„საქართველოში გენდერული თანასწორობის ძირითადი პრინციპების მიმართ მოსახლეობის დამოკიდებულებები დადებითია. მიუხედავად ამისა, ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა ოჯახში საქმიანობების გადანაწილება, ბავშვზე ზრუნვის საკითხები და ქალისა და კაცის როლები, მოსახლეობა კვლავ კონსერვატიული ნორმების ერთგული რჩება. მაგალითად, ქალების კარიერული და პოლიტიკური განვითარება კვლევის მონაწილეების მიერ მხარდაჭერილია, თუმცა, არა როგორც პრიორიტეტი, არამედ საოჯახო როლთან შეთავსებული საქმიანობა“ – ვკითხულობთ გაეროს მოსახლეობის ფონდისა და გაეროს განვითარების პროგრამის უახლეს ანგარიშში.
გაეროს ახალი ანგარიში აღწერს საქართველოში გენდერულ საკითხებთან დაკავშირებულ აღქმებსა და დამოკიდებულებებს. კვლევა მიმოიხილავს საქართველოს სრულწლოვანი მოსახლეობის დამოკიდებულებებს გენდერულ როლებთან დაკავშირებული საკითხების გარშემო.
გამოკითხულთა შორის დაახლოებით ყოველი მესამე თვლის, რომ გენდერული თანასწორობა მიღწეული არ არის.
ანგარიშის ძირითადი მიგნებები ასე გამოიყურება:
- გენდერული თანასწორობა
კვლევის მონაწილეების მნიშვნელოვანი ნაწილი მხარს უჭერს იმას, რომ მემკვიდრეობით გათვალისწინებული სხვადასხვა ტიპის ქონება თანაბრად განაწილდეს, შვილების სქესის მიუხედავად. თუმცა, ამ თვალსაზრისით, საზოგადოებაში კვლავ აქტუალურია კონსერვატიული მიდგომები, რამდენადაც ყოველი მესამე კაცი და ქალების მეხუთედი ან მეტი მიიჩნევს, რომ მშობლების ქონება ვაჟს უნდა ერგოს.
2019 წელთან შედარებით, 2024 წელს გაზრდილია შემთხვევები, როდესაც ქალები ემხრობიან მშობლების სახლის, მიწისა და ოჯახის ბიზნესის თანაბარ განაწილებას. საპირისპიროდ, 2024 წელს კაცები ნაკლებად უჭერენ მხარს მიწის, ძვირფასეულობის, მოძრავი ქონებისა და ოჯახის ბიზნესის და-ძმაზე განაწილებას.
საქართველოს მოსახლეობის 57.5% მიიჩნევს, რომ მ ქალის მთავარი მოვალეობა ოჯახზე ზრუნვაა და არა პროფესიული განვითარება. აღსანიშნავია, რომ ახალგაზრდა რესპონდენტებში მსგავსი დამოკიდებულებები შემცირებულია.
ამავდროულად რესპონდენტები მიუთითებენ ქალების პოლიტიკაში მონაწილეობის პოზიტიურ გავლენაზე. კონკრეტულად, ქალების 71.6% და კაცების 51.8% თვლის, რომ უფრო მეტი ქალის ჩართულობა ქართულ პოლიტიკაში პოზიტიური იქნება ქვეყნისთვის.
რესპონდენტთა ნახევარი ასევე თვლის, რომ ქალს და კაცს თანაბარი წარმატებით შეუძლია ლიდერობა გაუწიოს ბიზნესს, თუმცა, ამ მოსაზრებას 20%-ით მეტი ქალი ეთანხმება, ვიდრე კაცი.
- ურთიერთობები და ძალადობა
ქალები შედარებით ხშირად მიუთითებენ პარტნიორის მხრიდან ფსიქოლოგიურ ძალადობაზე, ვიდრე ამას კაცები აღიარებენ ქალი პარტნიორის მიმართ.
ქალების 11.9% ამბობს, რომ პარტნიორს მათთვის მიუყენებია შეურაცხყოფა ან დაუმცირებია ისინი. გარდა ამისა, 9.1% ამბობს, რომ მათთვის პარტნიორს მიუყენებია შეურაცხყოფა სხვა ადამიანების თანდასწრებით. 9.6% ამბობს, რომ ისინი პარტნიორს შეუშინებია ან დაუშინებია ყვირილით ან ნივთების სროლით. აღსანიშნავია, რომ კაცების მაქსიმუმ 3% ეთანხმება მსგავსი საქციელის ოდესმე ჩადენას თავიანთი პარტნიორის მიმართ.
ქალების 4.5%-ს განუცდია პარტნიორის მხრიდან სექსუალური ძალადობა. კაცების მხოლოდ 1.9% არის ისეთი, ვინც აღიარებს, რომ პარტნიორისთვის დაუძალებია დაემყარებინა სექსუალური კავშირი, მაშინ როდესაც ქალს ეს არ უნდოდა. როდესაც საუბარია სექსუალურ ძალადობაზე, ქალების 1.5% არის ისეთი, ვინც ამბობს, რომ ადამიანს, ვინც არ იყო მისი პარტნიორი, დაუტანებია ძალა, ჩაედინა სექსუალური ხასიათის ქმედება.
2019 წელთან შედარებით, 2024 წელს გაზრდილია რესპონდენტების წილი, ვინც თვლის, რომ ქალმა უნდა მოითმინოს ძალადობა ოჯახის შესანარჩუნებლად.
შედარებით ახალგაზრდა რესპონდენტები ნაკლებ მიმღებლობას ავლენენ ოჯახში ძალადობის მიმართ, ვიდრე უფროსი ასაკის რესპონდენტები. (მოსახლეობა- 19.3%; ქალი: 18-29 წლის-3.1%, 30-54 წლის-11.7%,55 წლის და მეტის-29.4%; კაცი: 18-29 წლის-13.8%, 30-54 წლის-19.3%, 55 წლის და მეტის-33%). კაცების შემთხვევაში ეს მაჩვენებელი 17.8%-იდან 22.2%-მდე გაიზარდა, ხოლო ქალების შემთხვევაში – 10.1%-იდან 16.6%-მდე.
2019 და 2024 წლებში მსგავსია ქალებისა და კაცების წილი, ვინც ეთანხმება, რომ არის სიტუაციები როდესაც ქალი იმსახურებს ცემას.
გამოკითხული ქალებისა და კაცების ნახევარი მიიჩნევს, რომ ქალ პარტნიორებზე ნებისმიერი სახის ძალადობა ნორმალიზებულია/ჩვეულებრივი ამბავია. 2019 წელთან შედარებით, ეს მაჩვენებელი ქალებისთვის 64.2%-იდან 55.3%-მდე არის შემცირებული, ხოლო კაცების შემთხვევაში თითქმის უცვლელია.
ყოველი მეოთხე ქალი და ყოველი მეხუთე კაცი იცნობს ერთ ქალს მაინც, რომელსაც გამოუცდია ოჯახში ძალადობის რაიმე ფორმა. 2019 წელს მაჩვენებლები მსგავსი იყო.
- აუნაზღაურებელი შრომის განაწილება
ოჯახში ქალებს თითქმის სრულად საკუთარ თავზე აქვთ აღებული საოჯახო საქმიანობები. 10 ქალიდან 9 ამბობს, რომ ძირითადად ისინი ასრულებენ ისეთ საქმიანობებს, როგორებიცაა სარეცხის/ტანსაცმლის რეცხვა, სახლის დალაგება, აბაზანის და საპირფარეშოს დალაგება. 10 ქალიდან 8 ასევე საკუთარ მოვალეობად ასახელებს საჭმლის მომზადებას.
- ბავშვზე ზრუნვა
ბავშვზე ზრუნვა საქართველოში დედის მოვალეობად მიიჩნევა. 10 ქალიდან 6 ამბობს, რომ ბავშვის მოვლა ძირითადად მათი მოვალეობაა, რასაც კაცების ნახევარი (52.9%) ადასტურებს. მეორე მხრივ, ქალებისა და კაცების დაახლოებით 40% ამბობს, რომ ბავშვზე ზრუნვის საკითხები წყვილს შორის განაწილებულია.
ქალები საკუთარი პასუხისმგებლობის ქვეშ აქცევენ ბავშვზე ზრუნვის ყოველდღიურ საქმიანობას, როგორიცაა ბავშვებთან სახლში დარჩენა (63.2%), ბავშვებთან თამაში ან სხვადასხვა დასასვენებელი/ გასართობი აქტივობის ერთად შესრულება (51.6%), ბავშვის ტანსაცმლისა და საფენის გამოცვლა (75.7%), ბავშვებთან პირად საკითხებზე საუბარი (52.7%), ბავშვების დავალებების შესრულებაში მიხმარება (58.6%) და ბავშვების დაძინება (70.5%).
ბავშვის აღზრდაში მამის როლი ფასდება როგორც მნიშვნელოვანი, თუმცა აღზრდაში პრაქტიკული მონაწილეობა კვლავ ქალის პასუხისმგებლობად რჩება. ქალებისა და კაცების 81% მიიჩნევს, რომ კაცის ცხოვრებაში ყველაზე მნიშვნელოვანი როლი მამობაა. ამავდროულად, კაცებისა და ქალების დაახლოებით 70% თვლის, რომ ბავშვისთვის საფენის გამოცვლა, მისი ბანაობა და კვება დედის მოვალეობაა.
დამატებით, დაახლოებით ამდენივე მიიჩნევს, რომ თუ ქმარი მუშაობს, ცოლი კი – არა, ცოლმა თავის თავზე უნდა აიღოს პასუხისმგებლობა იმ საოჯახო საქმეებზეც, რომლებსაც ჩვეულებრივ კაცი აკეთებს.
- ჰომოფობია
კვლევამ ასევე მიმოიხილა დამოკიდებულებები სექსუალობის მიმართ. მიუხედავად იმისა, რომ 2013 და 2019 წლებთან შედარებით ჰომოფობიური დამოკიდებულებები შემცირებულია, ასეთი მიდგომები კვლავ უმრავლესობას წარმოადგენს როგორც ქალებისთვის, ასევე კაცებისთვის.
კვლევა აჩვენებს, რომ ჰომოფობიური დამოკიდებულებები ჯერ ისევ მყარად არის გამჯდარი საზოგადოებაში როგორც ქალებში, ასევე კაცებში.
2024 წელს:
დაახლოებით ყოველი მეორე ქალი და 3 კაციდან 2 ამბობს, რომ არასდროს ეყოლებოდა ჰომოსექსუალი მეგობარი (2024: ქალი-55.1%, კაცი-64.5%; 2018: ქალი-54.1%, კაცი-80.7%; 2014: ქალი-60.7%; კაცი-78.1%);
ჰომოსექსუალებს არ უნდა ჰქონდეთ ბავშვებთან მუშაობის უფლება (2024:ქალი-58.7%, კაცი-66.6%; 2019: ქალი-63.9%, კაცი-82.8%; 2013: ქალი-81.9%; კაცი-88.8%;);
მათთვის უხერხული იქნებოდა ჰომოსექსუალი შვილის ყოლა (2024:ქალი-57.5%, კაცი66.1%; 2019: ქალი-73.5%, კაცი-82.6%; 2013: ქალი-66.9%, კაცი-77.3%;).
- შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებთან დაკავშირებული დამოკიდებულებები
რაც შეეხება შშმ პირებთან დაკავშირებულ დამოკიდებულებებს, უმეტეს შემთხვევაში, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების მიმართ გამოთქმული მოსაზრებები მიმღებლობით ხასიათდება. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ ქალების მეოთხედის და კაცების მესამედის თანახმად, შშმ მეუღლე ან პარტნიორი ვერ ეყოლებოდა (2024: ქალი-26.9%, კაცი-32.4%; 2019:ქალი-25.9%, კაცი-27.4%).
დამატებით, ყოველი მეხუთე ქალისთვის და ყოველი მეოთხე კაცისთვის უხერხული იქნებოდა შშმ შვილის ყოლა (2024: ქალი-19.2%, კაცი-25.1%; 2019:ქალი-12.8%, კაცი-15.1%).
კვლევა მოიცავს რაოდენობრივ და თვისებრივ კომპონენტებს. რაოდენობრივი კვლევა ფარავს საქართველოს 11 რეგიონს. თვისებრივი კვლევა წარიმართა ფოკუს-ჯგუფების მეშვეობით, რომლებიც ჩატარდა საქართველოს შერჩეულ 5 რეგიონში. რაოდენობრივი კვლევის კომპონენტის ფარგლებში ჩატარდა 2408 პირისპირი ინტერვიუ. შერჩევა რეპრეზენტატულია ქვეყნის დონეზე.
________________
მთავარ ფოტოზე: საპროტესტო ბანერი თბილისში
