ტიგრან თარზიანი ნინოწმინდელი აქტივისტია. ის გვიყვება, როგორი იყო წინასაარჩევნო პერიოდი და საპარლამენტო არჩევნების დღე ჯავახეთში – ნინოწმინდასა და ახალქალაქში, სადაც ძირითადად ეთნიკურად სომეხი მოსახლეობა ცხოვრობს.
აქტივისტი ამბობს, რომ ნინოწმინდაში არჩევნები „ქართული ოცნების“ ტოტალური კონტროლის ქვეშ ჩატარდა.
- ტიგრან, მოდი დავიწყოთ წინასაარჩევნო პერიოდზე საუბრით. რა ხდებოდა ჯავახეთში არჩევნებამდე?
მე არ ვიყავი დამკვირვებელი ან რომელიღაც პოლიტიკურ პარტიის წარმომადგენელი, შესაბამისად, არ ვყოფილვარ საარჩევნო უბნებზე 26 ოქტომბერს. ჩემი ინტერესის გამო ვაკვირდებოდი ამ საარჩევნო პროცესს და ჩემი მოსაზრებები ამ დაკვირვებისა და ნანახის შედეგია.
ჩემთვის და ჩემი მეგობრებისთვის წინასაარჩევნო პერიოდშივე გახდა ცალსახა და ჩვენ არ გვქონდა იმედი, რომ სამცხე-ჯავახეთში ოპოზიციური ძალები შეძლებდნენ თუნდაც 10-20 პროცენტის მიღებას, რადგან რეალურად, ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ ორ რეგიონში, ნინოწმინდაში და ახალქალაქში, ძალიან სუსტად იყვნენ წარმოდგენილი ოპოზიციური პარტიები.
და ვინც იყვნენ, მუშაობა დაიწყეს გვიან. მმართველ პარტიას 6-7 თვით ადრე ჰქონდა დაწყებული, ასე ვთქვათ, არაოფიციალურად, პოლიტიკური საარჩევნო აგიტაცია. რეალურად, როგორც ყოველ საარჩევნო წელს, ჩვენ აქ ვიცოდით, რომ რადგან სუსტად არიან წარმოდგენილები ოპოზიციური პარტიები, მარტო ის გზავნილი, რომ „მნიშვნელოვანია წლევანდელი არჩევნები“, არ გაჭრიდა. ოპოზიციის მხრიდან არანაირი საუბარი, მობილიზება და ა.შ., არ ყოფილა. ცხადი იყო, რომ აქ დიდი პროცენტებით იგებდა არჩევნებს მმართველი ძალა.
აქ წინასაარჩევნო გარემო ბოლო წლებში მშვიდად, წყნარად მიმდინარეობს და ზუსტად ამ სიწყნარეშია, ასე ვთქვათ, ის პრობლემა, რაც არსებობს.
თუ შევადარებთ გასულ არჩევნებს ნინოწმინდაში და ახალქალაქში, გასულ წლებში 80 პროცენტამდე [ხმების] დააფიქსირა მმართველმა პარტიამ, წელს კი ცოტა მეტი – 89-97 პროცენტი იყო. არჩევნების დღეს ეს რიცხვები იყო შემაშფოთებელი, იმიტომ, რომ ეს არ არის რეალური.
ადგილობრივი მოსახლეობის თითქმის უმრავლესობა, ახალგაზრდები იმყოფებიან სამუშაო ემიგრაციაში და ძირითადად ბრუნდებიან დეკემბრის დასაწყისში ან ნოემბრის ბოლოს. არჩევნები დაემთხვა პროცესს, როდესაც ჯავახეთის მოსახლეობის უმრავლესობა დაკავებული იყო კარტოფილის ამოღებით და თითქმის არ იყვნენ პოლიტიკურ თუ საარჩევნო პროცესებში ჩართული. ესეც რომ არ იყოს, ამიტომაცაა ეს რიცხვები შემაშფოთებელი, რომ რეალურად, ადგილზე ნამდვილად არ ცხოვრობს ამდენი ადამიანი და არაბუნებრივი რიცხვები იყო ასახული საარჩევნო უბნებზე.
- რომ დავაზუსტოთ, რას გულისხმობთ?
მე შემიძლია ჩემი სოფლის მაგალითზე ვთქვა, სოფელ უჩმანაზე. საარჩევნო სიებში ძალიან ბევრი ადამიანი იყო ჩაწერილი და ნამდვილად არ ცხოვრობს ამდენი ადამიანი სოფელში, ძირითადად ორი მიზეზით – ან 20-30 წელზე მეტია არ ცხოვრობენ ეს ადამიანები ადგილზე, შეიძლება უფრო მეტიც. რიცხვებში რომ დავინახოთ, 200 კაციდან 60 არ ცხოვრობს ადგილზე, საერთოდ კავშირი არ აქვთ სოფელთან, შეიძლება ვიღაცები ბოლო წლებში სტუმრად იყვნენ თავიან ნათესავებთან და ა.შ.
მეორე ფაქტორია, როგორც ვთქვი, ემიგრაცია. ახალგაზრდების უმრავლესობა დადის სამუშაო მიგრაციაში. ეს ძალიან ცხადი იყო, იმიტომ, რომ კარტოფილის აღების პროცესში ფერმერები სულ ეძებდნენ მუშას და მაინც ვერ იპოვეს საკმარისი. ჰექტრობით კარტოფილი დარჩა მიწაში.
- თქვენ ახსენეთ, რომ საარჩევნო სიაში მყოფი ბევრი მოქალაქე წლებია არ ცხოვრობს ადგილზე. არ უშვებთ, რომ შესაძლებელი იყო მათი მობილიზება და არჩევნების დღეს სოფელში ჩამოყვანა?
მე არ ვფიქრობ, რომ შესაძლებელი იყო ამდენი ადამიანის ჩამოყვანა რუსეთიდან, სომხეთიდან ან ევროპის ქვეყნებიდან, სადაც ეს ადამიანები ცხოვრობენ ან მუშაობენ. ეს არარეალურია.
- სოფელში ყველა ყველას იცნობს. როგორია თქვენი დაკვირვება, იყვნენ უბნებთან/უბნებში უცნობი ადამიანები?
უბნებზე მოქალაქეების მაგივრად, ვინც არ ცხოვრობენ აქ, აძლევდნენ ხმას… სხვის მაგივრად მისცეს ხმა ახალი სტილით [ელექტრონულად] სადაც ტარდებოდა არჩევნები, მაგრამ ტრადიციული წესით სადაც ტარდებოდა, იმ საარჩევნო უბნებზე, ვიცი, რომ იყო ბიულეტენების ჩაყრის და მსგავსი სახის დარღვევები. ორივე შემთხვევაში იყო არათავისუფალი გარემო, ეს იყო ყველაზე დიდი პრობლემა.
ხდებოდა ტოტალური კონტროლი, დარეკვები, ხალხის უბნებზე მოყვანა და ა.შ. სოფლები პატარაა, ყველაფერი ისმის, ყველა ამაზე საუბრობს.
დიდი პრობლემა იყო ისიც, რომ სადამკვირვებლო მისიები ადგილზე ძალიან სუსტად იყვნენ წარმოდგენილები. წინასაარჩევნო პერიოდში დამკვირვებლის პოზიციაზე ვერ მოუყარეს თავი იმდენ ადამიანს, რამდენიც საჭირო იყო. ამაზე თავად სადამკვირვებლო მისიებიც საუბრობენ, რომ რეგიონში დამკვირვებლების პრობლემა იყო.
სოფლებში, სადაც დამკვირვებელი თავად იმ იმ სოფლიდან იყვნენ, ვერაფერს ვერ გააკეთებდნენ, იმიტომ, რომ მათი უფრო მეტი დაშინების თუ სხვა სახის ბერკეტები ჰქონდათ, ამიტომ, ძირითადად, მათ არც საჩივრები დაწერეს.
ასევე, მე ერთ-ერთ დიდ პრობლემას ვხედავ იმაში, რომ სადამკვირვებლო მისიებს პოსტსაარჩევნო პერიოდში, მაგალითად არჩევნების მეორე თუ მესამე დღეს, დარღვევების გამოსაკვეთად არ ჰქონდათ მონიტორინგი მოსახლეობაში, მითუმეტეს, როცა ვსაუბრობ არაბუნებრივ რიცხვებზე, დარღვევებზე. კი, ვნახეთ უბნებიდან ფოტო, ვიდეოები, მაგრამ ამის შემდეგ საჭიროა შესაბამისი მონიტორინგი.
- ტიგრან, მედიაში გავრცელებული არაერთი ფაქტის თუ თავად დამკვირვებლების თქმით, იყო ამომრჩევლის მოსყიდვის შესაძლო შემთხვევები 26 ოქტომბერს. რა ხდებოდა ამ მხრივ ჯავახეთში?
შემიძლია ვთქვა, რომ ერთ-ერთი მუნიციპალიტეტია, სადაც დიდი რაოდენობით ფული არ დაურიგეს [მოქალაქეებს], წინა არჩევნებთან შედარებით. ქრთამი არ ვიცი რამდენად შეიძლება ეწოდოს, უბრალოდ დაასაქმა მმართველმა გუნდმა სხვადასხვა პოზიციაზე – მძღოლი, კოორდინატორი, აგიტატორი… მსგავს პოზიციებზე იყო ბევრი ხალხი დასაქმებული და რაღაც თანხებიც აიღეს…
ძალიან საინტერესოა თბილისში მცხოვრები და ჯავახეთში მცხოვრები ეთნიკურად სომხების მაგალითზე რომ ვისაუბროთ – თბილისში, კონკრეტულად იმ უბნებზე, სადაც სომხები ცხოვრობენ, ოპოზიციამ გაიმარჯვა. ჯავახეთის შემთხვევაში სხვანაირად მოხდა, მმართველმა ძალამ დიდი უპირატესობით გაიმარჯვა. ფაქტია, რომ თბილისში მეტ-ნაკლებად იყო თავისუფალი გარემო, აქ კი იყო ტოტალური კონტროლი, რაზეც ცალსახად მეტყველებს რიცხვები.
იმ სახის დარღვევები, რაც საქართველოს სხვა რეგიონებში იყო, თავისთავად იყო ჩვენთანაც – უბნებთან მობილიზება; დამკვირვებლის პოზიციაზე ბევრი საჯარო მოხელე და სოფლის რწმუნებული, საკრებულოს წარმომადგენლები იყვნენ და სხვა.
______
ამავე თემაზე:
დამკვირვებელი იორმუღანლოდან: „გაყალბების მინიმუმ 20 მეთოდი გამოიყენეს”
