რა იქნება ფარული საგამოძიებო მოქმედებისთვის კარგი მოდელი და როგორ მუშაობს ამ კუთხით სისტემა ევროპის ქვეყნებში? – „ბათუმელებმა“ ტელესაკომუნიკაციო სისტემების ექსპერტს, დეივ ორელს რამდენიმე შეკითხვა დაუსვა. დეივ ორელი დღეს, 22 იანვარს, ჩვენებას აძლევს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმს „ფარული მოსმენების საქმეზე“.
დეივ ორელი ირლანდიიდანაა. ის ფიზიკოსია და ახორციელებს ტექნიკური მოწყობილობების აუდიტს. ორელი ჩართულია კიბერდანაშაულების გამოძიების პროცესშიც.
ბატონო დეივ, საკონსტიტუციო სასამართლოში, სხდომაზე გამოსვლის დროს აღნიშნეთ, რომ მთავარი პრობლემა საქართველოში არის ერთი სააგენტოს ორი ფუნქცია. სააგენტო სუს-ს ექვემდებარება, რომელიც უსაფრთხოების კუთხით აგროვებს მონაცემებს, ხოლო ფარული ჩანაწერებით დაინტერესებულია პროკურატურაც. რისკს კონკრეტულად სად ხედავთ?
რისკი არის ინფორმაციის გადინებაში. ერთ სააგენტოს აქვს ორი სხვადასხვა ფუნქცია, ეს არის პრობლემა. სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური ზოგადი, ფართო მიზნებისთვის აგროვებს ინფორმაციას, გამოძიება -კონკრეტულ პირთან, კონკრეტულ საკითხთან დაკავშირებით. გამოძიებას კონკრეტული ინფორმაციის მიღება სურს. ერთ სააგენტოში ამ ინფორმაციის არსებობით კი, გამოძიებას ეძლევა შესაძლებლობა არასანქცირებული, არალეგალური გზებით მოიპოვოს ინფორმაცია. საუბარია ინფორმაციაზე, რომელიც სუს-ს აქვს თავისი მიზნებისთვის. მთავარია, რომ ეს ორი რამ იყოს გამიჯნული. ერთია, სანქცირებულად ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარება და მეორეა უსაფრთხოება, რომელსაც თავისი მიზნები აქვს და მის მოქმედებას სხვა სამართლებრივი დასაბუთება სჭირდება.
რა იქნება კარგი მოდელი ფარული თვალთვალისთვის? კამპანია – „ეს შენ გეხებას“ ავტორები, რომლებმაც საკონსტიტუციო სარჩელი მოამზადეს, განიხილავდნენ იმას, რომ ეს მონაცემები მობილური სატელეკომუნიკაციო ოპერატორებმა დაიცვან და გამოძიებამ გამოითხოვოს, საჭიროების შემთხვევაში. საუბარია ასევე დამოუკიდებელი ორგანოს შექმნაზეც, რომლის შემადგენლობასაც პარლამენტი დააკომპლექტებს.
პირველ რიგში, ერთი სააგენტო ორი ფუნქცით ორგანიზაციულ პრობლემას ქმნის. ინფორმაცია კრიმინალური გამოძიებისთვის, ინფორმაცია უშიშროებისთვის – ერთი ორგანიზაციისთვის ეს ძალიან ბევრია. ევროპის ქვეყნებში არსებობს პრაქტიკა, როცა მობილური სატელეკომუნიკაციო ოპერატორები ინახავენ ინფორმაციას, მაგრამ ეს მოითხოვს დამატებით ხარჯებს. ამ ქვეყნებში უსაფრთხოების სამსახური მიმართავს ოპერატორს შესაბამისი სამართლებრივი დასაბუთებით და იღებს ინფორმაციას.
კონკრეტულად ირლანდიაში, სადაც თქვენ ცხოვრობთ, რა მოდელია?
ჩვენთან ოპერატორები ინახავენ ინფორმაციას და კრიმინალურ გამოძიებას, როცა სჭირდება, გარკვეული პროცედურების გავლის შემდეგ, შეუძლიათ მიიღონ ეს ინფორმაცია. მობილურ ოპერატორებს აქვთ ვალდებულება, შეინახონ და დაიცვან მონაცემები…
გყავთ თუ არა პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი და კიდევ რა ბერკეტები არსებობს მეტი დაცულობისთვის? სხდომაზე აღნიშნეთ, რომ საქართველოში ინსპექტორზე გვერდისავლის ტექნიკური შესაძლებლობა არსებობს.
ინსპექტორი არსებობს და კიდევ საკანონმდებლო მექანიზმები: თუკი ვინმეს ეჭვი უჩნდება, რომ უკანონოდ უთვალთვალებენ, მას შეუძლია შეატყობინოს პოლიციას ამის შესახებ და იწყება გამოძიება.
მთავარი ფოტო: დეივ ორელი
