე მთავრობის პასუხისმგებლობაა, თუმცა როგორც ამ სახლს, ასევე სხვა რამდენიმე ისტორიულ სახლს, ბათუმში არავინ უვლის, წლების განმავლობაში მათგან მხოლოდ ნანგრევები რჩება.
მსგავსი სახლების აღდგენას, მათ მოვლა-პატრონობას, თითქმის არ ცდილობენ მათი უშუალო მესაკუთრეებიც. ხშირ შემთხვევაში ისინი ამბობენ, რომ სახლის ფიზიკური მდგომარეობა მისი დაშლისა და ამ ადგილზე მაღალი სახლის მშენებლობის ნებართვის საფუძველი უნდა გახდეს. თვალშისაცემია ისიც, რომ სახლის დახასიათებისას ამ ადგილას მშენებლობის მსურველი ცდილობს რაც შეიძლება დრამატულად წარმოაჩინოს მისი მდგომარეობა და მას ამაში სახლის მეპატრონეც ეთანხმება.
ეს ტენდენცია კარგად ჩანს კულტურული მემკვიდრეობის ზონალური საბჭოს სხდომებზეც, სადაც ბოლო დროს მშენებელი კომპანიების წარმომადგენლები ან არქიტექტორები, სასურველი, ასათვისებელი შენობის მაცხოვრებლებთან ერთად მიდიან. სავარუდოდ ისინი მიიჩნევენ, რომ მათი პროტესტი: „ მოდით და ნახეთ რა მდგომარეობაში ვართ“, საბჭოს წევრებზე ზეწოლისთვის საუკეთესო მექნიზმია. როგორც საბჭოს წევრები, ასევე მერი და მერიის არქიტექტურის სამსახურის სპეციალისტებიც ხშირად იყენებენ ამ გარემოებას გადაწყვეტილების მოტივის ასახსნელად.
თავდადებულის #6
ძეგლების დამცველები კი ხშირად საუბრობენ იმაზე, რომ იშვიათად მოიპოვება მსოფლიოში ქალაქები, სადაც ადგილობრივი არქიტექტურის განადგურების მთავარი მოტივი სოციალური ფონი, ხოლო კონკრეტული ოჯახისთვის ამ ფონის შეცვლის მიზეზი იმ უნიკალური ქონების ნგრევაა, რომლის გამეორებაც თუნდაც იმიტომაა შეუძლებელი, რომ ამ სახლებს თავისი ისტორია აქვთ. მსგავს ისტორიებს ევროპულ ქალაქებში, არქიტექტურასთან ერთად, ქალაქში ჩამოსულ ტურისტებზე წარმატებით „ყიდიან“.
ბათუმში კი დიდი ხანია უპასუხოდაა დატოვებული კითხვა, რატომ არ შექმნა მთავრობამ მარშრუტი, რომელიც ტურისტს ქალაქის არქიტექტურას და მის ისტორიას გააცნობდა, ძველი სახლის მეპატრონეს კი მისი ქონების გამოყენების სხვა შესაძლებლობას დაანახებდა.
ძველ ბათუმში, გამსახურდიას #11-ში მდებარე ორსართულიანი სახლი ჯერჯერობით ერთადერთია, რომელიც ბათუმის მერიამ მესაკუთრეებისგან, მისი გადარჩენის მიზნით გამოისყიდა, ეს სახლიც, წლებია, უსახურავოდაა დარჩენილი.
ეკონომიკური მდგომარეობის კიდევ უფრო გაუმჯობესებისთვის ამ გზას [ახლის შენება ძველის ნგრევის ხარჯზე] უალტერნეტივოდ მიიჩევს ე.წ. საშუალო შემოსავლის მქონე ფენაც. იყო შემთხვევები, როცა საზოგადოებრივ შეხვედრებზე სიტყვით გამომსვლელ ძეგლების დამცველებს მათაც დაუსვეს ასეთი შინაარსის კითხვა: „მითხარით, ვინ გამირემონტებს ჩემს სახლს?“ – ეს და სხვა, მსგავსი კითხვების შინაარსი, რომელსაც ასეთ შეხვედრებზე სვამენ, ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ ადამიანების უმეტესობამ, რომელებიც საკუთარი საცხოვრებლის, ძეგლის მოვლის ხარჯებზე აპელირებენ, მათი სახლების მნიშვნელობაზე, როგორც არქიტექტურული, ისე ტურისტული თვალსაზრისით, ბევრი არაფერი იცის.
მან კი, ვინც იცის, მოახერხა და შექმნა ისეთი წარმატებული პროექტი, რომლითაც ისტორიული სახლი და ეზო მუდმივი შემოსავლის წყაროდ აქცია, ისე რომ შეინარჩუნა მათი ძველი იერსახე. თუმცა ეს მაგალითი ვერ აღმოჩნდა ინსპირაცია სხვებისთვის. პროცესი გრძელდება, მიუხედავად იმისა, რომ უკმაყოფილოც ბევრია, რადგან ახალი საცხოვრებელი გარემო ხშირად ისეთი არ აღმოჩნდა, როგორსაც მათ ინვესტორი დაჰპირდა, ბევრი იმედგაცრუებული თავის ახალ მოცემულობას სასამართლოშიც კი ასაჩივრებს.
მიუხედავად ამ ყველაფრისა, ბათუმში დაბალსართულიანი, ისტორიული სახლების მესაკუთრეები რიგში დგანან მერიის კართან ძველის ნგრევის და ახალის აშენების ნებართვის მისაღებად, თან ამტკიცებენ, რომ ის, რაც დაძველდა, აღარ გადარჩება, ავარიულია, ჩამოინგრა, საშიშია… ნებართვის გამცემი კი ამბობს, რომ გრძნობს სიცოცხლის საფრთხის ქვეშ არსებობის პასუხისმგებლობას ისე, რომ არ ითხოვს ამ საშიშროების ექსპერტიზით დადასტურებას და თუნდაც იმის გარკვევას,არის თუ არა თუ არა რაიმე შანსი კონკრეტული სახლის გადასარჩენად.
გორგასლის 3. ამ სახლის მდგომარეობა 2015 წელს სპეციალისტებმა შეაფასეს, როგორც მძიმე და გასცეს რეკომენდაცია სწრაფად რეაბილიტაციაზე. სახლის რეაბილიტაცია ამ დრომდე არ ჩატარებულა.
ნებართვები ხშირად ბელეტაჟის ნაცვლად ათზე მეტ სართულს ითვალისწინებს და არის ის ვარაუდიც, რომ მერიის პასუხი ერთი ნაცვლად ხუთს, ან უფრო ნაკლებს რომ ითვალისწინებდეს, ნებართვის მსურველთა რიგები ისეთივე გრძელი არ იქნებოდა, როგორც ახლა და არც მოთხოვნა იქნებოდა ისეთი დაჟინებული, როგორც დღესაა.
