მთავარი,სიახლეები,ჯანმრთელობა

დაღლილობის შეგრძნება და უგუნებობა – D ვიტამინი ხომ არ გაკლიათ?

01.06.2020 • 3872
დაღლილობის შეგრძნება და უგუნებობა – D ვიტამინი ხომ არ გაკლიათ?

უგუნებობა, დაღლილობის შეგრძნება მაშინაც კი, როცა დაღლილი არ უნდა იყოთ, ძილის დარღვევა, სახსრებისა და კუნთების ტკივილი, თმის ცვენა – გეცნობათ? თქვენ შესაძლოა D  ჰიპოვიტამინოზი ანუ ორგანიზმში D ვიტამინის ნაკლებობა გაწუხებთ. გამომდინარე იქიდან, რომ  D ვიტამინის ძირითადი წყარო მზის პირდაპირი სხივებია, გასაკვირი არაა, რომ კორონავირუსის პანდემიისას, იზოლაციის პერიოდში, ეს პრობლემა ბევრს შეეხო.

“ეს მოსალოდნელია მაშინაც, როცა ადამიანი დღის დიდ ნაწილს ატარებს სამსახურში, დახურულ სივრცეში და მას ვერ ხვდება მზის სხივები. არ აქვს მნიშვნელობა სეზონს და ადგილს, ზაფხულობითაც კი ძალიან ხშირად პაციენტები მოდიან ისეთი ჩივილით, როგორიცაა: დაღლილობა, კუნთების ტკივილი, თავის ტკივილი, უმადობა, აპათია, გუნება-განწყობის გაუარესება… ასეთ დროს, როცა ვზომავთ D ვიტამინს, ხშირ შემთხვევაში იგი ნორმაზე დაბალია, ზაფხულობითაც კი, რადგან ეს ხალხი ფაქტიურად არ ხვდება მზეზე,”– ამბობს ექიმი თერაპევტი თამარ დონდუა. ჩვენ მას D ვიტამინის დეფიციტის შესახებ ვესაუბრეთ. 

  • D ვიტამინის შესახებ გვითხარით, რისთვის არის საჭირო და რატომ შეინიშნება ხშირად მისი ნაკლებობა?

D ვიტამინი გამომუშავდება ადამიანის ორგანიზმში, კანზე ულტრაიისფერი სხივების ზემოქმედების შედეგად და პასუხისმგებელია ძალინ ბევრ პროცესზე ადამიანის ორგანიზმში, მას მნიშვნელოვანი როლი აქვს მინერალური ცვლის პროცესში (კალციუმი და ფოსფორის ცვლა) და, ასევე, მოქმედებს ჩვენს იმუნურ სისტემაზე.

Mayo Clinic: D ვიტამინი აუცილებელია ჯანმრთელი ძვლების ფორმირებისა და შენარჩუნებისთვის. ეს იმიტომ, რომ კალციუმი – ძვლის ძირითადი კომპონენტი, შეიძლება ორგანიზმმა აითვისოს მხოლოდ მაშინ, როცა მასში D ვიტამინის საკმარისი რაოდენობაა.

D ვიტამინის ნაკლებობამ შესაძლოა ჩვილის შემთხვევაში განავითაროს რაქიტი, მაგრამ ეს ჩვენთან იშვიათია, რადგან ბავშვები მზეზეც ხვდებიან და ხელოვნური კვებიდანაც იღებენ ამ ვიტამინის დღიურ ნორმას, რასაც ის დანამატის სახით შეიცავს.

D ვიტამინის ნაკლებობა მნიშვნელოვანია განისაზღვროს ასაკოვან ადამიანებში, რადგან D ჰიპოვიტამინოზის  დროს ორგანიზმში არ ხდება კალციუმის შეწოვა. მოგეხსენებათ, ასაკოვან პაციენტებში ხდება ძვლის ქსოვილის განლევა და ამიტომ მათთან ხშირია მოტეხილობები. რაც არ უნდა ბევრი კალციუმი მიიღო, D ვიტამინთან თუ ბმა არ ხდება, არ ჩალაგდება ძვლის ქსოვილში. ასევე ფოსფორიც – ჩვენ გვჭირდება D ვიტამინი, რომ დავეხმაროთ სხეულს, აითვისოს კალციუმი და ფოსფორი საკვებიდან. 

  • როდის არის ყველაზე კარგი დრო მზეზე გასასვლელად და რა დრო გვჭირდება D ვიტამინის გამოსამუშავებლად?

აბსოლუტურად საკმარისია დილის საათებში 15-20-წუთიანი სეირნობა მზეზე იმისთვის, რომ ორგანიზმში საკმარისი რაოდენობის  D ვიტამინი გამომუშავდეს. ყველაზე სასურველია დილის მზე 11-11:30 საათამდე.

დიდი ხნით მზეზე გაჩერება არ ნიშნავს, რომ მეტი რაოდენობის D ვიტამინი წარმოიქმნება. გადაჭარბებული მზის სხივები, პირიქით, საზიანოა. მაგალითად, როცა ადამიანი ირუჯება, მის ორგანიზმში უფრო ნაკლებად ხდება D ვიტამინის წარმოქმნა, რაც ორგანიზმის ერთგვარი დამცველობითი ფუნქციაა, რომ ჭარბი რაოდენობით არ წარმოქმნას D ვიტამინი, რადგან ჰიპერვიტამინოზი ასევე საზიანოა ორგანიზმისთვის.

მზეზე დიდხანს გაჩერება არ ნიშნავს, რომ ორგანიზმი უფრო ბევრ ან ზედმეტი რაოდენობით გამოიმუშავებს D ვიტამინს. WebMED-ი წერს, რომ გარუჯულ კანში პიგმენტის ზრდა ბლოკავს D ვიტამინის სინთეზს და ზღუდავს კანის შესაძლებლობას წარმოშვას D ვიტამინი. აშშ-ს ჯანმრთელობის ეროვნული ინსტიტუტი NIH-ი წერს:  კანის ეპიდერმულ ფენაში პიგმენტ მელანინის დიდი რაოდენობის შედეგია მუქი კანი, ეს კი ამცირებს კანის შესაძლებლობას, მზის სხივიდან წარმოქმნას D ვიტამინი. მუქკანიან ადამიანებს სჭირდებათ ულტრაიისფერი სხივების უფრო მეტი ზემოქმედება, ვიდრე ღია ფერის კანის მქონე ადამიანებს ერთი და იმავე რაოდენობის D ვიტამინის წარმოსაქმნელად. 

ასევე, D ვიტამინის საკმარისი რაოდენობის წარმოქმნა ფერხდება მზის დამცავი კრემის გამოყენებისას.

NIH: D ვიტამინთან დაკავშირებული ზოგიერთი კვლევა აჩვენებს, რომ კვირაში ორჯერ მაინც, 10:00 -დან 15:00 საათამდე პერიოდში, დაახლოებით 5-30-წუთიანი მზის დასხივება სახეზე, ხელებზე, ფეხებზე ან ზურგზე (მზისგან დამცავი კრემის გარეშე), საკმარისი რაოდენობის D ვიტამინს გამოგიმუშავებთ.

NIH: ულტრაიისფერი სხივები შუშაში ვერ აღწევენ, ამიტომ მზის ზემოქმედება ფანჯრებიდან არ ეხმარება D ვიტამინის წარმოქმნას.

  • რა საკვები შეიცავს D ვიტამინს?

არის D ვიტამინის საკვები დანამატები და არის საკვების შემცველობაში შემავალი D ვიტამინი – ეს არის ძირითადად ცხოველური წარმოშობის საკვები, კვერცხი, ზღვის პროდუქტები… მაგრამ როცა უკვე D ვიტამინის ნაკლებობაა ორგანიზმში, იმას საკვებით ვერ აღვადგენთ, აქ ერთვება მედიკამენტოზური თერაპია.

თუ დააკვირდებით პროდუქტის შეფუთვაზე, მაგალითად, ზოგიერთი იოგურტის, მიუსლის, ფორთოხლის წვენის და ა.შ., აღმოაჩენთ, რომ ისინი დანამატების სახით შეიცავენ D ვიტამინს. რაც შეეხება არაცხოველური წარმოშობის პროდუქტებს, ბუნებრივად D ვიტამინს შეიცავს ზოგიერთი სახის სოკო. PETA წერს, რომ ერთ-ერთი მათგანია შამპინიონი.

  • როგორ მკურნალობენ D ვიტამინის ნაკლებობას?

ჯერ უნდა განისაზღვროს სისხლში ჰიპოვიტამინოზი D და ნაკლებობის შემთხვევაში ადამიანს ენიშნება აუცილებლად D ვიტამინის დამატება მედიკამენტოზური თერაპიის სახით, ეს ვიტამინი არის ბევრი ფორმით – წყალში ხსნადი, ზეთში ხსნადი, არის ტაბლეტირებული ფორმით და აბების სახითაც. ცხადია, არ არის რეკომენდებული თვითნებურად მიღება ამ ვიტამინის, რადგან მისი ჭარბი რაოდენობა ანუ ჰიპერვიტამინოზი D-ც ასევე საზიანოა ორგანიზმისთვის.

გადაბეჭდვის წესი


ასევე: