„შუა უნდა გაიკრიფოს“ – ბიძინა ივანიშვილის ეს პირველი, დასამახსოვრებელი ფრაზა ოთხი წლის შემდეგაც შესაძლოა ბევრს გაახსენდეს, როცა არჩევნების შედეგს ნახავს. პარლამენტში, ასევე აჭარის უმაღლეს საბჭოში „შუა“ აღარ იქნება. პოლიტიკური მრავალფეროვნების ნაცვლად, საკანონმდებლო ორგანოში მმართველი ძალა დიდი ალბათობით საკონსტიტუციო უმრავლესობით იქნება წარმოდგენილი. რა რისკებს აჩენს მონოლითური საკანონმდებლო ორგანო, რა რესურსი აქვს ოპოზიციას იყოს ანგარიშგასაწევი და გააქტიურდება თუ არა პრორუსული პროპაგანდა? – „ბათუმელები“ ისტორიკოსს, ლაშა ბაქრაძეს ესაუბრა.
შუა უკვე გაკრეფილია. თქვენი აზრით, სად წავიდა ეს შუა და როგორ წარმოგიდგენიათ იმ პოლიტიკური პარტიების მომავალი, ვინც ე.წ. შუაში იდგა?
ჩემი აზრით, საპარლამენტო არჩევნების შედეგი პოლიტიკურ ლანდშაფტს სერიოზულად შეცვლის. პარტიები, რომლებიც ვერ მოხვდნენ საკანონმდებლო ორგანოში, დაინახავენ, რომ პოლიტიკური საქმიანობის ასე გაგრძელება შეუძლებელია. იმედი მაქვს, რომ ახალი ძალები გამოჩნდებიან პოლიტიკაში. მთავარი ახლა უფრო ის საშიშროებაა, რომ კონსტიტუციური უმრავლესობა ექნება ერთ პარტიას და ეს საფრთხე უაღრესად დიდია, მით უმეტეს ისეთი დამწყები დემოკრატიის მქონე ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა. ნებისმიერი დაუბალანსებელი ხელისუფლება არის საშიშროება ყოველგვარი დემოკრატიული ინსტიტუტისთვის ქვეყანაში. არცერთი პარტია არაა მზად მსოფლიოში, რომ მარტო, ყოველგვარი დისკუსიის გარეშე, როგორც ჩვენ მივეჩვიეთ ქართულ პოლიტიკაში, მიიღოს კონსტიტუციური ცვლილებები. ვფიქრობ, ძალთა ბალანსი ყველაზე დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგება.
რა რისკებს ხედავთ საკანომდებლო ორგანოს მონოლითურობაში?
ჩვენ რომ ნორმალური დემოკრატიის ქვეყანაში ვცხოვრობდეთ, ეს არ იქნებოდა ტრაგიკულად აღქმული. ტოტალური უმრავლესობა არის შემაშფოთებელი, თორემ სამი პარტია რომაა პარლამენტში და არა ისე, როგორც ეს 90-იან წლებში გვქონდა, როცა უამრავი პარტია გვყავდა, არ მიმაჩნია ტრაგიკულად… ამომრჩევლის აქტიურობა მიუთითებს იმაზე, რომ ქართველი ამომრჩეველი იმედგაცრუებულია, ის ვერ ხედავს არსებულ პარტიებს შორის მისი აზრის გამომხატველს, ან ყოველ შემთხვევაში, ამის შემსრულებელს…
ანუ შუაში მყოფმა პარტიებმა ვერ დაარწმუნეს ამომრჩეველი საკუთარ უპირატესობაში?
არანაირი გზავნილი იმ პარტიებს არ ჰქონდათ, რომლებიც გარეთ დარჩნენ და რომელზედაც შეიძლებოდა ფართო საზოგადოება წამოსულიყო. პოპულიზმზე არ ვლაპარაკობ, რაც ყველა პარტიას ახასიათებს საქართველოში. სამწუხაროდ ერთმანეთს ემსგავსებიან პარტიები. საზოგადოებისთვის ძალიან ძნელი გახდა გაარჩიონ ერთმანეთისგან პოლიტიკური ძალები. მაგალითად, „რესპუბლიკელებმა“, რომლებიც ხაზს უსვამენ იმას, რომ აქვთ დემოკრატიულად აშენებული პარტია, მათაც გაიზიარეს სხვების მიდგომა და ლიდერის სახელი ჩაწერეს პარტიის საარჩევნო დასახელებაში. ერთი შეხედვით თითქოს ეს პატარა დეტალია, მაგრამ მახასიათებელია.
პარტიის სახელწოდებებში ფიგურირებს ნინო ბურჯანაძე, დავით თარხან-მოურავი და არის დავით უსუფაშვილიც. ეს ერთმანეთზე დამსგავსება არის პარტიებისთვის ძალიან მიღებული, მათ არ აქვთ თავიანთი გამოყოფილი სახე, რის გამო უნდა მისცე, ვთქვათ, ხმა ამ პარტიას და არა – სხვას. ჩვენ არ გვაქვს საერთოდ ქვეყანაში გრძელვადიანი ხედვა, თუ როგორ შეიძლება ქვეყანა განვითარდეს. ეს არის სერიოზული პრობლემა, რადგან ვფიქრობ, რომ მსოფლიო კონტექტსში უნდა დავინახოთ საკუთარი თავი. საქართველოში ძირითადად მიმდინარეობს პრიმიტიული კინკლაობა ამა თუ იმ თემასთან დაკავშირებით. ჩვენი ქვეყანა სერიოზული პრობლემების წინაშე აღმოჩნდება და ამისთვის ეს პარლამენტი მზად არ იქნება.
პარლამენტში ყველაზე დიდი კვოტით შესული ორი პარტია იმართება არაფორმალურად. ვგულიხმობ მიხეილ სააკაშვილს და ბიძინა ივანიშვილს. ეს რა სახის პრობლემებს შექმნის?
არაფორმალური მმართველები იმდენად არ მაწუხებს, რამდენადაც ეს არაა ახალი. პრობლემა ისაა, რო არასაპარლამენტო ოპოზიციას არ აქვს შანსი, სერიოზული წინააღმდეგობა გაუწიოს უმრავლესობას. ოპოზიცია რ იქნება ანგარიშგასაწევი პოლიტიკური ძალა. კიდევ უფრო მეტად მარგინალიზაცია მოხდება ოპოზიციური პარტიების და არასასურველი არასამთავრობო ორგანიზაციების და მისი კუთხეში დაყენება. გამოჩნდა, რომ არაფორმალური მმართველობა ქართველმა ამომრჩეველმა ვერ აღიქვა პრობლემად.
რამდენად ელოდებით პრორუსული ძალების გააქტიურებას? ბარიერის ზღვარზეა „პატრიოტთა ალიანსი“ [ინტერვიუ ჩაწერილია არჩევნების წინასწარი შედეგების საბოლოო გამოქვეყნებამდე]. ასევე ალიანსი და ნინო ბურჯანაძის პოლიტიკური ჯგუფი შედიან აჭარის უმაღლეს საბჭოში.
აუცილებლად უნდა ველოდოთ პრორუსული ძალების გაძლიერებას და ამის შედეგები უკვე ვიწვნიეთ არჩევნებზე – პროევროპულ პარტიებს ბევრად უფრო ნაკლები შანსი მიეცათ საზოგადოების მხრიდან, ვიდრე შეიძლებოდა ჰქონოდათ. რუსული პროპაგანდა რუსული ფულით, რომელიც ტრიალებს ამ ქვეყანაში, ძალიან ბევრ რამეს ცვლის. ეს კიდევ უფრო გაძლიერდება. ამის ხელისშემშლელ ძალას პარლამენტში ვერ ვხედავ. „ქართული ოცნება“ განაგრძობს „დათბობის პოლიტიკას“, „ნაციონალები“ ბევრს ილაპარაკებენ ამაზე, მაგრამ საზოგადოება იქნება ინერტული, როგორც აქამდე იყო… სხვათა შორის, საპარლამენტო ტრიბუნის გამოყენება შეიძლება დიდად არც დასჭირდეთ პრორუსულ ძალებს, რადგან მათ აქვთ მედია და აქვთ სხვა საშუალებები. სრულიად შესაძლებელია, რომ 4 წლის შემდეგ ძლიერი, პრორუსული პოლიტიკური ჯგუფი გვყავდეს, რომელსაც ძალიან სერიოზული შანსები ექნება გადახაროს საქართველოს პოლიტიკა რუსეთისკენ უფრო ძლიერად, ვიდრე ამჟამად არის.
საუბრის დასაწყისში თქვენ ივარაუდეთ ახალი პოლიტიკური ძალების გამოჩენა. ახალი სახეების გამოჩენას ელოდებით, თუ არსებული პარტიების გაერთიანებას?
რეალობიდან გამომდინარე, გარკვეული გადაჯგუფებები უნდა მოხდეს პოლიტიკურ პარტიებს შორის, რომლებიც საქართველოში არსებობენ. პატარ-პატარა პარტიები ვერაფერს გააკეთებენ. შეიძლება სხვა ძალებიც გაჩნდნენ, რომლებიც უფრო რეალისტურ სურათს შესთავაზებენ ქართველ ამომრჩეველს და რომლებიც არ იქნებიან მსხვერპლი წარსულის, რაც საქართველოში ძალიან ბევრ პარტიას უკან ხევს… ყოველ შემთხვევაში, ვხედავთ, რომ საზოგადოების ინტერესი არჩევნების მიმართ იკლებს და იმის განცდაც, რომ არჩევნებში ამომრჩევლის ხმას აქვს რამე სერიოზული ფუნქცია. თუ ასე გაგრძლდება,. შემდეგ არჩევნებზე კიდევ უფრო მეტი ადამიანი არ მივა, რაც საბოლოო ჯამში ლეგიტიმაციის პრობლემასაც შექმნის.
