რატომ არის საშიში ტელეფონი ბავშვებისთვის – სპეციალისტის განმარტება

„გაჯეტებთან ბავშვის ურთიერთობა საერთოდ აკრძალეს შეერთებულ შტატებში 2 წლამდე… მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ მაისში ასევე დადო რეკომენდაცია გაჯეტების შეზღუდული დროით გამოყენებაზე,“ – ამბობს კლინიკური ნეიროფსიქოლოგი, მარიამ ხვადაგიანი. მას ვესაუბრეთ საფრთხეებზე, რასაც ბავშვის ადრეულ ასაკში გაჯეტებთან ურთიერთობა ქმნის. ფსიქოლოგს ასევე ვკითხეთ მოსაზრებაზე – შესაძლოა თუ არა ბავშვს ჩამოუყალიბდეს აუტიზმი, თუკი ის დროის დიდ ნაწილს მობილურ ტელეფონთან, პლანშეტთან ან კომპიუტერთან ატარებს.

„არსებობს ევროპის ქვეყნებში ჩატარებული რამდენიმე დამოუკიდებელი კვლევა, რაც ადასტურებს იმას, რომ ჭარბი დოზით გაჯეტების გამოყენება იწვევს თავის ტვინში ნეირონების განსხვავებულ აქტივობას. შედეგად ვიღებთ ჰიპერაქტიულ ბავშვებს. ასევე, გვხდება მეტყველების დაგვიანების შემთხვევები. დრო, რომელსაც ბავშვი იყენებს გაჯეტებთან, აკლდება რეალურად კომუნიკაციას. კომუნიკაცია კი პირდაპირ ავითარებს მეტყველებას, აზროვნებას, კოგნიტურ უნარებს. არსებობს სპეციალური გადაცემებიც, რომელიც ბავშვის განვითარებაზეა ორიენტირებული, მაგრამ, მაგალითად, შეერთებულ შტატებში ამ გადაცემების ნახვაც ადრეულ ასაკში აკრძალეს,“ – ამბობს მარიამ ხვადაგიანი.

ნეიროფსიქოლოგის აზრით, გაჯეტებთან შეხება ბავშვებს მხოლოდ სამი წლიდან უნდა ჰქონდეთ, თუმცა მხოლოდ დროის განსაზღვრული ოდენობით და მშობელთან ან იმ ადამიანთან ერთად, ვისაც ბავშვი გარკვეულ ემოციას გაუზიარებს. მარიამ ხვადაგიანის თქმით, გაჯეტებთან ბაშვები, ასაკის შესაბამისად, დაახლოებით ნახევარი საათიდან ერთ საათამდე უნდა ატარებდნენ და უმჯობესია, თუკი დროის კონკრეტულ ინტერვალს თავად მშობელი განსაზღვრავს.

ნეიროფსიქოლოგი ასევე მიიჩნევს, რომ დამატებით სტრესს მიაყენებთ ბავშვს, თუკი დაწყებული მულტფილმის ბოლომდე ნახვას აუკრძალავთ – „დროის ლიმიტი ამოწურვის“ მოტივით.

შესაძლოა თუ არა გაჯეტებთან დიდი დროის გატარებამ ბავშვი აუტისტად აქციოს?

„შესაძლოა, ბავშვს ჰქონდეს ტიპიური განვითარება, მაგრამ გაჯეტების ჭარბი მოხმარების შედეგად მას აუტისტური სპექტრის აშლილობის ტიპიური სიმპტომები გაუჩნდეს, ანუ მას გაუჩნდეს მეტყველების, კომუნიკაციის პრობლემა, თუმცა თუ მოვაშორებთ გაჯეტებს, ამ ბავშვის წინსვლა მოხდება სწრაფად. აუტისტური სპექტრის ბავშვებშიც მოხდება წინსვლა, თუკი მას გაჯეტებს მოვაშორებთ, მაგრამ განსხვავება არის მნიშვნელოვანი…

აუტიზმის სპექტრის აშლილობას ვერ ჩამოაყალიბებს გაჯეტები, თუმცა ფაქტია, რომ ჭარბი მოხმარება ბავშვს აზიანებს. დღეისთვის ზუსტი პასუხი არ არსებობს, რა არის თავად აუტისტური სპექტრის აშლილობა. არსებობს ვარაუდები, რომ ორსულობის დროსაც ხდება ნეირონების არასწორად გადანაწილება და ამან შესაძლოა გააჩინოს აუტისტური სპექტრის აშლილობა,“ – განმარტავს მარიამ ხვადაგიანი.

ნეიროფსიქოლოგის თქმით, მნიშვნელოვანია, მშობელმა დროულად მიაქციოს ყურადღება ბავშვის როგორც ფიზიკურ და ინტელექტუალურ, ასევე ემოციურ განვითარებას.

„მნიშვნელოვანი კომპონენტია სწორედ კომუნიკაცია, მაგალითად, რამდენად გიბრუნებთ ბავშვი ღიმილს, გეთამაშებათ, ესმის მისკენ მიმართული მეტყველება… ჩვენს რეალობაში საკმაოდ გვიან ხდება ამის გამორკვევა, რადგან ყურადღება გადატანილია ძირითადად დასწავლის უნარებზე. თუ ბავშვს უჭირს ფერების ცნობა ან ასოების ცნობა, მაშინ მიმართავენ სპეციალისტს. რაც უფრო დროულად მიმართავს მშობელი სპეციალიტს, მით უფრო მარტივია ის დაეხმაროს ბავშვს,“ – გვითხრა მარიამ ხვადაგიანმა.