„არაფრით არ იყო საინტერესო ეს აღლუმი. ბოლომდე ვერც კი ვუყურე. როგორც ჩანს, მეორე მსოფლიო ომის დროინდელი სამხედრო ტანსაცმელი კინოსტუდიიდან გამოიტანეს და ძველი იარაღი გვაჩვენეს,“ – 9 მაისს მოსკოვში გამართულ აღლუმზე თავის შთაბეჭდილებას გვიზიარებს გადამდგარი გენერალი ვახტანგ კაპანაძე.
„პუტინს გვერდით რომ სამხრეთ ოსეთის წარმომადგენელი ეყოლება, რაზე უნდა ელაპარაკო?“ – კითხვას სვამს გენერალი და მერე გვიყვება, რა აჩვენა აღლუმის სამზადისმა მოსკოვში განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც უკრაიანელებმა რუსეთზე დრონებით დარტყმა შეძლეს.
„ჯავშანტექნიკის გადაადგილების დროს ყველა მაღაზია და კაფე დახურეს, კომუნალური სამსახურების თანამშრომლებს კი, რომლებიც ძირითადად უზბეკები და ტაჯიკები არიან, დავალება ჰქონდათ, სახურავებზე დამდგარიყვნენ და ბინოკლებით ეთვალთვალათ დრონებისთვის. ქუჩებს ვინც ასუფთავებს და წითელ მოედანს, სურათები დაიდო, პისტოლეტებით იყვნენ შეიარაღებული.
სინ ძიპინისთვის დასახვედრად მთელს მოსკოვსა და რუსეთში მოძებნეს ჩინელები, ჩაიყვანეს მოსკოვში, გზაზე განალაგეს ჩინური წარწერებით და ასე შემდეგ,“ – გვიყვება გადამდგარი გენერალი.
სამხედრო ანალიტიკოსს მოლოდინი აქვს, რომ რუსეთს წლის ბოლომდე მოუწევს ომის შეწყვეტა, რადგან ეკონომიკური სანქციების ეფექტი უკვე საგრძნობია, უკრაინა კი, უფრო და უფრო თანამედროვე ტექნიკას იღებს დასავლეთიდან.
„ბათუმელებმა“ ვახტანგ კაპანაძესთან ინტერვიუ ჩაწერა. ის სამხედრო მეცნიერებათა დოქტორია და საქართველოს გენერალური შტაბის უფროსი ორჯერ იყო. ვახტანგ კაპანაძე ანალიტიკური ორგანიზაცია „ჯეოქეისის“ მრჩეველია.
- ბატონო ვახტანგ, თქვენი დაკვირვებით, რის დემონსტრირება სცადა ამჯერად პუტინმა 9 მაისს?
ზოგადად, ტოტალიტარული და ავტორიტარული რეჟიმების ხელმძღვანელობას უყვარს მსგავსი ღონისძიებები, განსაკუთრებით კი, საბჭოთა კავშირსა და სოციალისტური ბლოკის ქვეყნებში. მგავს ღონისძიებებზე მათ ეძლევათ შესაძლებლობა, აჩვენონ საკუთარი უძლეველობა, სიახლეები სამხედრო საშუალებებში და ასე შემდეგ.
ეს აქტივობა მიმართულია ორი მიზნის მისაღწევად: საკუთარი თავი დაარწმუნო იმაში, რომ ყველაფერი კარგადაა და მთელი ეს ძალა შენ გექვემდებარება. მეორე მიზანია ხალხისთვის იმის ჩვენება, რომ შენს ხელშია ეს ძალა და შეგიძლია ზემოქმედება საკუთარი ქვეყნის უკმაყოფილო მოსახლეობაზე.
არაფრით არ იყო საინტერესო ეს აღლუმი. ბოლომდე ვერც კი ვუყურე. როგორც ჩანს, მეორე მსოფლიო ომის დროინდელი სამხედრო ტანსაცმელი კინოსტუდიებიდან გამოიტანეს და ძველი იარაღი გვაჩვენეს.
სამხედრო ტექნიკაში, რაც წარმოდგენილი იყო, ახალი არაფერი იყო. ყველაზე ახალი, მაგალითად, ძირითადად წარმოდგენილი მოდელები იყო T-90M „პრორივი“, რომელიც მოდერნიზებულია, რომელსაც უკრაინის ბრძოლის ველზე ყველა დასავლური წარმოების ტანკი სჯობნის, მათ შორის, გაცილებით ძველი თაობის „ლეოპარდ“ 1 A5 და ასევე სიამაყით გვიჩვენეს მოდერნიზებული T-80.
მეტი რა უნდა გამოეფინა პუტინს? ყველაფერი, რაც გააჩნდა რუსეთს, უკვე გამოიყენა უკრაინაში. ერთადერთი „არეშნიკზე“ საუბრობენ ხშირად და არ ვიცი, გამოიყენეს თუ არა „არეშნიკის“ პროტოპიტი რეალურად და დარჩათ თუ არა მათი რაკეტები.
ვინ ჩავიდა მოსკოვში ამ ისტორიული თარიღის აღსანიშნავად, ვისთან ერთად იყო პუტინი? მან სინ ძიპინი გამოიყვანა, როგორც მნიშვნელოვანი პოლიტიკური ფიგურა, იქ ვუჩიჩის ბალტისპირეთმა ჩაუკეტა საჰაერო საზღვარი და მოუწია აზერბაიჯანიდან შესვლა. წარმოიდგინეთ, სრული კოლაფსი შეიქმნა რუსეთის საჰაერო მიმოსვლაში – 300-ზე მეტი რეისი გადაიდო. ფაქტობრივად სამი დღე-ღამე იყვნენ გაჭედილი აეროპორტებში, საშინელ პირობებში, უწყლოდ, უსაჭმლოდ, იატაკზე ეძინათ და ასე შემდეგ.
- რეალური საფრთხე იგრძნეს უკრაინელებისგან, როცა დრონებით შეუტიეს მოსკოვს?
რა თქმა უნდა. წინა დღეებში უკრაინელებმა 500-მდე დრონით დაარტყეს რუსეთს. დღეს, 9 მაისს რომ არ იყო აქტიურობა უკრაინის მხრიდან, გამოწვეულია იმით, რომ ეს თარიღი უკრაინის დღესასწაულიც არის.
საინტერესოა, ამ დროს რუსეთს როგორი პარანოია დაემართა: ჯავშანტექნიკის გადაადგილების დროს მარშრუტებზე ყველა მაღაზია და კაფე დახურეს, კომუნალური სამსახურების თანამშრომლებს კი, რომლებიც ძირითადად უზბეკები და ტაჯიკები არიან, დავალება ჰქონდათ, სახურავებზე დამდგარიყვნენ და ბინოკლებით ეთვალთვალათ დრონებისთვის.
ქუჩებს ვინც ასუფთავებს და წითელ მოედანს, მათი სურათები დაიდო, პისტოლეტებით იყვნენ შეიარაღებული.
აღარ ვამბობ სპეცსამსახურის რამდენი აგენტი ჰყავდათ და ისინი როგორ ემზადებოდნენ. სახლიდან გამოსვლა კი, აიკრძალა საერთოდ, ინტერნეტი გააჩერეს, მობილურები დაბლოკეს. ეს არის დღესასწაული?!
არც პუტინი გამოიყურებოდა ბედნიერად. ერთადერთი, თვალებში უყურებდა სინ ძიპინს და ეს იყო.
ნახევრად ხუმრობით იყოს და ჩემი აზრით, ჩინეთის ლიდერი პუტინს უფრო უსაფრთხოების გარანტიად უნდოდა, იქნებ მისი ხათრით უკრაინელებმა არ დაგვარტყასო.
არც პუტინის სიტყვა იყო განსაკუთრებული და ჰეროიკული. წინანდელთან შედარებით პუტინს აშკარად არ ჰქონდა გამარჯვებული სახე.
- პუტინმა ძირითადად ისაუბრა 1945 წლის გამარჯვებაზე, ხოლო უკრაინის ომზე განაცხადა მხოლოდ ეს: „სიმართლე და სამართლიანობა ჩვენს მხარეზეა…“. თქვენი აზრით, რატომ არ ისაუბრა პუტინმა უკრაინაზე?
რა უნდა თქვას პუტინმა?!
ჩვენ გავხდით გამარჯვების დღესასწაულის პუტინის მიერ პრივატიზების მოწმე. მან უკრაინაზე სათქმელი სპეცოპერაციის მონაწილე დანაყოფების მარშირებით გამოხატა, რითაც ერთმანეთს დაუკავშირა დიდ სამამულო ომში გამარჯვება და უკრაინაში ომი. ფაქტობრივად პუტინი ცდილობს ბახმუტის აღება გაუთანაბროს ბერლინის და კენინსბერგის ოპერაციებს. მოკლედ, კვაზი-სტალინობას ცდილობდა პუტინი, უშედეგოდ.
თავისთავად არაფრის მთქმელი არ იყო პუტინის მიმართვა. იყო მხოლოდ იმის ჩვენება და კიდევ ერთხელ გამეორება, რომ რუსეთი თავის აგრესორის წინააღმდეგ აწარმოებს საომარ მოქმედებებს და ეს არის თითქოს სამართლიანი. ვინ დაიჯერებს ამას რუსეთში მაცხოვრებლების გარდა?! მე დარწმუნებული ვარ, წითელ მოედანზე მყოფი სტუმრების 80% არ დაიჯერებდა ამას.
- რეალურად, რა რესურსია პუტინის გვერდით 27 ქვეყნის ლიდერის გამოჩენა? ხაზგასმული იყო ჩინეთთან რუსეთის მეგობრობა
პუტინმა სცადა იმის ჩვენება, რომ რუსეთის გვერდითაა ისეთი დიდი ქვეყანაც კი, როგორიც არის ჩინეთი.
სინ ძიპინისთვის დასახვედრად მთელს მოსკოვსა და რუსეთში მოძებნეს ჩინელები და ჩაიყვანეს მოსკოვში, გზაზე განალაგეს ჩინური წარწერებით და ასე შემდეგ. განსაკუთრებული ხაზგასმული პატივისცემით დახვდნენ რუსები სინ ძიპინს.
პუტინს გვერდით რომ სამხრეთ ოსეთის წარმომადგენელი ეყოლება, რაზე უნდა ელაპარაკო?! ამის შემდეგ პუტინმა რუსეთის რომელ საერთაშორისო მნიშვნელობაზე უნდა ილაპარაკოს?! თქვენ წარმოიდგინეთ, ალიევმაც კი, უარი უთხრა 9 მაისის ღონისძიებას დასწრებოდა და მოიმიზეზა ჰეიდარ ალიევის დაბადების დღე [თუმცა თუ მეხსიერება არ მღალატობს, ბატონ ჰეიდარის დაბადების დღეს 10 მაისს არის] რამდენიმე დღით ადრე ბაქოში პატრიარქი კირილე გააგზავნეს თითქოს სხვა მისიით, მაგრამ მოსაწვევით ალიევისადმი.
ისე, ხაზგასასმელია, რომ ტოკაევმა, ფაშინიანმა და ლუკაშენკომ არ მიიმაგრეს გეორგიევსკის ბაფთა.
ვინმემ ამიხსნას, რა წვლილი შეიტანა სამამულო ომში გამარჯვებისთვის ლაოსმა, მონღოლეთმა, ვიეტნამმა ან თუნდაც ჩრდილოეთ კორეამ და სხვა წარმომადგენელმა ქვეყნებმა, თუნდაც ჩინეთმა? ამ ქვეყნების დანაყოფებმა გაიარეს საზეიმო მარშით.
მინდა შეგახსენოთ, რომ 2010 წელს წითელ მოედანზე ბრიტანელი, ფრანგი, პოლონელი, ამერიკელი, და უკრაინული დანაყოფები წარმოადგენდნენ გამარჯვებულებს.
ეტყობა, რა „დღესასწაულის“ მოწმენიც გავხდით დღეს.
- რამდენად მასშტაბური იყო უკრაინელების დრონებით შეტევა?
500-მდე დრონი გაუშვეს უკრაინელებმა. ნაწილი ჩამოვარდა, ჩამოაგდეს, ნაწილი – მნიშვნელოვან ობიექტებს მოხვდა: საწარმოებს, სამხედრო ობიექტებს, მოსკოვთან ახლოს აეროდრომია – კუბინკა, სადაც ასევე ჩამოვარდა დრონი. ამ აეროდრომზე ბაზირებენ და ემზადებიან საჩვენებელი ესკადრილიების „ვიტიაზის“ და „სტრიჟის“ ეკიპაჟები და სადღესასწაულოდ ახდენენ გაფრენას. ამავე აეროდრომის გამოყენება ხდება სპეციალური დანიშნულების ძალების გადაყვანის მიზნით.
ეს საკმაოდ შოკისმომგვრელი იყო რუსეთისთვის.
- პუტინის მიერ გამოცხადებული 72-საათიანი ცეცხლის შეწყვეტა პირველივე დღეს დაირღვა. ეს ხომ არ აჩვენებს იმას, რომ ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ მოლაპარაკება ვერ გავა შედეგზე?
ამ შემთხვევაში ზელენსკის არ უთქვამს, რომ ის თანახმაა ცეცხლის შეწყვეტაზე: ზოგადად ძალიან ცინიკურად ჟღერს ცეცხლის შეწყვეტა, როცა გეუბნებიან, რომ აი, 5 და 6 და 7 მაისს დაგბომბავ, შემდეგ 8-9-10 მაისს ცეცხლს შევწყვეტ იმიტომ, რომ სტუმრები მყავს და აი, 11 მაისს ისევ დაგბომბავ, განვაგრძობ შენი მოსახლეობის დახოცვას. ეს დაცინვაა ხომ?!
ზელენსკიმ ასევე განაცხადა, რომ თუ თანახმა იქნებოდა რუსეთი, ცეცხლი შეწყვეტილიყო 30 დღე. ზელენსკიმ განაცხადა, რომ უკრაინა მზადაა დღესვე ხელი მოაწეროს ამერიკელების მიერ შეთავაზებულ, ხანგრძლივვადიან ცეცხლის შეწყვეტას.
- გამოდის, არ სურს საბოლოოდ რუსეთს ცეცხლის შეწყვეტა?
რუსეთს რეალურად სჭირდება ცეცხლის შეწყვეტა, მაგრამ ბოლო მომენტამდე ცდილობს, ამ შემთხვევიდან მოგებული გამოვიდეს. ზოგადად კომპრომისი ნიშნავს იმას, რომ ორივე მხარე რაღაცას თმობს და თანხმდება საერთო შედეგზე, ხოლო რუსეთის დიპლომატიისთვის დამახასიათებელია ის, რომ კომპრომისის დროს თვითონ არაფრის დათმობა არ უნდა. ამ მიდგომით რუსეთს ძალიან გაუჭირდება შედეგის მიღწევა, როდესაც მოლაპარაკებაში აშშ არის ჩართული.
თანაც, ზელენსკი თანახმაა, რომ დათანხმდეს ცეცხლის შეწყვეტას ყოველგვარი პირობების გარეშე. რუსეთი ამბობს, რომ თანახმაა ცეცხლის შეწყვეტაზე, მაგრამ ამისთვის უამრავ პირობას ასახელებს – რაც ვერ ავიღე ბრძოლით, ისე უნდა მომცეთ და ცეცხლს შემდეგ შევწყვეტო.
რეალურად ზელენსკიმ კარგი „საჩუქარი“ გაუკეთა ტრამპს, როდესაც მინერალების შესახებ ხელშეკრულება გაუფორმა – შეიძლება პოლიტკორექტული არაა ეს სიტყვა „საჩუქარი“, მაგრამ ამერიკის ახალი პრეზიდენტის 100 დღის პრეზიდენტობის პერიოდში ეს პირველი წარმატებული ნაბიჯია. აქამდე ტრამპის წინასაარჩევნო დაპირებებიდან ჯერ არაფერი არ შესრულებულა.
გამოჩნდა, რომ პუტინს აღარ აქვს ის დიპლომატიური უპირატესობა, რაც მას ჰქონდა ტრამპის მოლაპარაკების დაწყების ჩართვის პერიოდისთვის. პირიქით, ამ ეტაპზე უკრაინას აქვს მნიშვნელოვანი უპირატესობა დიპლომატიის ფრონტზე.
- რა შანსია, უკრაინის ეს დიპლომატიური უპირატესობა სამხედრო უპირატესობაში გადაიზარდოს?
ჩემი აზრით, პუტინი ცდილობდა, აშშ გასულიყო საერთოდ ამ მოლაპარაკებებიდან, ოღონდ ეს არ ყოფილიყო რუსეთის ბრალი. ამ შემთხვევაში მოლაპარაკებებიდან ჩამოცილებასთან ერთად აშშ უკრაინის დახმარებასაც შეწყვეტდა. მივიღეთ ის, რომ ამერიკა თითქოს გვერდზე გადგა და რუსეთისგან ელოდება ნაბიჯს, ამ დროს კი, განაგრძობს უკრაინის შეიარაღებას. ასევე, საუბარია რუსეთის მიმართ სანქციების გაზრდაზე.
სანქციები კი, ძირითადად შეეხება იმ ქვეყნებს, რომლებიც რუსეთთან ვაჭრობენ საწვავით, ნავთობით, გაზით. თუ ამ ქვეყნებს ტარიფები გაეზრდებათ 500 %-მდე, არცერთი ქვეყანა არ მოინდომებს რუსეთთან ვაჭრობის გაგრძელებას.
ამიტომაც, რუსეთი დიპლომატიურ ფრონტზე მნიშვნელოვნად წაგებულ ვითარებაშია.
- რა ხდება ამ დროს კურსკში – ახერხებენ უკრანელები იქ დარჩენას და დაკავებული ტერიტორიის დაცვას?
რუსების გადმოცემით, ცეცხლის შეწყვეტის პერიოდში, უკრაინელები თითქოს ეცადნენ შეტევაის გააქტიურებას ბელგოროდის და კურსკის მიმართულებებზე. ეს ნიშნავს იმას, რომ უკრაინელებს აქვთ გარკვეული ძალები და ინარჩუნებენ პლაცდარმებს.
ცეცხლის შეწყვეტის პერიოდში იყო შეტევები პოკროვსკის მიმართულებაზე, მაგრამ ვერაფერს ვერ მიაღწიეს რუსებმა. საუბარია მხოლოდ რამდენიმე მეტრით წინ და უკან გადაადგილებაზე. არც უკრაინელებს და არც რუსებს ამ ეტაპზე მნიშვნელოვანი წინსვლა არ აქვთ.
უკრაინელებიც ვერ ახორციელებენ ისეთ მასშტაბნურ კონტრშეტევას, რომელიც მათ მნიშვნელოვანი გარღვევის საშუალებას მისცემდა. უკრაინელები ძირითადად დაცვით მოქმედებებს ასრულებენ პოზიციების გასაუმჯობესებლად და არა ფართომასშტაბიანი კონტრშეტევის განსახორციელებლად რუსეთის წინააღმდეგ.
დრონებით შეტევამ აჩვენა ისიც, რომ დაუცველია რუსეთის ცა – ამდენმა დრონმა შეძლოს შეეღწია ამ ტერიტორიებზე და დარტყმები განეხორციელებინა.
ამავე დროს, დასავლეთი იძულებული ხდება, ძალით თუ უნებურად, მიაწოდოს უკრაინას უფრო თანამედროვე საბრძოლო სისტემები, ვიდრე მანამდე აწვდიდა. ის ძველი ტექნიკა, რომელსაც უკრაინას აწვდიდნენ ომის დაწყების პირველ ორ წელიწადში, იყო ძირითადად აღმოსავლეთ ევროპის საწყობებში შენახული საბჭოთა ტექნიკა. უკრაინას ასევე აწვდიდნენ წინა თაობების დასავლურ ტექნიკას და სისტემებს. იგივე საბრძოლო ჯავშანტრანსპორტიორი M-113, მაგალითად, ვიეტნამის ომის დროინდელია.
ეს ტექნიკა უკვე გაიხარჯა, წავიდა საბრძოლო დანაკარგებში. ტექნიკა, რომელიც ახლა შედის უკრაინაში, არის უფრო და უფრო თანამედროვე, რაც უკრაინელებს შესაძლებლობას აძლევს, ტექნიკურად და ტექნოლოგიურად საკმაოდ დიდი განსხვავება შექმნან რუსეთთან მიმართებით.
რუსეთს აქვს ადამიანური რესურსი, უკრაინას – მატერიალურ-ტექნიკური და ტექნოლოგიური რესურსი, რომელიც დასავლეთიდან არის მიწოდებული. დამერწმუნეთ, რომ ფინანასური და მატერიალური-ტექნიკური რესურსი ამ ეტაპზე არანაკლებ და უფრო მეტად მნიშვნელოვანია, ვიდრე ადამიანური რესურსი.
მას შემდეგ, რაც დაიწყო საუბრები ცეცხლის შეწყვეტაზე, რუსეთში მკვეთრად გაიზარდა ომში წამსვლელთა მოხალისეთა რიცხვი კონტრაქტით. როგორც ჩანს, ვირეშმაკული გათვლა ჰქონდათ: მაინც შეწყდება მალე ეს ომი, ფულს ავიღებ და ომიც არ მომიწევსო, მაგრამ ასე არ მოხდა. გაგრძელდა საომარი მოქმედებები.
მე იმედი მაქვს, რომ დაახლოებით წლის ბოლომდე მაინც მოხდება ცეცხლის შეწყვეტა. საუბარია ცეცხლის შეწყვეტაზე და არა ომის დასრულებაზე.
- მანამდე რუსეთს ეყოფა ომის რესურსი თუნდაც დღეს არსებული ინტენსივობით?
რუსეთი კიდევ 2-3 წელიწადი შეძლებს ამ ინტენსივობის საომარი მოქმედებებს, მაგრამ სანქციების ეფექტი იზრდება, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში გაიზრდება ეს ზიანი, თუ რუსეთის მიმართს სანქციებს დაემატება აშშ-ის სანქციები. რუსეთი იძულებული გახდება, ხელი მოაწეროს ცეცხლის შეწყვეტას.
პუტინს არ აწყობს დღეს ფრონტზე მყოფი ჯარისკაცები მოტრიალდნენ და დაუბრუნდნენ სოციალურად დაუცველ რუსეთს. ომში წაიყვანეს ძალიან ბევრი სოციალურად დაუცველი, ასევე ყოფილი პატიმრები – ციხეები დაცარიელდა. წარმოიდგინეთ, ამდენი დაინვალიდებული ადამიანი, პოსტსაომარი ტრავმებით დაუბრუნდეს რუსეთს, თანაც დაბრუნდნენ ისე, რომ მათ ფული აღარ ექნებათ. მათ ფულს უხდიდნენ საომარ მოქმედებებში. ამიტომაც, ეს ძალიან დიდი სოციალური გამოწვევაა რუსეთისთვის.
- ამასობაში, უკრაინა რამდენად ძლიერდება? შესაძლოა ახლო პერიოდში უკრაინამ იფიქროს ფართომასშტაბიან კონტრშეტევაზე?
მოკლე და საშუალოვადიან პერიოდში უკრაინას, არა მგონია, ჰქონდეს შესაძლებლობა, განახორციელოს მნიშვნელოვანი კონტრდარტყმითი ოპერაცია რუსეთის წინააღმდეგ. დღეს უკრაინას სჭირდება ცეცხლის შეწყვეტა, რომ მან მოახდინოს თავისი შეიარაღებული ძალების მოდერნიზება, გადაიარაღება და სამხედრო მრეწველობის განვითარება.
ასევე, თუ ცეცხლის შეწყვეტის ხელშეკრულება დაიდო, უკრაინა როგორ შეუტევს რუსეთს? გამოვა, რომ ხელშეკრულებას არღვევს უკრაინა.
ამიტომაც, უკრაინამ უნდა მიხედოს თავის თავს და გაძლიერდეს, ის უნდა დაელოდოს შესაბამის მომენტს და შესაძლებლობის ფანჯარას, რომელიც აუცილებლად გაჩნდება – რუსეთის ეკონომიკური მდგომარეობა უკვე ძალიან მძიმე ვითარებაშია.
