ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიები პარლამენტში შესვლას არ აპირებენ. პროტესტის მიზეზი გაყალბებაა, ხოლო მანდატებზე უარის თქმა, ოპოზიციის აზრით, ხელისუფლებას ლეგიტიმაციის პრობლემას შეუქმნის, როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე საერთაშორისო დონეზე.
ოპოზიციის გადაწყვეტილებას განსხვავებული შეფასებები მოჰყვა. „ბათუმელები“ პუბლიცისტსა და ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორს, ზაალ ანდრონიკაშვილს ესაუბრა, რომელმაც ფეისბუქში დაწერა, რომ ივანიშვილის რეჟიმს პარლამენტში მარტო დარჩენა პირიქით აწყობს.
- ბატონო ზაალ, ოპოზიცია პარლამენტში შესვლას არ აპირებს. ფეისბუქში თქვენ წერდით, რომ ეს პირიქით, საჩუქარი იქნება ბიძინა ივანიშვილისთვის. რატომ იქნება საჩუქარი?
დავიწყებ პოლიტიკური რეალობის აღწერით. ჩვენ ჩვენს თავსაც უნდა ვუთხრათ, მეგობრებს, პარტნიორებსაც, რომ საქართველო აღარ არის დემოკრატიული ქვეყანა, ეს არის ჰიბრიდული დიქტატურა, ან ჰიბრიდული ავტორიტარული რეჟიმი. ეს უკვე არის ერთპარტიული მმართველობა, რომელზეც დგას ოლიგარქი, რომელსაც არ უნდა ხელისუფლების დათმობა. მას არ უნდა საპარლამენტო, აღმასრულებელი, თუ სასამართლო ხელისუფლების, ბიზნესის, მედიის ხელიდან გაშვება. ამისთვის ის აყალბებს არჩევნებს, ოღონდ აყალბებს არა ტოტალურად, როგორც, მაგალითად, ეს ბელორუსიაში მოხდა, სადაც 80 პროცენტი მიიღო თითქოს ხელისუფლებამ, არამედ გააყალბა იმდენი, რამდენიც სჭირდება იმისთვის, რომ ხელისუფლება არ შეიცვალოს. ეს არის სწორედ ჰიბრიდული დიქტატურის მახასიათებელი. ეს დიქტატურა დღეს აღარ არის ის, როგორც ბევრს წარმოუდგენია სტალინი და ჰიტლერი… ჰიბრიდულ დიქტატურაში რეჟიმი აკეთებს ზუსტად იმდენს, რამდენიც საჭიროა იმისთვის, რომ მიაღწიოს თავის მიზანს. ჩვენ უკვე ვცხოვრობთ ჰიბრიდულ დიქტატურაში. ეს არის ჩვენი ქვეყნის ახალი რეალობა.
მე ვფიქრობ, რომ პასუხისმგებლობა აქვთ ოპოზიციურ პოლიტიკურ პარტიებსაც, მათ შორის, ამომრჩევლის წინაშე. გადაწყვეტილება, რა თქმა უნდა, მათია, მაგრამ ჩვენ შეგვიძლია გამოვხატოთ ჩვენი აზრი.
- რატომ ფიქრობთ, რომ პასუხისმგებლობის გამოხატვა ამ შემთხვევაში იქნებოდა პარლამენტში შესვლა?
ჩემი აზრით, ოპოზიციის არშესვლა „ქართულ ოცნებას“ არაფერს აკლებს, პირიქით, ეს მათთვის არის კომფორტი. ამ არშესვლას სამართლებრივად რომ დაებლოკა პარლამენტის მუშაობა, მაშინ აუცილებელიც კი იქნებოდა ამის გაკეთება. ეს ბოიკოტი ერთადერთი ქმნის, ისიც საკუთარ წარმოდგენაში, მორალურ პრობლემებს, რომ აი, ჩვენ იქ არ შევალთ. ამიტომაც, არასწორია შეხედულება, რომ ივანიშვილი წარმოჩნდება, როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე საერთაშორისო პარტნიორების თვალში არალეგიტიმურად. არჩევნებს დიდი ალბათობით სცნობს საერთაშორისო საზოგადოება მეტნაკლებად პატარ-პატარა, ან მსხვილი ხარვეზებით. არ უნდა დაგვავიწყდეს ისიც, რომ „ქართულ ოცნებას“ ჰყავს თავისი ამომრჩეველი, ეს 50 პროცენტი რომ არაა, ვიცით, მაგრამ ადმინისტრაციულ რესურსს და რაღაც ციფრს თუ გამოვაკლებთ, რაღაც ციფრამდე მივალთ. ჩვენთან ბელორუსიისგან განსხვავებული სიტუაციაა, სადაც ძალოვანი უწყებების გარდა არავინ უჭერს მხარს იქაურ დიქტატორს. ისტორია არ მეორდება. რეალობა, რომელიც ჩვენ ახლა გვაქვს, არ ჰგავს არც 2003 წელს და არც 1889 წელს. ივანიშვილი არ არის არც სააკაშვილი და არც შევარდნაძე. ჩვენ გვაქვს ოლიგარქიული კაპიტალიზმი, რომელსაც ამაგრებს ქართული მასშტაბების პირობებში უზარმაზარი ფული.
- ანუ ფული ამ არჩევნებზეც იყო წამყვანი ფაქტორი?
ფული ყოველთვის არის მნიშვნელოვანი ფაქტორი. ჩვენ არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ივანიშვილს ფული აქვს და ოპოზიციას ფული აქვს ბევრად უფრო ნაკლები. მე ვამბობ იმას, რომ რადგან საქმე გვაქვს ჰიბრიდულ დიქტატურასთან, მას უნდა ვებრძოლოთ ჰიბრიდული და არა კლასიკური მეთოდებით.
- რას გულისხმობთ კონკრეტულად ჰიბრიდულ დიქტატურაში, ანუ რა მოლოდინი გაქვთ?
პირველ რიგში, ეს არის ის, რომ არჩევნების გზით ხელისუფლება არ იცვლება. მეორე არის ის, რომ ხელისუფლების დაყოფა არ არსებობს: საკანონმდებლო, აღმასრულებელი და სასამართლო ხელისუფლება ყველა ერთია სინამდვილეში, ანუ, მაგალითად, ივანიშვილი დაურეკავს მოსამართლეს და ის მიიღებს შესაბამის გადაწყვეტილებას. მესამე ნიშანი არის ის, რომ სახელმწიფო არის პოლიციური, ის დამყარებულია ძალოვან უწყებებზე. მეოთხე კრიტერიუმი არის პრესის თავისუფლება. ჰიბრიდულ დიქტატურას ახასიათებს ის, რომ თითქოს არსებობს პრესის თავისუფლება, მაგრამ ხელისუფლებას ხელში აქვს მექანიზმი, რომლითაც მას შეუძლია ჩამოაყალიბოს ალტერნატიული რეალობა. ამ პირობებში რაღაც სხვა აზრის არსებობას დიდი მნიშვნელობა არ აქვს. ხელისუფლება მობილიზებულია იმისთვის, რომ საკუთარი ამომრჩევლის მობილიზება მოახდინოს, მას შეუძლია ალტერნატიული რეალობის ჩამოყალიბება და არ სჭირდება ყველაფრის დახურვა, თუმცა ის ამასაც ცდილობს.
- თქვენ ელით გაუარესებას ამ მაჩვენებლების?
რა თქმა უნდა, ჩვენ უნდა ველოდოთ ყველა კუთხით გაუარესებას. ამიტომაც, ჩემი აზრით, ერთ-ერთი შემაკავებელი ფაქტორი არის პარლამენტის ტრიბუნა. ეს არის მაინც ცენტრალური პოლიტიკური სცენა. ჩვენ კი, ამ სცენაზე გამოსვლაზე ვამბობთ უარს და მას მთლიანად ვუტოვებთ ერთ პოლიტიკურ ძალას.
- მაგრამ ამით ოპოზიცია ცდილობს აჩვენოს მიუღებლობა, რომ მუდმივად არსებობდეს ეჭვი ხელისუფლების ლეგიტიმაციაზე.
მე ვფიქრობ, არ გაჩნდება მუდმივად ეს ეჭვი, რადგან, მაგალითად, „იმედის“ მაყურებელს რაც არ უნდა ბევრი ელაპარაკოთ, მისთვის რეალობა არის აბსოლუტურად სხვანაირი, იმას თქვენ ვეღარ დაარწმუნებთ. ეს არის ჩამოყალიბებული იდეოლოგიური ბურთი, რომლის შიგნითაც შეღწევა არის შეუძლებელი. ლეგიტიმურობის პრობლემა დადგება მხოლოდ საზოგადოების ნაწილში და არა მთელს საზოგადოებაში. ამომრჩევლის ეს ნაწილი ახლაც ამბობს ამას, რომ არჩევნები გაყალბებულია. ამის თქმა, რატომ არ შეიძლება პარლამენტის ტრიბუნის გამოყენებით, მე ეს არ მესმის. ეს ორი რამ ერთმანეთს ხელს არ უშლის. ჩემთვის სრულიად გაუგებარია, როცა ამბობენ, რომ აი, კოლაბორაციონისტები ვხდებით და „გავაპრავებთ“ ივანიშვილის რეჟიმს, თუკი პარლამენტში შევალთ. ამომრჩეველმა ეს მანდატი მისცა პარტიებს არა იმიტომ, რომ ხელფასი აიღონ, ან მანქანა მოემსახუროს ვინმეს, არამედ იმისთვის, რომ პარლამენტში იბრძოლოს, ეს არის აქტიური ბრძოლის ველი.
- ოპოზიცია თვლის, რომ ბრძოლის ველი ახლა უნდა იყოს ქუჩის საპროტესტო აქციები.
გასაგებია, რომ ჩვენ უნდა ვაიძულოთ ხელისუფლება ქუჩიდან, მან გააკეთოს პოლიტიკური დათმობები. ამის პრეცედენტი იყო 20 ივნისის აქცია. ჩვენ გვახსოვს 20 ივნისის აქცია და შემდეგ საერთაშორისო ზეწოლით, ასევე საპარლამენტო ტრიბუნის გამოყენებით გარკვეულ შედეგის გამოგლეჯა ივანიშვილისთვის. „ქართული ოცნება“ ჩვეულებრივად ივლის საპარლამენტო ვიზიტებზეც, ერთგვარი უხერხულობა კი ექმნება, თუმცა მაინც მუდმივად იტყვის, რომ აი, ოპოზიცია საკუთარი ნებით არ შემოვიდა პარლამენტში. ახლა ივანიშვილის რეჟიმის იძულების ფორმა გადადის გარეთ და მე ფაქტობრივად ქუჩის პროტესტის გარდა, პროტესტი სხვა ფორმებს ვერ ვხედავ. ისიც გაუგებარია, რატომ მიგვაჩნია, რომ თუკი არჩევნები ხელახლა ჩატარდება, ის იქნება სამართლიანი, ვიდრე ის, რაც 31 ოქტომბერს იყო?
ფაქტია, რომ პარლამენტში მარტო დარჩენა უფრო კომფორტულია „ქართული ოცნებისთვის“, რადგან პარლამენტს შიგნიდან არანაირი პროტესტი არ იარსებებს. ყველა პროცესი, რაც დაკავშირებულია კანონპროექტის შეტანასთან, მსჯელობასთან, საპარლამენტო ტრიბუნასთან, განხილვებთან, აღარ გვექნება. მესმის, რომ ეს არის რთული და შრომატევადი, მაგრამ დღეს ოპოზიციის მორალური უპირატესობის გარდა, ვერ ვხედავ რა პლუსი აქვს პარლამენტში არ შესვლას, გარდა იმისა, იტყვიან, რომ ჩვენ ივანიშვილის პარლამენტთან არ ვთანამშრომლობთ.
- ჩვენ გვახსოვს მანდატების დახევა პროტესტის ნიშნად… რამდენად მსგავსია დღევანდელობა ამ მოცემულობასთან, როცა ოპოზიციამ სააკაშვილის მმართველობის პერიოდში თქვა უარი პარლამენტში შესვლაზე?
განსხვავება არის ის, რომ აქამდე ეს ყველაფერი ხდებოდა კონსტიტუციურ ველში: მიხეილ სააკაშვილმა არჩევნები 2012 წელს წააგო და წავიდა, გარდა ამისა, სააკაშვილი იყო პრეზიდენტი, შევარდნაძეც იყო პრეზიდენტი, ივანიშვილი კი არის კონსტიტუციურ ველს მიღმა, მთავრობის წევრები რეალურად არიან ივანიშვილის მარიონეტები.
კიდევ ერთი დიდი განსხვავება არის ის, რომ სააკაშვილის მოდელი იყო სუპერსახელმწიფო, რომელიც ზემოდან აზის ყველაფერს, მათ შორის, მაგალითად, მედიას, ან ბიზნესს, დღეს კი, პირიქით, მსხვილმა ბიზნესმა ივანიშვილის სახით დაიპყრო სახელმწიფო. ეს უფრო სახიფათოა, რადგან ზემოქმედების ინსტრუმენტები აღარ გაქვს. ივანიშვილი ჩრდილშია, ჩვენ კი მის მარიონეტებს ვებრძვით.
- თქვენ ახსენეთ, რომ ჰიბრიდულ დიქტატურას ჰიბრიდული მეთოდებით უნდა ებრძოლო და არა კლასიკურით. რა არის ჰიბრიდული ბრძოლის მეთოდი?
ჩვენ ვთამაშობთ განსაზღვრული წესებით. ჩვენ შეგვიძლია ვეთამაშოთ ივანიშვილს მისი წესებით და მოვუგოთ მას. ჩემი ოპონენტები, მაგალითად, ფიქრობენ, რომ არა, ჩვენ უნდა შევქმნათ სხვა წესები, ახალი მოედანი შევქმნათ და ამ მოედანზე გადმოვითრიოთ ივანიშვილი. ეს არის განსხვავება მიდგომებს შორის. მე ვფიქრობ, რომ ნებისმიერი სიტუაცია იძლევა იმის შანსს, რომ იქედან წარმატებულად ვიმოქმედოთ, მათ შორის, ისიც, რომ ოპოზიციური პოლიტიკური ძალები იყვნენ პარლამენტს შიგნით და შიგნიდან გაუკეთონ ოპონირება ივანიშვილს. ჩვენ უნდა ვიბრძოლოთ ყველა იარაღით. არ შეიძლება, ახლა რომელიმე იარაღი დავდოთ იმიტომ, რომ ივანიშვილს ხელი ჰქონდა მოკიდებული… ივანიშვილის ტაქტიკა იქნება იგივე, როგორიც ეს იყო 20 ივნისს: სადაც საჭიროა დაარბევს კიდეც ცოტას, სადაც საჭიროა, მოისყიდის, ამიტომაც პარტიზანული ტაქტიკა თავიდან არის გამოსაგონებელი. ჩემი აზრით, არცერთ ინსტრუმენტზე უარი არ უნდა ვთქვათ – პარლამენტში შესვლა არ ნიშნავს კოლაბორაციას. ეს არის ერთ-ერთი იარაღი მოწინააღმდეგის დასამარცხებლად.
მთავარი ფოტო: ზაალ ანდრონიკაშვილის პირადი ფეისბუქ გვერდიდან
