როგორ ამოვიცნოთ შაქრიანი დიაბეტი და რა მნიშვნელობა აქვს სწორ კვებას | ექიმის რჩევები

ტიპი 2 შაქრიანი დიაბეტი ქრონიკული მეტაბოლური დაავადებაა, რომელიც უფრო ხშირია მოსახლეობაში და რომელიც ხასიათდება ჰიპერგლიკემიით. ამ დროს პანკრეასში ვერ წარმოიქმნება საკმარისი რაოდენობით ინსულინი, ან წარმოიქმნება ნორმაზე მეტი, მაგრამ ქსოვილების მგრძნობელობა ინსულინის მიმართ დაქვეითებულია, არ ხდება მისი ათვისება და განვითარებულია ინსულინრეზისტენტობა, ანუ ინსულინის გამოყენება ვერ ხერხდება სათანადოდ.

ინსულინი ეს არის ჰორმონი, რომელიც ხელს უწყობს სისხლიდან გლუკოზის გადატანას უჯრედში, რომ ის დაინახოს უჯრედმა და გამოიყენოს, როგორც ენერგიის წყარო.

ტიპი 1 შაქრიანი დიაბეტი ავტოიმუნური დაავადებაა. ეს არის ინსულინდამოკიდებული ქრონიკული დაავადება, რომლის დროსაც პანკრეასი ავტოიმუნური დაზიანების გამო ვერ წარმოქმნის ინსულინს.

თუ ინსულინი არ წარმოიქმნა, ესე იგი მისი დეფიციტი გვაქვს, შესაბამისად ეს პროცესი უფრო მძიმედ მიმდინარეობს, ვიდრე ტიპი 2 შაქრიანი დიაბეტისას. ამ დროს მკურნალობა მიმდინარეობს ინსულინთერაპიით, ანუ დეფიციტის გამო საჭირო ხდება ინსულინის შევსება ხელოვნურად. ტიპი 2 უფრო ხშირად 30 წლის შემდეგ ვლინდება, ტიპი 1 უფრო მცირე – სკოლამდელ ან სკოლის ასაკში.

• რა იწვევს დიაბეტს?

ტიპი 2 შაქრიანი დიაბეტის გამომწვევი მიზეზი ძირითადად არის ლიპიდური სპექტრის დარღვევა ორგანიზმში, მეტაბოლური დარღვევები ანუ სიმსუქნე, ჭარბი წონა, არაჯანსაღი კვება.

ეს მოიცავს ტკბილეულის; ფერადი, გაზიანი სასმელების; ჩიფსების, შემწვარი კარტოფილის; ფენოვანი თუ სხვა ხაჭაპურის და ზოგადად, სწრაფი კვების ობიექტების მშრალი საკვების მოხმარებას.

ადამიანმა უნდა მიიღოს სადილად წვნიანი საკვები, რაციონში უნდა იყოს ხილი და ბოსტნეულიც. ასევე, აუცილებელია ფიზიკური აქტივობა, არ შეიძლება მთელი დღე ჯდომა თუნდაც სამსახურში, მით უმეტეს ასეთი კვებით. ეს ყველაფერი ერთად ზრდის დიაბეტის განვითარების რისკს.

ასევე მნიშვნელოვანია გენეტიკური წინასწარგანწყობა, სხვადასხვა ვირუსული წარმომავლობის დაავადებები, რაც იწვევს ბეტა უჯრედების დაზიანებას. მაგალითად, ვირუსული ინფექციისას შეიძლება უცხო ანტიგენი მოხდეს ჩვენს ორგანიზმში, ამის საპასუხოდ ჩვენი იმუნური სისტემა აქტიურდება, გამოყოფს ანტისხეულებს, რომ ეს უცხო ანტიგენი მოიშოროს, შესაბამისად ვერ აკონტროლებს საკუთარ თავს და იმ ანტიგენების მოშორების პროცესში ის აზიანებს საკუთარ ბეტა უჯრედებსაც, რის შემდეგაც ინსულინის გამოყოფა ვეღარ ხდება, სწორედ ამ დროს ვითარდება ტიპი 1 შაქრიანი დიაბეტი.

თუ ადამიანს გენეტიკური წინასწარგანწყობა აქვს, ანუ დედას, მამას თუ ბიძას აქვს დიაბეტი, მნიშვნელოვანია, რომ მაქსიმალურად ეცადოს, წონაში არ მოიმატოს (განსაკუთრებით 40 წლის შემდეგ), მოერიდოს ალკოჰოლს, თამბაქოსა და სწრაფ კვებას. იყოს ფიზიკურად აქტიური.

• რა სიმპტომებით ამოიცნობა ტიპი 1 და ტიპი 2 შაქრიანი დიაბეტი?

ძირითადი სიმპტომებია:

[checklist]

• პირის სიმშრალე;
• მწარე გემოს შეგრძნება;
• წყურვილი;
• წონაში კლება;
• ხშირი შარდვა – ამ დროს შეიძლება დაემართოს საშარდე გზების ინფექცია, აღენიშნებოდეს წვა და ტკივილი მოშარდვისას ან ქავილი;
• ახასიათებს ღამით შარდვა;
• ბოლო პერიოდში შეიძლება დააკლდეს მხედველობა;
• შეიძლება დაიწყოს თავბრუსხვევა და თავის ტკივილი;
• უძილობა;
• ადინამიურობა, ანუ ადამიანი არის სულ დაღლილი;
• შეიძლება იყოს აცეტონის მსგავსი სუნი პირის ღრუში.

[/checklist]

თუ რამდენიმე თვე მაღალი აქვს შაქრის დონე ადამიანს და მან ამის შესახებ არ იცის, შეიძლება დაეწყოს ქვედა კიდურებში ტკივილის შეგრძნება, ფეხების დაჭიმვა, დაბუჟება, ტერფების გაყინვის ან სიმხურვალის შეგრძნება, აქვს ასევე შეგრძნება თითქოს რაღაც ერჭობა ფეხის გულში (ეს უკვე დიაბეტური ნეიროპათიაა).

ასეთი ნიშნების შემთხვევაში, აუცილებლად უნდა მიმართოთ ექიმს და ჩაიტაროთ შესაბამისი გამოკვლევები.

• რა გართულებები მოჰყვება დიაბეტს?

ზოგადად დიაბეტის დროს ორგანოები ზიანდება შეუქცევადად, ძირითადად ზიანდება სისხლძარღვები, იწვევს მიკრო და მაკროანგიოპათიას. ამ დროს ზიანდება თირკმელი, თვალი, პერიფერიული ნერვული სისტემა, სისხლძარღვები, შესაბამისად გვაქვს ისეთი პათოლოგიები, როგორიცაა: დიაბეტური რეტინოპათია (თვალის ბადურას დაავადებები), ნეფროპათია (თირკმლის დაავადებები), ანგიოპათია (სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებები), კარდიოვასკულარული დაავადებები, რასაც მოჰყვება შემდგომში ინფარქტი, ინსულტი, რაც მძიმე გამოსავალია შაქრიანი დიაბეტის დროს.

• როგორ მკურნალობენ დიაბეტს?

ტიპი 1 დიაბეტის დროს ინსულინი დეფიციტშია, შესაბამისად ერთადერთი გამოსავალი მკურნალობის არის ინსულინოთერაპია, რა დროსაც ხელოვნურად შეგვყავს ინსულინი ორგანიზმში, რათა მოვახდინოთ ჰიპერგლიკემიის კომპენსირება.

ტიპი 2 შაქრიანი დიაბეტის დროს ინსულინი არსებობს ორგანიზმში, ამიტომ ამ დროს შეიძლება გამოვიყენოთ სხვადასხვა დოზის ჰიპოგლიკემიური პრეპარატები – როგორც ტაბლეტირებული, ისე ინექციების სახითაც. შესაძლოა, ავადობის პერიოდში, არ იყოს პაციენტისთვის საკმარისი მხოლოდ ჰიპოგლიკემიური პრეპარატები და გლუკოზის დასტაბილურების ანუ ნორმასთან მაქსიმალურად მიახლოების მიზნით, დასჭირდეს გადაყვანა ინსულინოთერაპიაზე.

ცხადია, მნიშვნელოვანია ასაკი და სხვა მიმდინარე დაავადებები.

ორივე ტიპის დიაბეტის შემთხვევაში, მკურნალობა გრძელდება სიცოცხლის ბოლომდე და ასევე მნიშვნელოვანია პაციენტმა „იმეგობროს“ როგორც ენდოკრინოლოგთან, ისე კარდიოლოგთან, ნეფროლოგთან და ოფთალმოლოგთან. საჭიროა პერიოდული კვლევები.

• დიაბეტის დროს როგორი უნდა იყოს კვების რეჟიმი?

მკურნალობასთან ერთად ძალიან მნიშვნელოვანია დიეტა. თუ პაციენტმა დიეტა არ დაიცვა, მხოლოდ მკურნალობას სათანადო ეფექტი ვერ ექნება.

დიაბეტის დროს უნდა შეიზღუდოს ნახშირწყლების, ცხიმებისა და მაღალკალორიული პროდუქტების მიღება, რადგან ცხიმი და ნახშირწყალი საბოლოო ჯამში მაინც გარდაიქმნება გლუკოზად.