მიუხედავად იმისა, რომ ბათუმში 10-ზე მეტი წელია არსებობს ველობილიკები, იმართება ველომსვლელობები და ველომარათონები, ველოსიპედით გადაადგილება პრაქტიკული დანიშნულებით ბათუმში მოსახლეობის მხოლოდ მცირე ნაწილისთვის არის აქტუალური. მიმდინარე ურბანიზაციისა და მოსახლეობის რაოდენობის ზრდის პარალელურად, ქალაქში გაძლიერდა ზეწოლა ურბანული ტრანსპორტის სისტემებზე, ველოსიპედით მოძრაობა სამანქანო გზაზე არ არის უსაფრთხო, ველობილიკებისა და ტროტუარების დიდი ნაწილი კი ავტომობილების საპარკინგე სივრცედ არის გამოყენებული.
ქალაქის ველოგადაადგილების გენერალური გეგმა ბათუმის საკრებულომ მხოლოდ ახლა, 2022 წლის 31 ოქტომბერს დაამტკიცა.
გეგმის მიზანია „ყველას შეეძლოს ველოსიპედით უსაფრთხოდ და კომფორტულად გადაადგილება ქალაქის ყველა ნაწილში, ყოველდღიური მიზნებისთვის“. მასზე დაახლოებით ერთი წელია მუნიციპალიტეტის, ველომომხმარებელთა ადგილობრივი ჯგუფებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური სამინისტროს (BMZ) რეგიონული პროგრამის ფარგლებში მუშაობდნენ.
ბათუმში ამჟამად 26 კმ სიგრძის ველოინფრასტრუქტურაა, რომელიც ძირითადად ზღვისპირა პარკისა და ქალაქის ცენტრალურ ნაწილს მოიცავს.
გეგმაში შემოთავაზებულია, ბათუმში 66 კმ სიგრძის პერიფერიული მარშრუტების ქსელის დაგეგმვა, ველოინფრასტრუქტურის დიზაინის პროექტის ჩათვლით. შემოთავაზებული ქსელი მთელ ქალაქს მოიცავს და ეფუძნება დაცული ველობილიკების შემოღებას, რომელთა დახმარებითაც ველოსიპედით მოძრაობის სამანქანო მოძრაობისგან სტრუქტურულად განცალკევებულია. შემოთავაზებული ველოქსელების ღირებულება დაახლოებით 3.1 – 5.2 მილიონი ლარია.
ქსელის არსში უკეთ წვდომის მიზნით, ბათუმის მარშრუტიზებული ქსელი დაყოფილია პირველად და მეორად კატეგორიებად. პირველადი ქსელი არის ბათუმში ველოსიპედის ქსელის განვითარების პირველი და ყველაზე კრიტიკული ეტაპი, ხოლო მეორადი ქსელი შედგება დამატებითი საგზაო კავშირებისაგან, რომლებიც შეიქმნება განხორციელების შემდგომ ეტაპზე.
გეგმის მიხედვით, მთლიანი ქსელის მოწყობისთვის მუშაობა მომავალი წლიდან დაიწყება და ეტაპობრივად 2025-2030 წლებში დასრულდება. დაფინანსებისა და განხორციელების საკითხებზე ბათუმის მერიამ უნდა იმუშაოს.
ზოგიერთი ე.წ. ამაღლებული ველობილიკის კრიტიკული მდგომარეობა ბათუმში (ფოტოები: თიმ რედი)
ველოსიპედების უსაფრთხო საპარკინგე ადგილები – იმის გამო, რომ ქალაქში ველოსიპედის საპარკინგე ობიექტების ნაკლებობაა, ველოსიპედის ქურდობა მნიშვნელოვანი პრობლემაა, რის გამოც ველოსიპედები ადამიანებს შეაქვთ შენობებში. საცხოვრებელ კორპუსებში, როგორც წესი, არ არის ველოსიპედის შესანახი სარდაფები ან ღამით ველოსიპედის დაცვის სხვა საშუალებები. გეგმის მიხედვით, 2030 წლისთვის ველოსიპედების უსაფრთხო საპარკინგე ობიექტები ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ყველა სათანადო დანიშნულების ადგილზე, ასევე საცხოვრებელ ადგილებში და საცხოვრებელ კორპუსებთან.
ველოსიპედის გაზიარების სერვისის (ბათუმველოს) განახლება – ბათუმში 2011 წელს ამოქმედდა ველოსიპედების გაზიარების მუნიციპალური სისტემა. მის განკარგულებაშია 370 ველოსიპედი და 23 ტერმინალი. მათი უმეტესობა მდებარეობს ქალაქის სანაპირო და ცენტრალურ რაიონებში. თუმცა 2020 წლიდან სისტემის მუშაობა შეიზღუდა: 370 ველოსიპედიდან უმეტესობა აღარ არის გამოსაყენებლად ვარგისი, ბევრი ტერმინალი მწყობრიდან გამოსულია.
2020 წელს შპს „ბათუმის ავტოტრანსპორტმა“ განახორციელა „ბათუმველოს“ მოდერნიზება. ველოსიპედების გაზიარება და დაბრუნება შესაძლებელია „ბათუმველოს“ 15 სადგურზე. 100 ველოსიპედი აღჭურვილია განახლებული GPS სისტემით. თუმცა ჯერ კიდევ ბევრი ველოსიპედი ძველია, დაზიანებულია ან მწყობრიდან არის გამოსული. გეგმის მიხედვით, დაგეგმილია 2024 წლისთვის ველოსიპედების გაზიარების სქემის გაფართოება მთელ ქალაქში, მაღალი ხარისხის ველოსიპედების შეთავაზების მეშვეობით.
გეგმის მიხედვით, რეკომენდებულია ველოქსელის გაფართოება ბათუმის მუნიციპალიტეტის ფარგლებს გარეთ. განსაკუთრებით აქტუალურია კავშირი ჩრდილოეთით ქობულეთის მუნიციპალიტეტთან (მათ შორის, ჩაქვთან), სამხრეთით სარფისკენ გაგრძელება და აღმოსავლეთით მირვეთის ჩანჩქერის მიმდებარე ბილიკების დაკავშირება.
რეკომენდაციის სახით გეგმაში ჩადებულია, რომ ქალაქში ხშირად მოეწყოს „დღეები მანქანის გარეშე“ (2023-დან), ქალაქის დღეს – ბათუმობაზე ქალაქის ზოგიერთი ნაწილი იქცეს ველოქუჩებად (023).
გენგეგმაში წერია, რომ ვინაიდან არ არსებობს ველოინფრასტრუქტურის დიზაინის ეროვნული რეგულაცია ან არასავალდებულო სახელმძღვანელო დოკუმენტი, ბათუმის მერიამ უნდა შეიმუშაოს დიზაინის ადგილობრივი გაიდლაინი, რომელიც შეიძლება დაეფუძნოს სწორედ ამ გენგეგმაში წარმოდგენილ ინფრასტრუქტურის დიზაინს, ან სხვა საერთაშორისო გაიდლაინებს. მათ შორის არის:
დაცული ველობილიკი/განცალკევებული ველობილიკები
ველოქუჩები, რომლებზეც დაბალია საავტომობილო მოძრაობის მოცულობა და სიჩქარე და რომლებიც ისეა მონიშნული და დაპროექტებული, რომ უპირატესობა მიენიჭოს ველოგადაადგილებას.
საზიარო სივრცე – სატრანსპორტო საშუალებების შეზღუდული სიჩქარისა და ინტენსივობის გზები შეიძლება საზიაროდ იქნას გამოყენებული ველოსიპედისტებისა და ავტომობილისტების მიერ და მონიშნულია საზიარო საველოსიპედო-საავტომობილო ზოლის ისრებით („sharrows“).
გეგმის მიხედვით, იმისათვის, რომ ველობილიკები გზის არსებულ განზომილებებში მოთავსდეს, ზოგიერთ შემთხვევაში საავტომობილო მოძრაობის ზოლები და პარკირების ადგილები შეიძლება შემცირდეს ზოლების შევიწროების, პარკირების ადგილების რაოდენობის შეზღუდვის ან პარკირების ადგილების სრულად გაუქმების გზით, „ასეთი მიდგომა ეხება მხოლოდ გზებს, სადაც, სულ მცირე, ორი ზოლია და ერთი ზოლის გაუქმება არ ახდენს მნიშვნელოვან გავლენას მოძრაობაზე“; მაგალითად:
ჯავახიშვილის ქუჩის განივი კვეთა ხიმშიაშვილისა და გორგილაძის ქუჩებს შორის, არსებული მდგომარეობა (პროგრამა Streetmix-ის გამოყენებით შედგენილი საკუთარი ნახაზი)
ჯავახიშვილის ქუჩის განივი კვეთა ხიმშიაშვილისა და გორგილაძის ქუჩებს შორის, ახალი შემოთავაზება (პროგრამა Streetmix-ის გამოყენებით შედგენილი საკუთარი ნახაზი)
