„ახლა მთავარია, არჩევნებამდე ყურადღების ცენტრში რამდენად დარჩება პანდემია…. ხელისუფლებისთვის პანდემია იყო ციდან მოსული დახმარება პოლიტიკური თვალსაზრისით,“ – მიიჩნევს პოლიტოლოგი გია ნოდია. იგი არ გამორიცხავს, რომ ხელისუფლებამ გაზრდილი რეიტინგი არჩევნებამდე შეინარჩუნოს იმ შემთხვევაში, თუკი პანდემია მთავარ თემად დარჩება, მაგრამ ხელისუფლება კრიზისის დაძლევას ვერ შეძლებს.
რა ტიპის არჩევნები გველის, როცა ქვეყანაში ჯერ კიდევ საგანგებო ვითარებაა? რა შანსებს აძლევს პანდემია მმართველ პოლიტიკურ გუნდს და რას – ოპოზიციას? – „ბათუმელები“ პოლიტოლოგ გია ნოდიას ესაუბრა.
- ბატონო გია, თუკი საგანგებო მდგომარეობა გაგრძელდა, როცა წინასაარჩევნო კამპანიის წარმოება ფორმალურადაც შეუძლებელია, რა სახის არჩევნებს მივიღებთ, თქვენ რა საფრთხეს ხედავთ?
კანონის მიხედვით, საგანგებო მდგომარეობის დასრულებიდან გარკვეული დრო უნდა გავიდეს და შემდეგ ტარდება არჩევნები. ცხადია, საარჩევნო კამპანია უნდა ჩატარდეს და ეს არ გამოვა საგანგებო მდგომარეობის დროს. საქართველოში მაინც საარჩევნო კამპანია, ძირითადად, ხურდება ბოლო ორ თვეში, გავლენას სწორედ ეს ბოლო ორი თვე ახდენს ამომრჩეველთა გადაწყვეტილებაზე. იგულისხმება ის ამომრჩეველი, ვისზედაც მოქმედებს ეს კამპანია. ცხადია, არსებობს ამომრჩეველი, რომელსაც კამპანიამდეც დიდი ხნით ადრე ჩამოყალიბებული აქვს საკუთარი აზრი, ვის მისცემს ხმას… შესაბამისად, ჯერჯერობით ნაადრევია იმის თქმა, რომ, აი, საარჩევნო კამპანიის გარეშე ჩატარდება არჩევნები.
- ამ ვითარებაში ხელისუფლების მოქმედება, მათ შორის, სოციალური დახმარებები, რამდენად აღიქმება, როგორც საარჩევნო კამპანიის ნაწილი?
რა თქმა უნდა, ამაზე ორი აზრი არ არსებობს. ხელისუფლებისთვის პანდემია იყო ციდან მოსული დახმარება პოლიტიკური თვალსაზრისით. კრიზისული ვითარება, ზოგადად, წაადგება ხოლმე ხელისუფლებას. კრიზისის დროს საზოგადოებას უნდა, რომ ვიღაცის გარშემო გაერთიანდეს და თუ ხელისუფლება აშკარა შეცდომებს არ უშვებს და მას არ ბრალდება ამ კრიზისის დროს რაღაც მოვლენათა განვითარება, ჩვეულებრივ, ხელისუფლების რეიტინგი მაღლა იწევს. საზოგადოება ახლაც მთლიანად გადართულია პანდემიაზე. ეს ნიშნავს, რომ პოლიტიკურად სხვა თემები უკანა პლანზეა გადასული. ოპოზიციას სალაპარაკო ნაკლებად აქვს. რომც ჰქონდეს სალაპარაკო, ნაკლები ყურადღება ექცევა ნებისმიერ სხვა თემას. ეს ვითარება, რა თქმა უნდა, მომგებიანია ხელისუფლებისთვის. ხელისუფლება ცდილობს, რომ ის ხეირი, რომელიც მან ნახა ამ კრიზისული ვითარებიდან, რაც შეიძლება დიდხანს გაჰყვეს.
- პარალელურად ადამიანების ეკონომიკური მდგომარეობა უარესდება. გამორიცხავთ, რომ ამ ვითარებაში ხელისუფლების მიმართ უკმაყოფილებაც შეიძლება გაიზარდოს?
პანდემია ამ ეტაპზე მომგებიანია ხელისუფლებისთვის და ეს არ იძლევა იმის გარანტიას, რომ ეს პოპულარობა მმართველ პოლიტიკურ გუნდს გაჰყვეს არჩევნებამდე. შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ არჩევნების მოახლოებასთან ერთად, ეპიდემიის თემა ცოტა უკანა პლანზე გადაინაცვლებს და ადამიანები უფრო იფიქრებენ ეკონომიკურ შედეგებზე. ახლა მთავარია, რამდენად დააბრალებს მოსახლეობა ამ კრიზისს ხელისუფლებას, როცა ვიცით, რომ ეპიდემიით არის გამოწვეული ეკონომიკური კრიზისი.
- რამდენად გაუჩნდება ხელისუფლებას „ლეგიტიმური“ საშუალებები, რომ წინასაარჩევნოდ ამომრჩეველი მოისყიდოს?
ეს მოხდა კიდეც, როცა ივანიშვილმა დადო 100 მილიონი, მაგრამ იმდენად კრიზისულია ვითარება, რომ ოპოზიციამაც ვერ გაბედა, ამისთვის დაერქმია ამომრჩევლის მოსყიდვა. ფაქტობრივად, ეს კვალიფიკაცია შეიძლება მიეცეს ამას, რადგან ის არის მმართველი პარტიის ლიდერი, ხალხს ფულს ჩუქნის და ეს არის მოსყიდვა იმის მიუხედავად, რომ კამპანია ჯერ დაწყებული არ არის. ამომჩევლისთვის ეფექტის მოხდენა ბიძინა ივანიშვილს მხედველობაში ჰქონდა.
როცა მოახლოვდება არჩევნები, ხელისუფლებას ერთგვარი საფუძველი ექნება, რომ სხვადასხვანაირი სოციალური დახმარება გამოიყენოს ამომრჩევლის გულის მოსაგებად და შედარებით ძნელი იქნება ის, რომ ამას ამომრჩევლის მოსყიდვა დაარქვა.
- რამდენად იმუშავებს მოსყიდვა, თუკი ადამიანები დაინახავენ სისტემურ პრობლემებს, მაგალითად, სოციალური მიმართულებით ან სასამართლოს და მედიის თავისუფლების კიდევ მეტად გაუარესებას…
ჩემი აზრით, სასამართლოს და მედიის პრობლემა, სამწუხაროდ, არ არის მნიშვნელოვანი მასობრივი აუდიტორიისთვის. მაინც მთავარი თემა იქნება ეკონომიკური ვითარება და ის, თუ ვის დააბრალებს ამ კრიზისს ამომრჩეველი: ვირუსს თუ ხელისუფლების პოლიტიკას. ძალიან რთულია წინასწარ ამის განსაზღვრა, როგორ მოტრიალდება ეს ამომრჩევლის ცნობიერებაში. მაგრამ სავსებით შესაძლებელია, რომ ეკონომიკური უკმაყოფილება ნეგატიურად აისახოს ხელისუფლების პოპულარობაზე.
- რა ხდება ოპოზიციურ პარტიებში, რა შანსები აქვთ მათ ამ პანდემიის დროს?
არა მგონია, პანდემიამ თავისთავად რაიმე თვალსაზრისით გაზარდოს ოპოზიციის შანსი… ჯერჯერობით ძირითადად ასე ითვლება, რომ ხელისუფლების პოლიტიკა წარმატებულია პანდემიის მიმართ. შესაბამისად, პანდემიიდან ოპოზიციამ რაღაც ქულები დაიწეროს, ამის პერსპექტივას ვერ ვხედავ. თუკი ადამიანთა ცნობიერებაში პანდემიის პრობლემას დაჩრდილავს ეკონომიკური პრობლემები, მაშინ ოპოზიციას, რა თქმა უნდა, გაცილებით მეტი შანსი აქვს. ამ შემთხვევაში ოპოზიციას ექნება სრული საფუძველი, რომ გააქტიურდეს.
- რამდენიმე დღის წინ ფეისბუქმა წაშალა რამდენიმე სამთავრობო, ასევე ანტისამთავრობო გვერდი. სოციალური მედია არის საარჩევნო ბრძოლის ერთ-ერთი გზა. ფეისბუქგვერდების წაშლა რამდენად შეცვლის პოლიტიკური თამაშის წესებს?
არა მგონია, რომ ამ ყალბი გვერდების წაშლას ძალიან დიდი გავლენა ჰქონდეს. ეს უკვე მეორე შემთხვევაა, როცა ფეისბუქი ამას შლის. ადამიანებმა იციან, რომ ბევრი ყალბი ექაუნთია და ხელისუფლება არაკეთილსინდისიერად იქცევა სოციალურ მედიაში, მაგრამ შეგვიძლია თამამად ვთქვათ, რომ ის განაგრძობს ამ საქმიანობას. ბატონმა ყანდიაშვილმაც პრაქტიკულად ეს გვითხრა, ახალ გვერდებს შექმნიან და იმავე მეთოდებს გამოიყენებენ. ფეისბუქმა შეიძლება მესამედაც წაუშალოს ეს გვერდები, მაგრამ ისევ ისე იმუშავებენ, რადგან ფეისბუქს მხოლოდ წაშლა შეუძლია. არსებითად, ეს თამაშის წესებს ვერ შეცვლის.
- მინდა გკითხოთ რუსული პროპაგანდის გააქტიურებაზეც, რომელიც ამჯერად პანდემიის თემას იყენებს – „კორონავირუსმა გამოააშკარავა ევროკავშირის სახე“, ვირუსი „ამერიკელებმა ხელოვნურად შექმნეს“ და ასე შემდეგ. რა გავლენა ექნება რუსულ პროპაგანდას ამ არჩევნებზე, თქვენი დაკვირვებით?
ჯერჯერობით არ ჩანს რუსული პროპაგანდის გაძლიერება და ეს არ არის ახალი ხილი. გასაგებია, რომ ახლა უფრო აქტიურად იყენებენ პანდემიის თემატიკას, ადრე სხვა თემები ჰქონდათ, მაგრამ რადიკალური გავლენა ამას არ აქვს. თუ გავზომავთ ამ გავლენას ევროპული და ევროატლანტიკური მხარდაჭერის რიცხვებში, ეს მხარდაჭერა არ შემცირებულა, არ ვიცი, ახლა პანდემიის თემატიკა თუ რამეს შეცვლის, თუმცა არ ველი, რომ რუსული პროპაგანდის ეფექტურობა გაიზარდოს. მათ ჰყავთ საკუთარი მრევლი, რომელიც ისედაც არის. ისინი ცდილობენ, რაც შეიძლება მეტი ადამიანი მიიმხრონ თავიანთი იდეოლოგიისკენ და უარყოფითად განაწყონ პროდასავლური პარტიების, ზოგადად – დასავლეთის მიმართ. ამ პროპაგანდის შედეგად ჩამოყალიბდა მყარი სეგმენტი მოსახლეობისა, რომელიც უფრო თამამად და ღიად გამოხატავს თავის ანტიდასავლურ პოზიციებს, მაგრამ რაღაცნაირად ამ სეგმენტის გარეთ, ჯერჯერობით ასე ჩანს, ვერ გადის ამ პროპაგანდის ეფექტი.
- რამდენად დიდია დღეს იმის საფრთხე, რომ შემდეგი არჩევნებით საქართველოში დემოკრატიის ხარისხი კიდევ უფრო შესუსტდეს?
არის ამის საფრთხე, ზოგადად. პანდემია არ უწყობს ხელს და ის არ არის კარგი დემოკრატიისთვის, გარდა იმისა, რომ ხალხი ავად ხდება, კვდება, ამას არ ვგულისხმობ. მოკლევადიან პერსპექტივაში პანდემია საფრთხეების შემცველია დემოკრატიისთვის და საქართველოც არის ამის მაგალითი. ალბათობა იმისა, რომ ჩვენ პროგრესი არ გვქონდეს დემოკრატიული თვალსაზრისით, ამას ზრდის პანდემიის ეფექტი. განვმეორდები: მთავარია, რამდენად დარჩება პანდემია ყურადღების ცენტრში.
