სიმსუქნე და ჭარბი წონა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ერთ-ერთი უმთავრესი პრობლემაა, რადგან იგი ჯანმრთელობის სხვა, მძიმე გართულებების მიზეზიც ხდება.
არაჯანსაღი კვება და დაბალი ფიზიკური აქტივობა მთავარი რისკ-ფაქტორებია ისეთი მნიშვნელოვანი არაგადამდები დაავადებებისათვის, როგორიცაა კარდიოვასკულური დაავადებები და შაქრიანი დიაბეტი ტიპი 2.
ჭარბ წონასთან საბრძოლველად თვითნებურ დიეტას დღემდე ხშირად მიმართავენ, თუმცა ამით ბევრი ადამიანი იზიანებს ჯანმრთელობას. რა უნდა გაითვალისწინონ ადამიანებმა, რომლებიც წონის კორექციას თვითნებურად ცდილობენ? – “ბათუმელების” კითხვებს ექიმი ენდოკრინოლოგი შოთა ჯანჯღავა პასუხობს.
- რა არის ოპტიმალური ვადა წონის დასაკლებად?
სტანდარტულად მოცემულია, რომ 2-3 კვირის განმავლობაში უნდა დავიკლოთ მთლიანი მასის დაახლოებით 5%.
მაგალითად, თუ ადამიანი არის 100 კგ, სამედიცინო თვალსაზრისით მოცემულია, რომ კლება 2-3 კვირის განმავლობაში იყოს 5 კილოგრამი, მაგრამ როდესაც დიეტაზე გადასვლის შედეგად ადამიანი იწყებს წონაში კლებას, იწყება ორგანიზმიდან ზედმეტი სითხის დაცლა და ამ შემთხვევაში კლების ტენდენცია შეიძლება ცოტა მეტიც იყოს.
საქმე ის არის, რომ ეს კლება ხდება სითხის და არა ცხიმის ხარჯზე. მას შემდეგ, რაც ზედმეტი სითხისგან დაიცლება ორგანიზმი, შედარებით უფრო შენელებული ტემპით მიმდინარეობს კლება, რასაც ცხიმის წვას ვეძახით.
კლების ტენდენცია ზოგადად ინდივიდუალურია, გააჩნია პაციენტს, არის თუ არა რაიმე დარღვევები ორგანიზმში, რის გამოც შეიძლება უფრო დროში გაწელილი, ნელი ტემპით კლების ტენდენცია იყოს.
არის შემთხვევები, როცა სწრაფად არის საჭირო წონის დაკლება, მაგალითად, როცა ადამიანს სწრაფი ქირურგიული ჩარევა სჭირდება. ასეთ შემთხვევაში გამონაკლისის სახით შეიძლება დახმარება, რომ მეტი კლებაც მოხდეს.
- კვების რაციონში გარკვეული შეზღუდვების პარალელურად რა ქცევა, ჩვევა უნდა შეიმუშაონ ადამიანებმა?
პირველ რიგში, ეს არის ძილის რეჟიმის მოწესრიგება, იმიტომ, რომ ძილს აქვს გადამწყვეტი მნიშვნელობა მეტაბოლიზმთან მიმართებაში.
აქედან გამომდინარე, დაახლოებით 7-8-საათიანი ძილის რეჟიმი უნდა იყოს, მაგრამ გააჩნია დროს. ღამის 3-4 საათზე თუ დავიძინებთ და აქედან ავითვლით დროს, არ არის სწორი. დაახლოებით 12 საათზე უნდა ვიწყებდეთ ძილს.
საჭიროა წყლის მიღება, დაახლოებით ლიტრ-ნახევარი და მეტი, გააჩნია წონას და სქესსაც, მამაკაცებს უფრო მეტი სითხის მიღება სჭირდებათ.
ასევე მნიშვნელოვანია კვების რაციონი დარეგულირდეს ისე, რომ არ დაგავიწყდეთ საკვების მიღების ჯერადობის გათვალისწინება. დღის განმავლობაში 3-4-საათიანი ინტერვალი უნდა იყოს კვებას შორის დაცული და საჭიროა დოზირებული ფიზიკური აქტივობა.
დოზირებულს იმიტომ ვამბობ, რომ ეს ყველასთან ინდივიდუალურია. ძალიან დიდი წონა თუ აქვს ადამიანს, აქტიურ ფიზიკურ დატვირთვას არ ვურჩევთ ხოლმე თავიდანვე, რადგან დიდი ზეწოლაა ხერხემალსა და სახსროვან სისტემაზე. სასურველია ჯერ ცოტა დავიკლოთ და შემდეგ გავაძლიეროთ აქტივობა, მაგრამ სწრაფი ნაბიჯით სიარული ყველასთვის არის დაშვებული და ძუნძული, როცა უკვე შეიფერთხება მაღალი წონა.
მაშინაც კი, როცა თავიდანვე დიდი წონა არ არის, ფიზიკური დატვირთვის გაზრდა უნდა მოხდეს ნელ-ნელა, პირველივე დღეს ერთ საათს ნუ ვივარჯიშებთ, თავიდან 10-15 წუთით დავიწყოთ და ყოველდღიურად მცირედით გავახანგრძლივოთ მაქსიმუმ მაჩვენებლამდე.
- რამდენად საზიანოა წონის დაკლების მიზნით გახანგრძლივებული მონოდიეტა, ანუ მხოლოდ ერთი პროდუქტის მიღება გარკვეული დროის მანძილზე?
ზოგადად, მონოდიეტები რეკომენდებული არ არის. მათი გამოყენება შეიძლება, როცა ძალიან სწრაფად გინდა რაღაც ეფექტის მიღება, ეს შეიძლება იყოს ერთკვირიანი და არა მეტი.
2-3-დღიანი შეიძლება იყოს მონოცილოვანი კვება, ანუ როცა მხოლოდ რძეთი ან კეფირით იკვებება ადამიანი. ზოგადად, ცილოვანი საკვების დიეტა 10-დღიანიც შეიძლება. საქმე ის არის, რომ ორგანიზმს აკლდება სხვა ისეთი ნივთიერებები, რომლებიც შეიძლება მხოლოდ წიწიბურასა და მაწონში არ იყოს იმ რაოდენობით, რა რაოდენობითაც ორგანიზმს სჭირდება და ამან შეიძლება გარკვეული ვიტამინების დეფიციტი გამოიწვიოს.
აქედან გამომდინარე მონოდიეტა შეიძლება გამოვიყენოთ ხანმოკლედ და არავითარ შემთხვევაში ხანგრძლივად, რადგან შესაძლოა სხვადასხვა ცვლილება გამოიწვიოს ორგანიზმში.
ვეცადოთ მაქსიმალურად მონოდიეტებით ნუ დავიტვირთებით, წონის კორექციისთვის უფრო ჯანსაღი ცხოვრების წესზე ვიყოთ ორიენტირებულნი – გვქონდეს ჯერადი კვების რაციონი, წყალი რაც შეიძლება დიდი რაოდენობით მივაწოდოთ ორგანიზმს, გვქონდეს ზომიერი ფიზიკური აქტივობა, ხოლო მონოდიეტა შეიძლება გამონაკლისის სახით, ისიც მცირე ხნის განმავლობაში, მაგრამ შემდგომ კვლავ ცხოვრების ჯანსაღ წესს უნდა დავუბრუნდეთ.
- რომელია ყველაზე მავნე პროდუქტები ჩვენი ყოველდღიური რაციონიდან? მაგალითად, მაიონეზი, რომელთა სრულად ამოღება რაციონიდან არაფერს გვავნებს და დაგვეხმარება კიდეც.
პირველი – ეს არის შაქარი, რომლის ამოღებაც კვების რაციონიდან საერთოდ არაფერს დაუშავებს ორგანიზმს და ძალიან კარგი იქნება.
მეორე – ეს არის მარილი, რომელიც რაც შეიძლება შემცირებული რაოდენობით უნდა იყოს ორგანიზმში.
მესამე – ეს არის თეთრი ცომისგან დამზადებული პროდუქტები, რომლებიც შედარებით მაღალკალორიულ პროდუქტებად მიიჩნევა.
მეოთხე – ეს არის უკვე ტრანსცხიმებით გაჯერებული ისეთი პროდუქტები, როგორიცაა ჩიფსი, კრეკერი, რომლებშიც ბევრი ემულგატორი, ბევრი დანამატია და გაზიანი სასმელები, რომლებიც საერთოდ არ არის რეკომენდებული ჩვენი ორგანიზმისთვის.
