სარძევე ჯირკვლის კიბო გავრცელებული დაავადებაა. ძუძუს კიბოს წინააღმდეგ მიმართულ საინფორმაციო კამპანიაში „ვარდისფერი ოქტომბერი“ საქართველო რამდენიმე წელია, რაც ჩაერთო. კამპანია მიზნად ისახავს დაავადების შესახებ ცნობადობის გაზრდას და იმის ჩვენებას, რომ კიბოს დიაგნოზი განაჩენი არ არის და რომ მისი დამარცხება შესაძლებელია. კამპანიაში ყოველწლიურად მთელი ქვეყნის მასშტაბით ონკოლოგები, მამოლოგები, ონკოლოგიური კლინიკები და არასამთავრობო ორგანიზაციები ერთვებიან.
კლინიკა „ნიუ პლაზმა“ მაქსიმალურად ცდილობს სხვადასხვა საინფორმაციო საშუალებების გამოყენებით, მრავალფეროვანი და საინტერესო ღონისძიებების სახით მიაწოდოს მოსახლეობას ინფორმაცია.
ძუძუს კიბოს პრევენციისთვის მნიშვნელოვანია ყველა ქალმა ჩაიტაროს სკრინინგი.
სკრინინგის შესახებ კითხვებს კლინიკა „ნიუ პლაზმას“ დირექტორი, მამოლოგი თეიმურაზ გოგიტიძე პასუხობს:
რა არის სკრინინგი?
სკრინინგი არის პროფილაქტიკური ღონისძიება, რაც გულისხმობს ძუძუს კიბოს აღმოჩენას მილიმეტრულ დონეზე. მაშინ, როცა ის არავის არ აწუხებს და შეუძლებელია ეჭვის შეტანა რაიმე სახის სიმპტომებით.
„სკრინინგი“ სიტყვასიტყვით „გაცხრილვას“ ნიშნავს. სკრინინგული გამოკვლევები ადამიანებს ამა თუ იმ დაავადების ადრეულ დიაგნოსტიკასა და პრევენციაში ეხმარება.
სკრინინგი მნიშვნელოვნად განსხვავდება იმ დიაგნოსტიკისგან, როცა ადამიანი მოდის ჩივილით. როგორც სახარებაშია ნათქვამი, „მკურნალი ჯანმრთელებს კი არა, სნეულებს სჭირდებათ“ – ამ გადასახედიდან, ჯანმრთელებს სწორედ რომ სკრინინგი სჭირდებათ.
რა სახის გამოკვლევები არსებობს?
არსებობს მამოგრაფია, ექოსკოპია და მამოლოგის კონსულტაცია. მამოგრაფია უტარდება ყველა პეციენტს, ექოსკოპია – მეოთხედს, ხოლო მამოლოგი სინჯავს პაციენტს და აძლევს მიმართულებას, თუ რა სახის კონსულტაცია უნდა ჩაიტაროს მან.
ადრეული დიაგნოსტიკისთვის დღეისათვის კიბოს სკრინინგის ყველაზე გავრცელებულ და ეფექტურ პროგრამებად მიჩნეულია:
[checklist]
- პაპ-ტესტი – საშვილოსნოს ყელის კიბოსთვის
- მამოგრაფია ძუძუს კიბოსთვის
- კოლონოსკოპია – ნაწლავის კიბოსთვის
- დერმატოსკოპია მელანომის და კანის კიბოსთვის
[/checklist]
რატომ არ იტარებენ ადამიანები სკრინინგს? კიბოს მიმართ შიშით ხომ არ არის ეს განპირობებული?
დიახ, ხშირად ადამიანებს ეშინიათ მამოგრაფიის პროცედურის. რეალურად კი მამოგრაფია ხანმოკლე, მარტივი, უმტკივნეულო პროცედურაა. ის შიშველ მკერდზე ტარდება სპეციალური აპარატით, რამდენიმე წამს გრძელდება და არანაირ საშიშროებას არ წარმოადგენს. ზოგს დიაგნოზის გაგების შიში აქვს, ზოგს -საზოგადოებაში არსებული სტიგმის. არც ერთი მათგანი საშიში არ არის. საშიში სკრინინგის შიში უფროა, ვიდრე დიაგნოზის გაგება. სკრინინგის გარეშე პაციენტი კარგავს შანსს, ადრეულ სტადიაზე ჩაიტაროს მკურნალობა და გამოჯანმრთელდეს. მნიშვნელოვანია ადამიანებმა გააცნობიერონ, რომ სკრინინგი მათი ჯანმრთელობისათვის საჭირო და მნიშვნელოვანი პროცედურაა.
სამწუხაროდ ხშირად ვაწყდებით სიტუაციას, როდესაც ადამიანი ყოველმხრივ ინფორმირებულია სკრინინგის შესახებ და მაინც არ მიდის მამოლოგთან კონსულტაციაზე.
მე მიმაჩნია, რომ კვლევაზე მისვლის გადაწყვეტილება პასუხისმგებლობის გრძნობიდან უნდა გამომდინარეობდეს. პასუხისმგებლობა როგორც საკუთარი თავის, სიცოცხლის და ახლობლების მიმართ. ძუძუს კიბო არ არის ერთი ადამიანის დაავადება. როცა შეგიძლია ერთი კვლევით დაიცვა ირგვლივ მყოფნი, რატომ არ უნდა გადადგა ეს ნაბიჯი?
გასათვალისწინებელია ფინანსური ნაწილიც, რადგან ადრეულ სტადიაზე გამოვლენილი დაავადება გაცილებით მცირე ფინანსურ დანახარჯს მოითხოვს, ვიდრე ბოლო სტადიის მკურნალობა. ამიტომ ინფორმაციის სწორად მიწოდებაა აუცილებელი ადამიანებისთვის. უფრო მეტი საუბარია საჭირო კიბოს შესახებ, შიში უნდა დავძლიოთ და წლის განმავლობაში ერთი ვიზიტი განვახორციელოთ მამოლოგთან, ისევ საკუთარი თავისთვის, ახლობლებისთვის, საყვარელი ადამიანებისთვის.
რა ასაკიდან არის მიზანშეწონილი სკრინინგში ჩართვა?
ევროპის ქვეყნებში ძუძუს კიბოს სკრინინგი 40-50 წლიდან იწყება, რადგან კვლევებით დადგენილია, რომ რისკი ამ ასაკიდან მატულობს. თუმცა აქვე მნიშვნელოვანია ისიც, რომ საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი 25 წლიდან იწყება.
ძუძუს კიბოს სკრინინგისთვის განსაკუთრებული მომზადება საჭირო არ არის, მხოლოდ გამოკვლევის დღეს არ უნდა გამოიყენოთ კოსმეტიკური საშუალებები: კრემი, პუდრი და დეოდორანტი. ძუძუს გამოკვლევის ჩატარება რეკომენდებულია მენსტრუალური ციკლის დაწყებიდან მე-7-12 დღეს.
სკრინინგი საშუალებას იძლევა, დროულად იქნეს აღმოჩენილი უკვე არსებული ავთვისებიანი სიმსივნე, მაგრამ სამომავლოდ კიბოსგან დაცვას არ უზრუნველყოფს. ძუძუს კიბო, ისევე როგორც ნებისმიერი სხვა ორგანოს ავთვისებიანი სიმსივნე, შესაძლოა გაჩნდეს გეგმურ მამოგრაფიულ გასინჯვებს შორის. ამიტომ მნიშვნელოვანია მუდმივი კონტროლი.
