ქართველ მეთხილეებს, ნაკლები მოსავლის, არასახარბიელო ხარისხისა თუ სარეალიზაციო ფასის გარდა, კიდევ ერთი პრობლემა აწუხებთ – თხილის ბუჩქები ხმება. თხილის ხმობა განსაკუთრებით აჭარასა და გურიაში შეინიშნება.
გამხმარი თხილის ბუჩქი / ქობულეთი
„ბათუმელები“ რამდენიმე ფერმერს დაუკავშირდა, რომლებმაც გვითხრეს, რომ ხმობის პროცესი წელს, ზაფხულში შეამჩნიეს. ზოგიერთის თხილის ბაღში თითო-ოროლა ბუჩქი გახმა, ზოგის ბაღში კი – ბუჩქების 10 პროცენტი.
„ზოგიერთს იმდენი ძირი თხილი გაუხმა, საერთოდ გაჩეხა ბაღი. ასეთი რამ არასდროს შეგვიმჩნევია. არ მახსოვს ადრე თხილი გამხმარიყო. ახლა კი, არა თუ კულტურული ჯიშები, არამედ ტყის თხილს რომ ვეძახით, ისიც ხმება. რაღაც დაავადებაა ალბათ. ასე თუ უნდა გაგრძელდეს, ალბათ, მეც გავჩეხავ და წაბლს გავაშენებ, უფრო მომგებიანია“, – გვითხრა ერთ-ერთმა ფერმერმა ქობულეთიდან.
გამხმარი თხილის ბუჩქები / ქობულეთი
ქობულეთის სოფლებში [წყავროკა, ქაქუთი, კვირიკე] თხილის ხმობის პროცესმა ისეთი სახე მიიღო, რომ საჭირო გახდა თხილის ნიმუშების აღება და ლაბორატორიული შემოწმება.
ლაბორატორიის დასკვნა უკვე ცნობილია
თხილის ღეროების და ფოთლების ნიმუშები სურსათის ეროვნულმა სააგენტომ, ფერმერები მიმართვის შემდეგ აიღო და სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორიაში გადააგზავნა.
„მიკროლოგიური გამოცდისას [თხილის ნიმუშებში] გამოვლინდა კიბოს გამომწვევი Neofusicoccum sp. ფომოფსისი გამომწვევი Phomopsis sp. და პათოგენური სოკო Cytospora sp.“ – აღნიშნულია ლაბორატორიის დასკვნაში.
სურსათის ეროვნული სააგენტოს [სეს] ინფორმაციით:
„თხილის კულტურაში სოკოვანი ინფექცია უმეტეს შემთხვევაში ნიადაგიდან ხდება. ჩვენს შემთხვევაში, სავარაუდოდ ადგილი აქვს თხილის ვერტიცილიოზურ ჭკნობას, რომელიც გამოწვეულია პათოგენური სოკოებით. უფრო კონკრეტულად, სოკოს მიცელიუმის მცენარის გამტარ ჭურჭლებში გავრცელებით. სოკოს მიერ გამოყოფილი ტოქსიკური ნივთიერება მცენარეებში ვრცელდება ქვევიდან ზევით, ირღვევა ნივთიერებათა ცვლის პროცესი, რის შედეგადაც მცენარე დროის მონაკვეთში ჭკნება და ხმება“.
რა უნდა გაკეთდეს თუ თხილის ბუჩქი გახმა
სეს-ის ინფორმაციით, „თხილის გამხმარი ბუჩქები უნდა ამოიძირკვოს; ჩამოცვენილი ფოთლები და ღეროები შეგროვდეს, გატანილი იქნას ნაკვეთიდან და დაიწვას. შესაძლებელია ნარჩენებისაგან გასუფთავებული ორმო დამუშავდეს ფორმალინის დაბალპროცენტიანი წყალხსნარით. ამასთან დაცული უნდა იქნას სანიტარულ-ჰიგიენური პირობები.“
დაავადებული თხილის ბუჩქი, ჭკნობის პროცესში / გურია
სააგენტოს რეკომენდაციით, „სასურველია გამოხშირული თხილის ბუჩქები დამუშავდეს ადრე გაზაფხულზე 3%-იანი რკინის შაბიამანით [იგივე რკინის ძაღა]. თხილის ძირები შემოიბაროს, გაფხვიერდეს, რითაც გაუმჯობესდება ჰაერის ცირკულაცია ნიადაგში, რათა სოკოვანი დაავადებები არ გავრცელდეს. ასევე, ჩატარდეს პროფილაქტიკისთვის ქიმიური ღონისძიებები თხილის ნარგაობაზე ფენოკალენდარული სქემის მიხედვით.
„თხილი იმიტომ იყო მომგებიანი, რომ ნაკლები შრომა და ხარჯი სჭირდებოდა. თვითღირებულებაც ნაკლები იყო და ამიტომ მეტ მოგებას ტოვებდა. ახლა იმ აგროწესებს [შებარვა, შეწამლვა და ა.შ.] იმ გრაფიკით, რა რეკომენდაციაც გვაქვს, ზუსტად ვერცერთი ფერმერი ვერ დაიცავს. ჯერ ერთი, დიდ ხარჯებთანაა დაკავშირებული და შხამქიმიკატებზეც არანაირი გარანტია არ არის შედეგიანი იქნება თუ არა.
დიდ ხარჯებთან რომ იყო დაკავშირებული, მაგიტომ გაქრა ფაქტობრივად მემანდარინეობა, როგორც წამყვანი კულტურა, აჭარაში. იგივე დაემართება თხილს, მით უმეტეს, თუ ამ დაავადებას არ ეშველა, რომელიც ახლა ვრცელდება“, – ამბობს „ბათუმელებთან“ ერთ-ერთი ფერმერი.
თხილის მავნებელ-დაავადებების შესახებ ინფორმაცია და სეს-ის რეკომენდაციები შეგიძლიათ ნახოთ ამ ბმულზე
გამხმარი თხილის ბუჩქი / ქობულეთი
სეს-ის რეკომენდაცია ფერმერებს, ვინც თხილის ბაღის გაშენებას გეგმავს:
[checklist]
- „თხილის პლანტაციის გაშენებისას წინასწარ უნდა იყოს შერჩეული ისეთი ნაკვეთები, რომლებიც აკმაყოფილებს თხილის კულტურის მიერ აგროწესებით გათვალისწინებულ მოთხოვნებს.
- აპრობირებული სადედე ბუჩქები, ხასიათდებოდეს მაღალი მოსავლიანობით, ერთდროული ყვავილობა, გამძლეობა სოკოვანი დაავადებების და მავნებლების მიმართ.
- სასურველია თხილის გაშენებისას ნიადაგის ხარისხობრივი და მიკოლოგიურ მაჩვენებლები ლაბორატორიულად გამოიკვლიონ.“
[/checklist]
ბოლო წლებში საქართველოში თხილს პრობლემები აზიურმა ფაროსანამ შეუქმნა, რომლის საწინააღმდეგო ღონისძიებებში უშუალოდ სახელმწიფოც ჩაერთო. რაც შეეხება დაავადებას, რომელიც თხილის ბუჩქების ჭკნობას და ხმობას იწვევს – მას ფერმერები ამ ეტაპზე მხოლოდ საკუთარი ძალებით უნდა გაუმკლავდნენ.
თხილს აჭარაში 20-მდე სხვადასხვა დაავადება რომ ჰქონდა, „ბათუმელები“ აქამდეც წერდა.
ამ თემაზე ვრცლად:
სამინისტრო: აჭარაში თხილის 20-მდე დაავადება დაფიქსირდა – როგორ მოვუაროთ თხილს
