როგორია „იდეალური ცოლი“ და „იდეალური ქმარი“? – ეს არის ტესტი მე-10 კლასის სამოქალაქო განათლების წიგნიდან. სახელმძღვანელოს სამი ავტორი ჰყავს – თამარ მეიფარიანი, ირინე ვადაჭკორია და ლელა მიქიაშვილი. წიგნი „საქართველოს მაცნემ“ გამოსცა.
იმისათვის, რომ მოსწავლემ გაარკვიოს, ჯდება თუ არა „იდეალური“ ცოლის ან ქმრის კრიტერიუმში, 5 ქვეკითხვას უნდა გასცეს პასუხი.
პირველი კითხვა – გათხოვებას, ცოლის თხოვას ისურვებდით:
ა) ანგარებით, ბ) სიყვარულით გ) როგორც გამომივა
ამის შემდეგ მოდის კითხვები, თუ რამდენი შვილის ყოლას ისურვებენ, მიაჩნიათ თუ არა, რომ „პირველი სერიოზული გატაცება“ აუცილებლად ქორწინებით უნდა დასრულდეს? და ა.შ.
ტესტის ნიმუში მე-10 კლასის სამოქალაქო განათლების წიგნიდან
რამდენად მართებულია გენდერულ როლებზე მსჯელობისას მოზარდებთან ვისაუბროთ ტერმინებით, „იდეალური ცოლი“ ან „იდეალური ქმარი“?
რამდენად უწყობს ხელს მსგავსი ფორმულირებით მსჯელობა საზოგადოებაში დამკვიდრებულ სტერეოტიპებს ე.წ. „იდეალურობაზე“ და როგორ გადის გრიფირებას მსგავსი შინაარსის სახელმძღვანელოები?
„ბათუმელები“ იმ სკოლის სამოქალაქო განათლების პედაგოგებს ესაუბრა, სადაც ამ სახელმძღვანელოთი სწავლობენ.
ბათუმის მე-6 საჯარო სკოლის სამოქალაქო განათლების პედაგოგი ლიანა შოთაძე ამბობს, რომ „იდეალური ცოლის“ ან ქმრის განმარტება ძალიან რთული იქნება, რადგან „იდეალურობაზე“ ყველას თავისი შეხედულება შეიძლება ჰქონდეს.
„მე მგონი, ამ ფორმით ამ საკითხის მიწოდება მოზარდებზე მიუღებელია. გენდერულ როლებზე ვსაუბრობთ გაკვეთილზე, ვსვამ კითხვებს და მოსწავლეები პასუხობენ ხოლმე. მაგალითად, ერთმა ბიჭმა მითხრა, რომ ქალის ადგილი არის „კუხნაში“, მანქანასთან, ოღონდ სარეცხი მანქანასთანო და მსგავსი სტერეოტიპული მიდგომები ჰქონდა. ბუნებრივია, დისკუსია დგება ასეთ დროს, მაგრამ ვინ შეიძლება იყოს იდეალური ცოლი ან ქმარი, ამაზე არ გვისაუბრია“, – გვეუბნება ლიანა შოთაძე.
ტესტის ნიმუში მე-10 კლასის სამოქალაქო განათლების წიგნიდან
მასწავლებლის თქმით, არის შემთხვევები, როცა მოზარდები არიან სტერეოტიპული გავლენების ქვეშ და ამასთან ბრძოლა საკმაოდ რთულია. „ვფიქრობ, სახელმძღვანელოები უფრო შინაარსიანი და სხვანაირად დატვირთული უნდა იყოს“. პედაგოგი ამბობს, რომ მოსწავლეებს ავალებს, თვითონ მოიძიონ ფილმებიდან, წიგნებიდან ან სხვა წყაროებიდან მაგალითები, სადაც გენდერულ როლებზეა აქცენტი გაკეთებული და შემდეგ მსჯელობენ.
„ხშირად მიდიან მოზარდები იმ აზრამდე, რა არის თანასწორობა, თუმცა ყველა არა“, – გვეუბნება პედაგოგი.
მე-14 საჯარო სკოლის სამოქალაქო განათლების პედაგოგი ხათუნა ნიჟარაძე კი ამბობს: „ეგ სახელმძღვანელო ალბათ ჩემზე ჭკვიანმა ხალხმა შეადგინა და 20 წელია კი გვაქვს სკოლაში. უფრო ალბათ ნაადრევ ქორწინებას ეხება ეგ თემა, მაგრამ „იდეალური“ და რაღაც წარმოუდგენელი ქალი ან კაცი არ არსებობს. ჩვენ მაინც იქეთკენ მიგვყავს საუბარი, რომ ნაადრევი ქორწინება რამდენად პრობლემაა“.
ხათუნა ნიჟარაძის თქმით, ახალი თაობა ბევრად პროგრესულია გენდერულ საკითხებთან მიმართებაში და მათთან „იდეალური ქალის ან კაცის“ სტანდარტზე საუბარი სასაცილოა.
„ვცდილობ, იდეალურობას და „ზეცაში ასულ ქალს ან კაცს“ გვერდი ავუარო. ასეთი რამ სასაცილოა დღევანდელი მოზარდებისთვის და ბევრი ისეთი სიტყვებიც, რასაც ხშირად ჩვენი თაობა იყენებს გენდერულ როლებთან მიმართებაში. უფრო მეტად აზროვნებენ ისინი ასეთ საკითხებში, თუმცა ეს წიგნი მომწონს ისეთ საკითხებში, როცა ეხება ბულინგს, ძალადობას სკოლაში, ოჯახში, ქუჩაში. ეს თემები უფრო საინტერესოა და სხვა არ ვიცი“, – ამბობს ხათუნა ნიჟარაძე.
„ბათუმელები“ ამ თემაზე მარნეულის მე-2 საჯარო სკოლის სამოქალაქო განათლების პედაგოგს, თემურ სუყაშვილსაც ესაუბრა. ის ამბობს, რომ მისი სკოლა სამოქალაქო განათლებას სხვა ავტორების წიგნით გადის. თუმცა დასძენს, რომ მსგავსი ტერმინების გამოყენება სახელმძღვანელოში, არასასურველია.
„მსგავსი ტერმინები უბიძგებს იქეთ, რომ ტვინში ილექება სტერეოტიპული მიდგომები და თუნდაც დაოჯახების თემატიკა. მაღალ საფეხურზე სამოქალაქო განათლების წიგნს ნამდვილად სჭირდება განახლება, რადგან ვეღარ პასუხობს მოთხოვნებს.
იგივე ნაადრევ ქორწინენებთან დაკავშირებით საზოგადოებას არ ჰქონდა მძაფრი რეაქციები, მაგრამ დღეს შეცვლილია ვითარება. ამიტომ, ასეთ საკითხებს ძალიან ფრთხილად უნდა მივუდგეთ, უნდა გაიარონ ფსიქოლოგებთან კონსულტაცია და ამის შემდეგ უნდა შეიტანონ ეს თემები სახელმძღვანელოებში, გენდერული სტერეოტიპების გამყარებას რომ არ შევუწყოთ ხელი“.
თემურ სუყაშვილის აზრით, სკოლებმა არჩევის დროს კარგად უნდა შეისწავლონ სახელმძღვანელოები. „მოქალაქეობა“ როცა შემოვიდა სკოლებში, განვიხილეთ და ავირჩიეთ საუკეთესო. ასე უნდა მოხდეს სხვა სახელმძღვანელოებთან მიმართებაშიც“, – გვეუბნება პედაგოგი.
პედაგოგის თქმით, გრიფირების დროს აუცილებელია კონკრეტული სფეროს მცოდნე სპეციალისტების ჩართულობა – რომ მათი რეკომენდაციებიც იყოს გათვალისწინებული, მათ შორის, გენდერულ საკითხებზე მომუშავე სპეციალისტების.
„მე, პირადად, ჩემი მაგალითი მომყავს, როცა ვსაუბრობ ნაადრევი ქორწინებაზე ან გენდერულ თემაზე. მე დავოჯახდი 29 წლის ასაკში და ჩემი მეუღლე იყო 28 წლის. შესაბამისად, ვუხსნი მოსწავლეებს თუ რას მივაღწიე სტუდენტობის შემდეგ, რა ეტაპები გავიარე და რა ეტაპზე გადავწყვიტე დაოჯახება. ასე განვიხილავთ, ვთქვათ, სხვა მაგალითებსაც. მოზარდებსაც მოჰყავთ საპირისპირო მაგალითები, როცა ადრეულ ასაკში დაოჯახდა გოგო ან ბიჭი და რა შედეგი მიიღეს ამისგან. ეს თემა მით უმეტეს სენსიტიურია ჩვენს რეგიონში, სადაც მაღალია ნაადრევი ქორწინების შემთხვევები. ვმსჯელობთ კონკრეტულ მაგალითებზე დაყრდნობით და ვაანალიზებთ შედეგებს“, – ამბობს პედაგოგი.
პედაგოგის თქმით, სწავლებისას, შეპირისპირებისა და შედარების პროცესში მოზარდები უკეთ ხედავენ განსხვავებას, რაც კარგად აჩვენებს ნაადრევი ქორწინების ნაკლს ან გენდერული სტერეოტიპების მცდარობას.
განათლების სამინისტროში აცხადებენ, რომ სწორედ მსგავსი პრობლემების გამოა, რომ სამინისტრო გრიფირების პროცესს განახლებული კონცეფციით განახორციელებს.
„შედეგად, მოსწავლეები შინაარსობრივად და ტექნიკური პარამეტრებით გაუმჯობესებულ სახელმძღვანელოებს მიიღებენ. წიგნები შესაბამისობაში იქნება „ახალი სკოლის მოდელთან“, რაც გულისხმობს მოსწავლეებში კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნების განვითარებას, სწრაფად ცვალებად გარემოში ადაპტირებასა და წიგნიერებაზე ორიენტირებას“.
სამინისტროს განმარტებით, სახელმძღვანელოების ხარისხის გაუმჯობესების მიზნით, შინაარსობრივი და ტექნიკური რეცენზირება განხორციელდება ორ ეტაპად – ძირითადი შეფასება და სახელმძღვანელოს დახვეწა-გაუმჯობესება.
„მეორე ეტაპზე გადასული სახელმძღვანელოების ავტორებსა და რეცენზენტებს შორის მოიხსნება ანონიმურობის საკითხი და მოხდება ინტენსიური თანამშრომლობა სახელმძღვანელოების დასახვეწად“, – გვითხრეს სამინისტროში.
მათივე განმარტებით, ტექნიკური რეცენზირება შეეხება მხოლოდ მათ, ვინც გადალახავს შინაარსობრივი რეცენზირების პირველ ეტაპს, „ავტორებისთვის გამკაცრდა ხარისხზე მოთხოვნა – ბარიერი 79-დან 90 პროცენტამდე გაიზარდა“.
„თუმცა მათი მხარდაჭერისთვის გაორმაგდა საბაზისო და ელექტრონული რესურსისთვის გასაცემი ერთჯერადი ჰონორარები, ასევე, გაიზარდა მოსწავლის წიგნის ნაბეჭდი ეგზემპლარისთვის გასაცემი ჰონორარი.
ხარისხის გაზრდის მიზნით, ასევე, გაიზარდა სახელმძღვანელოს შექმნის, რეცენზირების, შინაარსობრივი დახვეწა-გაუმჯობესების ვადები“.
