მთავარი,სიახლეები,ჯანმრთელობა

როგორ ვმართოთ კოვიდისშემდგომი გართულებები – ექიმის რჩევები

28.09.2021 • 9217
როგორ ვმართოთ კოვიდისშემდგომი გართულებები – ექიმის რჩევები

კოვიდისგან გამოჯანმრთელებული პაციენტების ნაწილს ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული გარკვეული პრობლემები აქვთ. ექიმი თერაპევტი მადონა შაინიძე ამბობს, რომ კოვიდისგან გამოჯანმრთელების შემდეგ, გარკვეული პერიოდის განმავლობაში, სრული რეაბილიტაციის მიღწევამდე, აუცილებელია პაციენტი იყოს როგორც ოჯახის ექიმის, ისე მულტიდისციპლინური სამედიცინო გუნდის მეთვალყურეობის ქვეშ, „ამას ცხადყოფს COVID19-ის შემდგომ პერიოდში სხვადასხვა სიმპტომის გამოვლინება და ნარჩენი მოვლენების არსებობა“ – ამბობს ექიმი. მადონა შაინიძეს პოსტკოვიდურ გართულებებზე ვესაუბრეთ.

  • რა ძირითადი გართულებები აწუხებთ პაციენტებს კოვიდისგან გამოჯანმრთელების შემდეგ?

COVID19-ის შემდგომ პერიოდში პაციენტებს შესაძლოა სხვადასხვა ტიპის პრობლემა აღენიშნებოდეთ. კოვიდის შემდგომი ნარჩენი მოვლენები და სიმპტომები შესაძლოა განვითარდეს ე.წ. მსუბუქი COVID19-ის ის შემდეგაც და ხშირად მოიცავს ხველას, სუბფებრილიტეტს [ცხელებას], დაღლილობას, რომელთაც მორეციდივე ხასიათი აქვთ.  

სხვა სიმპტომებია: სუნთქვის გაძნელება, ტკივილი გულმკერდის არეში, თავის ტკივილი, ნეირო-კოგნიტური სირთულეები, რაც გულისხმობს მეხსიერების დაქვეითებას, ყურადღების გაფანტვას, ვიზუალურ-სივრცითი აღქმის დარღვევას, ფსიქომოტორულ აშლილობასა და  იმპულსურობას.

ასევე  აღენიშნებათ კუნთების ტკივილი და სისუსტე, გასტრო-ინტესტინური მოვლენები, გამონაყარი, მეტაბოლური დარღვევა (როგორიცაა, მაგალითად, დიაბეტის კონტროლის გაუარესება), თრომბოემბოლიური გართულებები, დეპრესია და სხვა მენტალური პრობლემები. 

კანთან დაკავშირებით გამოვლინებები შესაძლოა იყოს სხვადასხვა ფორმის: სისხლძარღვოვანი, მაკულო-პაპულოზური, ურტიკარული გამონაყარი ან მოყინვის მსგავსი დაზიანება კიდურებზე (ე.წ. COVID-თითები). 

დაღლილობა ერთ-ერთი ხშირი სიმპტომია და COVID19-ით ჰოსპიტალიზებული პაციენტები ჩვეულებრივზე უფრო ხშირად ჩივიან უკიდურეს დაღლილობაზე. ეს ზეგავლენას ახდენს როგორც გაჯანსაღების პროცესზე, ისე აქტიურ ცხოვრებაში დაბრუნების შესაძლებლობაზე.

პაციენტმა უნდა დაიცვას ძილის ჰიგიენა, დაზოგოს ენერგია, პრიორიტეტული აქტივობები გაზარდოს საფეხურებრივად და იკვებოს ადეკვატურად. დროული ჩარევის შემთხვევაში შესაძლებელია ქრონიკული დაღლილობის პრევენცია.

  • რამდენ ხანს შეიძლება გაგრძელდეს კოვიდის შემდგომი გართულებები?

პრობლემები შეიძლება იყოს ხანმოკლე და გრძელვადიანი. მაგალითად, პაციენტებს, რომელთაც უტარდებოდათ ინტენსიური თერაპია მწვავე რესპირაციული დისტრეს-სინდრომის გამო, შესაძლოა განუვითარდეთ შფოთვა (40%-ში), დეპრესია (30%-ში) და პოსტტრავმული სტრესული აშლილობა (PTSD-20%-ში).  ეს პრობლემები, შესაძლოა, გაგრძელდეს 24 თვის მანძილზე და თან ახლდეს ალკოჰოლის ჭარბად მოხმარების შემთხვევები.

ასეთ დროს ყურადღება უნდა მიექცეს შემდეგ ფსიქოლოგიურ ასპექტებს: შფოთვას, გუნება-განწყობის გაუარესებას, გართულებების შიშს და გადაჭარბებულ ყურადღებას სიმპტომების მიმართ. შესაძლოა ადამიანს  აღენიშნებოდეს კოშმარული სიზმრები, უძილობა, მეხსიერების დარღვევები,  ყურადღებისა და კონცენტრაციის დარღვევები.

რეაბილიტაციის პერიოდის ხანგრძლივობა დამოკიდებულია დაავადების სიმძიმეზე და შესაძლოა მოიცავდეს რამდენიმე დღიდან რამდენიმე კვირამდე პერიოდს.

  • რა ასაკის ან რა დაავადებების მქონე ადამიანებს რჩებათ უმეტესად ეს სირთულეები კოვიდის შემდეგ?

შეფასების დროს განსაკუთრებით ყურადსაღებია შემდეგი კატეგორიის პაციენტები: ხანდაზმულები, თანხმლები დაავადებების სიმრავლე, სიმსუქნე, მძიმე კლინიკური სტატუსი, ვისაც დასჭირდა ჰოსპიტალიზაცია და დამატებითი ჟანგბადის გამოყენება მწვავე ფაზაში.  მათი ჯანმრთელობის მდგომარეობა შეიძლება ნებისმიერ დროს გართულდეს.

  • რა მნიშვნელობა აქვს კვებას კოვიდისგან გამოჯანმრთელების, რეაბილიტაციის პროცესში?

ადეკვატური კვება უმნიშვნელოვანესი საკითხია განსაკუთრებით მათთვის, ვისაც აღენიშნებოდა კარდიული დისტრესი, რესპირაციული დისტრესი (მოშლა, დარღვევა) ან კრიტიკულად მძიმე დაავადება წონაში კლების, დაუძლურების ფონზე. 

ამგვარი პაციენტებისთვის რეკომენდებულია ინდივიდუალური ნუტრიციული გეგმის შემუშავება რაც შეიძლება მალე, რათა დროულად მოხდეს მეტაბოლური აღდგენა. 

ნუტრიციული რეაბილიტაცია საავადმყოფოდან გაწერის შემდეგ პაციენტის მეთვალყურეობის უმნიშვნელოვანესი ნაწილია, რომელიც უზრუნველყოფს ჯანმრთელობის აღდგენას და ამცირებს რეჰოსპიტალიზაციის რისკს.

კვება უნდა იყოს დაბალანსებული, შეამცირეთ რაციონში ტკბილი, მიიღეთ ზომიერად სითხე წყლის სახით.


ბრიტანეთის დიეტის ასოციაცია კოვიდგადატანილ პაციენტებს ურჩევს:

მიირთვან ცილოვანი საკვები ჯანსაღი ძლიერი კუნთებისთვის და იმუნური სისტემისთვის – ეცადეთ მიირთვათ ცილოვანი საკვები დღეში ორ-სამჯერ. ცილების შემცველი საკვებია: ლობიო, ოსპი, თხილი, კვერცხი, რძის პროდუქტები (მაგ. იოგურტი, რძე, ყველი);

ნახშირწყლოვანი საკვები ენერგიისთვის – ეცადეთ ყველა ჯერზე მიირთვათ სახამებლის შემცველი პროდუქტი, მაგალითად, კარტოფილი, პური, მაკარონი, ბრინჯი და მარცვლეული. დამატებითი ბოჭკოსთვის სასურველია შეარჩიოთ მთლიანი მარცვლოვანი ვერსიები.

ხილი და ბოსტნეული – იმუნური სისტემის გასაძლიერებლად საჭიროა ბოჭკოს, ძირითადი ვიტამინებისა და მინერალების მიღება – საამისოდ საჭიროა დღეში 5-ჯერ მაინც მიირთვათ ხილისა და ბოსტნეულის ულუფა. ხილი და ბოსტნეული შესაძლოა იყოს – ცოცხალი, გაყინული, დაკონსერვებული.

ძლიერი ძვლებისა და კბილებისთვის საჭიროა კალციუმისა და სხვა მინერალების მიღება. ეს პროდუქტებია: რძე, იოგურტი, ყველი. იმავე საკვები ნივთიერებების შემცველობის პროდუქტებია – ლობიო (მაგ. შავი ლობიო), მუხუდო (მაგ. ჰუმუსი), თხილი (მაგ. ნუში), თესლი (მაგ. სეზამი), ხილი (მაგ. ფორთოხალი, ლეღვის ჩირი).
დღის განმავლობაში სასურველია ამ პროდუქტების სამჯერადად მიღება.

სითხე – დღეში 6-8 ჭიქა: წყალი, უცხიმო რძე, ხილის წვენები, უშაქრო სასმელები, ჩაი და ყავა.

შეამოწმეთ თქვენი შარდის ფერი. მუქი შარდი არის დეჰიდრატაციის ნიშანი. მიზანშეწონილია დალიოთ საკმარისი სითხე შარდის ღია ჩალისფერის შესანარჩუნებლად.

გადაბეჭდვის წესი


ასევე: