ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი [EMC] ძამას ხეობაში მართლმადიდებელი სასულიერო პირების მიერ სოფლების საძოვრებისა და მიწების მისაკუთრების საკითხს ეხმიანება.
„ბოლო კვირის განმავლობაში, სატელევიზიო ეთერებით გასულმა სიუჟეტებმა კიდევ ერთხელ გამოააშკარავა, რომ ძამას ხეობაში ადგილობრივი ეპარქიისა და სასულიერო პირების ძალაუფლება იდეოლოგიური გავლენების მიღმა, ეკონომიკურ ინტერესებსაც ატარებს და, როგორც ჩანს, ის ძალადობრივი გზების გამოყენებითაც იწარმოება. დომინაციის ეს პრაქტიკა, მათ შორის, მწვავედ ჩანს სოფლის საძოვრების, გლეხების სარგებლობაში არსებული მიწის ნაკვეთების მიტაცებაში სასულიერო პირების მხრიდან. აღნიშნულის შესახებ ადგილობრივი მოსახლეობა დიდი ხანია წუხს.
ძამას ხეობაში წარსულში ეთნიკურად ოსი ოჯახები მრავლად ცხოვრობდნენ. კონფლიქტის შემდეგ ოსი ოჯახების დიდმა ნაწილმა ხეობა დატოვა. 90-იან წლებში კი ხეობაში აჭარიდან ქართველი მუსლიმი ოჯახების ეტაპობრივი ჩამოსახლება დაიწყო. ეკომიგრანტები კომპაქტურად ცხოვრობენ სოფელ გვერდინეთსა და სამწევრისში.
ამდენად, ამ დროისთვის, ხეობაში ადგილობრივი მოსახლეობის მიღმა, ცხოვრობს ეკომიგრანტი ქართველი მუსლიმი თემი და ასევე, მცირე რაოდენობით უკან დაბრუნებული ეთნიკურად ოსი ოჯახები. სამწუხაროდ, სახელმწიფომ ეკომიგრანტ ოჯახებს სოციალური დაცვის საკმარისი გარანტიები არ შეუქმნა. მათ ნაწილს საკუთრებაში ამ დრომდე არ აქვთ გადაცემული საცხოვრებელი სახლები და საჭირო მიწის ნაკვეთები. ისინი ხშირად აწყდებიან პრობლემას უძრავი ქონების რეგისტრაციასთან დაკავშირებით.
ხეობის სოფლებში ასევე მწვავედ დგას გზის, სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულების არ ქონის და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაუმართაობის პრობლემა. სოფლის მოსახლეობის დიდი ნაწილი ჩართულია სეზონურ მიგრაციაში. მოსახლეობის უმრავლესობას მხოლოდ შიდა მეურნეობები აქვს გაშენებული, მხოლოდ მათ მცირე ნაწილს აქვს სოფლის მსხვილი მეურნეობები ორგანიზებული, სადაც ხილი მოჰყავთ. ეკომიგრანტების ოჯახების ნაწილი მეცხოველეობას მისდევს, თუმცა ადგილობრივი სასულიერო პირების მიერ საძოვარი რესურსების დაკავების გამო, მათ ამ პროცესში ეშლებათ ხელი. ხეობას აქვს ტურისტული რესურსი, თუმცა ამ პროცესს ასევე არსებითად ადგილობრივი ეპარქია აკონტროლებს,“ – წერია EMC-ის განცხადებაში.
ორგანიზაციის ინფორმაციით, ძამას ხეობაში 58 ეკლესია-მონასტერი მოქმედებს, სადაც 350 სასულიერო პირი ცხოვრობს.
„ხეობაში ადგილობრივი ეპარქიის დომინაციას აქვს როგორც იდეოლოგიური, ასევე აშკარად ეკონომიკური და პოლიტიკური შინაარსი. რუის-ურბნისის მიტროპოლიტი იობი რამდენიმე წელია ითხოვს ძამას ხეობის მთლიანად საპატრიარქოს საკუთრებაში გადაცემას და იქ „ახალი ათონის“ გაშენებას. ცხადია, ამ იდეებს და ხეობაში ეპარქიის დომინაციას გამრიყავი გავლენა აქვს აქ მცხოვრებ არადომინანტურ რელიგიურ და ეთნიკურ ჯგუფებზე. ეს კარგად გამოჩნდა მიტროპოლიტის მიერ გაკეთებულ განცხადებაშიც, რომ შიდა ქართლში ისინი მიწებს იძენენ იმის გამო, რომ თავიდან აირიდონ „უცხოტომელების“ შემოსვლა.
იდეოლოგიური ინტერესების უკან თვალშისაცემია კონკრეტული სასულიერო პირების პირადი ბიზნესინტერესებიც. ადგილობრივი მედია „ქართლის“ მიერ გამოქვეყნებული ინფორმაციით, ყინწვისში განზრახ მკვლელობის მცდელობითა და ცეცხლსასროლი იარაღის უკანონო შეძენა, შენახვის ბრალდებით დაკავებულ სქემ-იღუმენ მამა დავითს ყინწვისში ეკუთვნის სამხერხაო და ფერმა, ასევე, ამავე სოფლის სათიბები და ტყის მასივი. მომდევნო სოფელში უფრო მეტი ტერიტორია უკავია მამა სტეფანეს. მისი კერძო მიწის ფართობები 700 000 კვ.მ-ია. რაც შეეხება არქიმანდრიტ საბა ჟღენტს, მის კერძო საკუთრებაშია სოფელ ტყემლოვანას ტერიტორიაზე, შუანოს მთის მონასტერთან, 915 000 კვ.მ მიწის ფართობი (სათიბი, საძოვარი, ტყე). ამ ორ სოფელში მხოლოდ სასულიერო პირები ცხოვრობენ.
აშკარაა, რომ ადგილობრივი ხელისუფლება ვერ აკავებს სასულიერო პირების გავლენებს და პირიქით, მათ მიმართ ღია ლოიალობას ავლენს. ამ კუთხით სიმპტომატური იყო რამდენიმე თვის წინ ქარელის ვიცე-მერის ნუგზარ დაბრუნდაშვილის გადადგომის ფაქტი, რომელმაც თანამდებობა ადგილობრივ მედიაში ეპარქიის მიმართ კრიტიკული განცხადების შემდეგ დატოვა.
მიწის რესურსების უსამართლო განაწილება სოფლად მცხოვრებ ოჯახებს მიწის საბაზისო რესურსების გარეშე ტოვებს და აღრმავებს მათ სოციალურ დაუცველობას. აღსანიშნავია, რომ ამ პირობებში ეკომიგრანტი ოჯახების ნაწილს ხეობის დატოვება მოუწია“.
ორგანიზაციის განცხადებით, 2019 წელს EMC-მა ძამას ხეობაში ადგილობრივების საჭიროებები შისწავლა, რამაც აჩვენა, რომ ხეობაში მცხოვრები გლეხების სოციალური ინტერესები უგულებელყოფილია და მათ საძოვრებსა და მიწის ნაკვეთებზე წვდომა ეზღუდებათ, მეტწილად სწორედ სასულიერო პირების მხრიდან მათი დაკავებისა და მისაკუთრების გამო.
„ჩვენს მიმართვებს შესაბამისი სახელმწიფო უწყებების მხრიდან სათანადო რეაგირება ამ დრომდე არ მოჰყოლია.
ზემოთ აღნიშნულის გათვალისწინებით, ძამას ხეობაში მცხოვრები გლეხების, მათ შორის, ეკომიგრანტების სოციალური ინტერესების და უსაფრთხოების დაცვის მიზნით მნიშვნელოვანია სამართალდამცავმა ორგანოებმა:
საჯარო ინტერესების გათვალისწინებით, სამართლიანად და გამჭვირვალედ გამოიძიონ ყინწვისის მონასტრის მიმდებარე ტერიტორიაზე მომხდარი დაპირისპირება;
შეისწავლონ ძამას ხეობაში სასულიერო პირების მიერ მიწების მისაკუთრების პრაქტიკა და ამ პროცესში დანაშაულის (მუქარის, იძულების) შესაძლო ნიშნები;
საქართველოს ხელისუფლებამ და ადგილობრივმა თვითმმართველობამ: უზრუნველყოს, რომ ხეობაში არსებული საძოვრების თუ სხვა სახის მიწის ნაკვეთების დაუბრკოლებლად სარგებლობის შესაძლებლობა მიეცეს ადგილობრივი სოფლების მოსახლეობას და ასევე, ხელი შეეწყოს გლეხების მხრიდან უძრავი ქონების რეგისტრაციას.
შექმნას სოციალური დაცვის გარანტიები ხეობაში ჩასახლებული ეკომიგრანტი ოჯახებისთვის,“ – ვკითხულობთ განცხადებაში.
_______________
ფოტოზე: მეუფე იობი და გიორგი გახარია. ფოტო: რუის-ურბნისის ეპარქია
