„რუსეთშიც თავიდან ზუსტად სექსუალური უმცირესობების დევნის სეზონი გამოაცხადეს. ამ რეპრესიებს მოჰყვა რელიგიური უმცირესობების დევნა და ახლა უკვე პოლიტიკურ დისიდენტებსაც კი იჭერენ…“ – პარალელს რუსეთთან ავლებს თეოლოგი მირიან გამრეკელაშვილი, რომელსაც ვკითხეთ: რის დემონსტრირებას ცდილობს არალეგიტიმური ხელისუფლება საპატრიარქოსთან მჭიდრო თანამშრომლობით „ოჯახის სიწმინდის“ სახელით?
17 მაისი ჰომოფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღეა, თუმცა ხელისუფლება ჰომოფობიასთან გამიჯვნის და ადამიანების დაცვაზე ზრუნვის ნაცვლად, ჰომოფობიას პოლიტიკურ იარაღად იყენებს. ადამიანზე ზრუნვის და ძალადობაზე გამიჯვნის ნაცვლად, საქართველოს პატრიარქის ინიციატივით, 17 მაისს 2014 წლიდან „ოჯახის სიწმინდის დღე“ აღინიშნება.
„ხელისუფლებამ ჯერ წააქეზა საპატრიარქო და აგრესიის აკუმულირება მოახდინა განსხვავებული სექსუალური ორიენტაციის ადამიანების მიმართ, შემდეგ კი ეს იარაღი შემოუტრიალა თავად ეკლესიას. ეს მოხდა „ციანიდის საქმით“, შემდეგ სუსის ფაილების სახით,“ – თეოლოგი გვიყვება, როგორ მოიპოვა გავლენა და კონტროლი „ოცნების“ მთავრობამ ეკლესიაზე: – „ეკლესიისთვის ბოლო „ხანჯლის ჩაცემა“ მაინც სუსის კრებსები იყო, სადაც არეულია ტყუილ-მართალი, მაგრამ ერთი ხაზია მნიშვნელოვანი: ძირითადად სახელმწიფო ინტერესდება მათი სექსუალური გემოვნებით – ვინ ვისთან წევს?
ეს იყო ბოლო წვეთი და წერტილი. ამის შემდეგ უკვე საქართველოს ეკლესიაზე, როგორც სუვერენულ ინსტიტუტზე საუბარი, ჩემი აზრით, ზედმეტია. ეკლესიას რომც არ უნდოდეს ოჯახის სიწმინდის დაცვის დღეზე მსვლელობის მოწყობა, მან ის უნდა გააკეთოს, რასაც სახელმწიფო ეტყვის,“ – მიიჩნევს თეოლოგი.
„ბათუმელებმა“ თეოლოგ მირიან გამრეკელაშვილთან ინტერვიუ ჩაწერა:
- ბატონო მირიან, რის დემონსტრირებას ცდილობს, თქვენი აზრით, არალეგიტიმური ხელისუფლება საპატრიარქოსთან მჭიდრო თანამშრომლობით „ოჯახის სიწმინდის“ სახელით?
პირველ რიგში, ეს დღე მახსენებს 2013 წელს, როცა დაარბიეს აქციაზე შეკრებილი ადამიანები. ეს იყო ორგანიზებული დარბევა, რაშიც მონაწილეობდა მაშინდელი, ახლად არჩეული ხელისუფლება. ფაქტობრივად, ხელისუფლებამ უბიძგა საპატრიარქოს აგრესიისკენ. მაშინ „ქართული ოცნება“ ორმაგ თამაშს თამაშობდა: იქ თითქოს ევაკუირება მოახდინეს და ამავე დროს მოაწყვეს კორდონები.
ცხადია, ამისთვის პასუხი არავის უგია.
ჩემთვის მაშინ ეს დარბევა აჩენდა თეოლოგიურ პრობლემას: რა პასუხი აქვს ეკლესიას თანამედროვე გამოწვევებთან მიმართებით, ანუ რა ფორმებით უნდა მოახდინოს ეკლესიამ რეაგირება გარკვეულ ფენომენებზე, რომელიც მას შეიძლება დიდად არ მოსწონს [დემოკრატიის ფარგლებში მისაღებია, რაღაც არ მოგწონდეს], მეორე საკითხი კი, იყო ის, თუ რა პოლიტიკური გზავნილი იკითხებოდა ამ პროცესის უკან?
ჯერ კიდევ მაშინ ვამბობდი, რომ ეს არის ახალი ხელისუფლების ნიშანი, რომ ჩვენ, როგორც კულტურა, როგორც ცივილიზაცია, მივდივართ არა ევროპის, არამედ რუსეთის გზით. ბევრი ჩემი კოლეგაც კი, მაშინ ამაში არ მეთანხმებოდა.
- რადგან იმავდროულად ანტიდისკრიმინაციული კანონიც მიიღო „ქართულმა ოცნებამ“?
ამ პროცესებამდე ცოტა ხნით ადრე რუსეთში ხდებოდა იგივე – რუსეთშიც თავიდან ზუსტად სექსუალური უმცირესობების დევნის სეზონი გამოცხადდა, ამ რეპრესიებს მოჰყვა რელიგიური უმცირესობების დევნა და ახლა უკვე პოლიტიკურ დისიდენტებს იჭერენ…
- რატომ იწყება რუსული დიქტატურის წესების დამკვიდრება თავდაპირველად სექსუალური უმცირესობების დევნით?
მოწყვლადია და ამიტომ. 2013 წლის 17 მაისს იქ იდგა დაახლოებით 100, მაქსიმუმ 200 ადამიანი, აქედან ნაწილი მხარდამჭერი ორგანიზაციების წარმომადგენლები იყვნენ, ან სოლიდარობის ნიშნად იქ მისულები.
მაშინ გამოჩნდა სწორედ რუსეთის სისტემის მიბაძვა – პარალელი, თუმცა მაშინ ხელისუფლებამ გააფორმა ასოცირების ხელშეკრულება, თამაშობდა ორმაგ თამაშს და გაჩნდა ეჭვის საფუძველი.
დღევანდელი გადასახედიდან კი, ყველაფერი უკვე ნათლად ჩანს: მივდივართ რუსეთ-ჩინეთისკენ.
რა გამოჩნდა ამ პროცესში, რა გაუკეთა „ოცნების“ ხელისუფლებამ ეკლესიას? ხელისუფლებამ ჯერ წააქეზა საპატრიარქო და აგრესიის აკუმულირება მოახდინა განსხვავებული სექსუალური ორიენტაციის ადამიანების მიმართ, შემდეგ კი, ეს იარაღი შემოუტრიალა თავად ეკლესიას. ეს მოხდა „ციანიდის საქმით“, შემდეგ სუსის ფაილების სახით.
ეს არის ერთადერთი განსხვავება რუსეთთან – იქ მსგავსი საქმეები არ დასჭირვებიათ, რადგანაც რუსეთში ეკლესია ისედაც ყოველთვის ლოიალური იყო მთავრობის მიმართ.
საქართველოში კი, ამ საქმეებით ხელისუფლებამ ეკლესია სრულად განძარცვა სუვერენიტეტისგან.
- რა შეცვალა „ციანიდის საქმემ“ და სუსის ფაილებმა ეკლესიის საერო ხელისუფლებასთან დამოკიდებულების კუთხით?
„ციანიდის საქმეს“ ჰქონდა ორი განზომილება: ერთი იყო ოფიციალური განზომილება, რაც ჩნდებოდა პრესაში, რომ აი, ვიღაც წამლავდა პატრიარქს და სასულიერო იერარქიას და შემდეგი იყო მოარული კამპანია – სინამდვილეში რას ეხებოდა ეს საქმე.
ეს მეორე ნაწილი დასრულდა მეუფე პეტრეს ღია პროტესტით, როცა მან თქვა, რომ პატრიარქი თავად არის სექსუალური უმცირესობის წარმომადგენელი. ვინ არის მართალი და ვინ – მტყუანი, ამას ვერავინ გაარკვევს ამ პროცესში, რადგან არცერთ მხარეს რამე კონკრეტული ფაქტი საჯაროდ არ დაუდია, მაგრამ ფაქტია, რომ სამების ეკლესიაში ამ ამბების შემდეგ შეკრებილმა მრევლმა პატრიარქით სკანდირება დაიწყო, გვიყვარხარო.
ეს ფაქტი კარგია იმ გაგებით, რომ ამას აჩვენებს: მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი ღიად და აგრესიულად ჰომოფობიის მოსურნე არ არის.
ეკლესიისთვის ბოლო „ხანჯლის ჩაცემა“ მაინც სუსის კრებსები იყო, სადაც არეულია ტყუილ-მართალი, მაგრამ ერთი ხაზია მნიშვნელოვანი: ძირითადად სახელმწიფო ინტერესდება მათი სექსუალური გემოვნებით – ვინ ვისთან წევს? ამ ფაილებში ხომ იმაზე არ იყო საუბარი, მაგალითად, ვინ თანამშრომლებს უცხოეთის დაზვერვასთან? არც იმ ინფორმაციაზე საუბარი, რომელიც წესით სუსს უნდა აინტერესებდეს.
ეს იყო ბოლო წვეთი და წერტილი. ამის შემდეგ უკვე საქართველოს ეკლესიაზე, როგორც სუვერენულ ინსტიტუტზე საუბარი, ჩემი აზრით, ზედმეტია.
ეკლესიას რომც არ უნდოდეს ოჯახის სიწმინდის დაცვის მსვლელობის მოწყობა, მან ის უნდა გააკეთოს, რასაც სახელმწიფო ეტყვის.
- ფიქრობთ, რომ ამ დღესაც პოლიტიკური ამოცანების შესრულებაში ეხმარება „ქართულ ოცნებას“ საპატრიარქო?
ერთმანეთის ინტერესები ემთხვევა, თუმცა ფაქტია, რომ სახელმწიფომ ეკლესიის ინსტრუმენტალიზება მოახდინა.
სიწმინდის იდეა თვითონ საპატრიარქოს გაუჩნდა ალბათ და სცადა კრეატიულად ალტერნატიული კალენდრის შექმნა, მაგრამ ეს ამბავი, როგორც პოლიტიკური დივიდენდი აითვისა ხელისუფლებამ: ვხედავთ, როგორი მონდომებით მონაწილეობენ ამ მსვლელობაში მმართველი პოლიტიკური პარტიის ლიდერები.
- დღეს ჰომოფობიის წინააღმდეგ ბრძოლის დღეა და საია თავის განცხადებაში წერდა, „ოცნება“ ცდილობს, ოჯახის დაცვა და თანასწორობა დაპირისპირებულ ცნებებად წარმოაჩინოსო. ვერ გრძნობს მრევლი, რომ რეალურად ოჯახის სიწმინდის დაცვა „ოცნებას“ არ აინტერესებს? სოციალურ ქსელშიც იყო კომენტარები: „ოცნება“ ოჯახის სიწმინდეს კი არ იცავს, პირიქით, ძალადობა ნორმად აქციაო.
ზუსტად ასე ხდება რუსეთშიც: იქაც ოჯახის ირგვლივ ერთიანდებიან, მათ შორის, ომთან მიმართებით.
მრევლს კი ჰქონდა პროტესტი და ახლაც აქვს, თუმცა ეს ხშირად არ ჩანს. ეს გამოიხატება იმაშიც, რომ მრევლი იმ ინტენსივობით აღარ დადის ეკლესიაში, როგორც ადრე – ისინი ხედავენ ამ ინსტიტუციასთან გარკვეული ფასეულობების აცდენას.
არსებობს ინდივიდუალური პროტესტიც: გეხსომებათ საკმაოდ გაბედული ქალბატონი, რომელმაც ზუსტად ამ დღეს, 17 მაისს პირდაპირ ამბიონზე მდგომი იაკობ იაკობაშვილს გამოუცხადა პროტესტი. მოქალაქემ სასულიერო ლიდერისგან პასუხი მოითხოვა: რატომ ურტყამს და არბევს საპატრიარქო უდანაშაულო გოგო-ბიჭებს?
ევროპაში არსებობენ სამრევლო საბჭოები, მას მრევლის წევრები მართავენ, მათ შორის არიან სასულიერო პირები, ერთი ხმის უფლებით. მრევლს ამ გზით შეუძლია ადგილობრივ დონეზე რაღაც შეცვალოს. მაგალითად, შვედეთში, იქაურ ქართულ სამრევლოში სასულიერო პირი თუ გადაწყვეტს, რომ უნდა დაარბიოს ადგილობრივი ლგბტქ თემი, ჯერ საბჭომ უნდა მიიღოს ამაზე გადაწყვეტილება.
საქართველოში მსგავსი არაფერი არსებობს.
- თქვენ რუსეთთან პარალელი ახსენეთ: რა ეტაპია შემდეგი?
იგივე გზით მიდის საქართველოს მთელი კულტურული ფორმაცია და არა მხოლოდ ეკლესია. ეს ეხება, მაგალითად, ხელოვნებასაც: თუ ვინმე რამეს გაბედავს, მომენტალურად ხდება რეაგირება, გადაყენება, გაძევება, ადამიანების დაპრესვა, დემონიზება, შეჩვენება.
შემდეგი ეტაპი იქნება იქ მისვლა, სადაც ახლა რუსეთია – ავტორიტარული რეჟიმი კრიტიკოსების გარეშე. როცა კრიტიკისგან სრულად დაიცლება საზოგადოება. ამ შემთხვევაში ხელისუფლებას ექნება საშუალება, გააკეთოს ის, რაც მოესურვება. ეს მოცემულობა ჩვენ უკვე გვაქვს – ეს ძლიერდება.
- არსებობს იმის რესურსი, რომ ეკლესიაში არაჯანსაღი პროცესები გააპროტესტონ ისე, რომ ეს გაჩერდეს?
ეკლესიაში სასულიერო პირების უდიდესი ნაწილი გაყურსულია. ისინი ელოდებიან, როდის მოხდება რაღაც, რაც იქნება სიახლე.
ეკლესიის ავტორიტეტი ძირითადად ბაზირებული იყო და არის პატრიარქის კულტზე. ამ დრომდე ეკლესიამ ვერ მოიპოვა ავტონომიური ავტორიტეტი, რადგან მინიმუმ მისი ენა არის გაუგებარი საზოგადოებისთვის. ყველა კრიტიკულად განწყობილი პიროვნებისგან, რომელიც იყო ინტელექტუალური რესურსი, საპატრიარქომ არჩია მათგან სრულად დაცლა.
საუბარი არ მაქვს მხოლოდ კრიტიკულად განწყობილ თეოლოგებზე – მაქსიმალურად ჩამოაცილეს ეკლესიას ადამიანები, რომლებიც აზროვნებდნენ ცივილიზებულად.
წელს საშობაო ეპისტოლე ფოთის მიტროპოლიტმა ცალკე დაწერა, რომელიც ძალიან თანმიმდევრული იყო და საინტერესო, მაგრამ ის არ ითვლება ცენტრალურ ხმად – მედიასაშუალებების უმეტესობამაც ყურადღება ძირითადად დაუთმო პატრიარქის საშობაო ეპისტოლეს.
პროტესტი არსებობს მხოლოდ რაღაც ეტაპზე – შემდეგ ისინი ტოვებენ ეკლესიას და ამაზე, ცხადია, ეკლესიას არ აქვს მგრძნობელობა. იქ მისდევენ პოლიტიკას: „ძაღლი ყეფს, ქარავანი მიდის“, მაგრამ ეს ქარავანი სანამდე ივლის, არავინ იცის.
