სიახლეები

რა აჩვენა კვლევამ ტრანსგენდერი ადამიანების საჭიროებების შესახებ

06.07.2018 • 3149
რა აჩვენა კვლევამ ტრანსგენდერი ადამიანების საჭიროებების შესახებ

არასამთავრობო ორგანიზაცია „ჰეპა პლუსმა“ ტრანსგენდერი ადამიანების საჭიროებების შესახებ კვლევა ჩაატარა. კვლევის თანაავტორი, გენდერის სპეციალისტი გვანცა კვინიკაძე ამბობს, რომ კვლევის მთავარი ფოკუსი იყო ტრანსგენდერი ადამიანების ხელმისაწვდომობა ჯანდაცვის სერვისებზე (იგულისხმება კერძო და უფასო სერვისები, რასაც საყოველთაო  დაზღვევის პროგრამა აფინანსებს). 

კვლევა, რომელშიც 14 ტრანსგენდერი ადამიანი მონაწილეობდა, 2018 წლის  იანვარ-ივნისში ჩატარდა. 

რესპონდენტების განცხადებით, ჯანდაცვის სერვისებზე ხელმისაწვდომობა მათთვის ძალიან  მწირია, განსაკუთრებით სახელმწიფო და კერძო კლინიკების ბაზაზე.  რესპონდენტებს არ გააჩნიათ ნდობა პოლიკლინიკების მიმართ, სადაც შესაძლებელია სოციალურად დაუცველის სტატუსით უფასო სერვისის მიღება ან ამ სტატუსის არქონის შემთხვევაში – შედარებით იაფის, ამიტომ ისინი ასეთ სერვისებს უბრალოდ არ იღებენ.

„აქ დისკრიმინაცია  და სტიგმა არის მთავარი პრობლემა, ამ ადამიანებს ძალადობისა და ჩაგვრის საფუძვლიანი შიში აქვთ, როგორც პაციენტებისგან, ისე ექიმებისგან. რიგში დგომის დროსაც აწყდებიან პრობლემებს,” – ამბობს გვანცა კვინიკაძე.

კვლევის მონაწილეები ამბობენ, რომ ტრანსგენდერებისთვის განკუთვნილი სპეციფიკური სერვისებიდან საქართველოში მხოლოდ მკერდის ოპერაციას თუ გაიკეთებ, დანარჩენ შემთხვევაში საზღვარგარეთ გამგზავრებაა საჭირო.
სტიგმისა და დისკრიმინაციის მიღმა ეს ერთ-ერთი მიზეზია, რის გამოც, ტრანსგენდერთა გარკვეულმა რაოდენობამ უკვე დატოვა ქვეყანა, ან სურს, რომ დატოვოს. „ყველა მაინც ამ ქვეყნის დატოვებაზე ოცნებობს, ბელგიაში, გერმანიაში ან ჰოლანდიაში ვიცხოვრებდი.“ – ამონარიდი ერთ-ერთი ტრანსგენდერი ქალის ინტერვიუდან.

გვანცა კვინიკაძე განმარტავს, რომ ის ტრანსგენდერები, რომელთაც რაიმე ფორმით აქვთ ურთიერთობა არასამთავრობო ორგანიზაციებთან, იცნობენ “თანხლების სერვისს”, როცა სოცმუშაკი მიგყვება ექიმთან და ხშირად, ამ სერვისს მიმართავენ, რაც უადვილებს მათ ექიმთან ურთიერთობას, თავიდან არიდებს დისკრიმინაციის რისკსა და მთელ რიგ უხერხულ კითხვებს, რომლებიც ამ პროფილის ექიმს არ ეხება (მაგალითად,  სექსუალურ პრაქტიკაზე).

უმრავლესობამ აღნიშნა ალკოჰოლის მოხმარების ეპიზოდები, განსაკუთრებით მათ, ვისაც სექსმუშაობის გამოცდილება ჰქონია, რაც, მათი თქმით, ეხმარებათ სამუშაოში, რომელიც გარდა იმისა, რომ ისედაც სპეციფიკურია, განსაკუთრებით სახიფათოა ტრანსგენდერების შემთხვევაში. ნარკოტიკები და ალკოჰოლი მათ მეტ გამბედაობას სძენს და სითამამეს ანიჭებთ, აგრეთვე  ეხმარება მათთვის უსიამოვნო კონტაქტების დახმარების სტრესის დაძლევაში. მეორე მხრივ, ალკოჰოლის/ ნარკოტიკის მოხმარება ზრდის დაუცველი სექსუალური კონტაქტების ალბათობას, რადგან ამ დროს ჯანმრთელობაზე ზრუნვის ინსტინქტიც მოდუნებულია.

ჰორმონული თერაპია

რესპონდენტების განცხადებით, საქართველოში ჰორმონოთერაპიის სერვისი ხელმისაწვდომი არაა, თუ ჰორმონების მიღება ხდება არა ექიმის დანიშნულებით და ფრაგმენტულად. აგრეთვე შეუძლებელია სქესის კორექციის სრული პროცესის გავლა საქართველოშივე. არც კერძო და არც სახელმწიფო სადაზღვევო სისტემა არ აფინანსებს სქესის კორექციის ქირურგიულ ოპერაციებს. სქესის კორექციის ოპერაცია კი, როგორც წესი, ძვირადღირებულია და ხელმისაწვდომი არაა საქართველოში, თუმცა მხოლოდ სქესის სრული კორექციის  შემდეგაა შესაძლებელი პირადობის დამადასტურებელ დოკუმენტში სქესის გრაფის ცვლილება.

ზოგი მათგანისთვის დაბრკოლება მხოლოდ ფინანსურ ხასიათს ატარებს, ზოგჯერ კი პრობლემა ოჯახის წევრები და უახლოესი ადამიანების დამოკიდებულებაა. გამოკითხულთა უმრავლესობას სურს სქესის კორექცია, მიუხედავად იმისა, რომ გაცნობიერებული აქვთ ოპერაციასთან დაკავშირებული რისკები.  ამ ეტაპზე  რესპონდენტების გარკვეული ნაწილი უარს ამბობს ჰორმონების თვითნებურად მიღებაზე  (სექსუალური პრაქტიკიდან გამომდინარე), აგრეთვე სტიგმის მაღალი ხარისხის გამო, მაგრამ გადამწყვეტია ის, რომ არ არსებობს სერვისები, რომლებიც უზრუნველყოფდა ყველა ეტაპის საქართველოშივე გავლასა და სრული შედეგის მიღებას, რაც მთავარ პრობლემას წარმოადგენს. 

[red_box] ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ძალადობა

აბსოლუტურად ყველა რესპონდენტს, გამონაკლისის გარეშე, განუცდია როგორც ფსიქოლოგიური, ასევე ფიზიკური ძალადობა. ამას იმდენად ხშირი ხასიათი აქვს, რომ რესპონდენტები ძალადობად არ მიიჩნევენ ასეთ ფაქტებს, თუ ეს სისტემატურ ხასიათს არ ატარებს. ფსიქოლოგიური ზეწოლა ადრეული ბავშვობიდან იწყება. თითქმის ყველა რესპონდენტი საკუთარ  გენდერულ იდენტობას 5-6 წლიდან აცნობიერებს და 14-15 წლის ასაკში აკეთებს ე.წ. „ქამინგაუთს“ გარკვეულ სოციუმში. სწორედ ამ ეტაპზე ხდებიან ისინი ფსიქოლოგიური ძალადობის, ოჯახიდან გარიყვის და ოჯახის წევრებთან გაუცხოების მსხვერპლი. რესპონდენტების ნაწილი ამ ასაკიდან უკვე ჩართულია სექსსამუშაოში.

ყველა რესპონდენტს გამოუცდია როგორც სიტყვიერი შეურაცხყოფა, ასევე ფიზიკური – ცემა, ნივთის ჩარტყმა. ნაწილისათვის მიუყენებიათ დაზიანება ცივი იარაღით და ცეცხლსასროლი იარაღითაც.

რესპონდენტების ნაწილს გამოუცდია სექსუალური ძალადობა და სექსუალური შევიწროება, მომხდარა მათი ინფორმაციის სხვა პირზე გაცემა, მათზე არასწორი ინფორმაციის გავრცელება და შემდგომი კიბერბულინგი. [/red_box]

[gray_box] პოლიციის დამოკიდებულება

რესპონდენტებს პოლიციასთან ურთიერთობის მრავალმხრივი გამოცდილება აქვთ, მაგრამ მთავარი პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ პოლიციის მხრიდან არასწორადაა აღქმული დისკრიმინაცია და/ან ზოგჯერ ძალადობაც. საზოგადოების მიერ თემის მიუღებლობა აისახება უკეთეს შემთხვევაში პოლიციის თანამშრომლების დაბალი მგრძნობელობით საკითხის მიმართ და უარეს შემთხვევაში მათივე ზეწოლით, დაცინვით, შანტაჟითა და ფიზიკური ძალადობით.

„112 -დან მოსული ეკიპაჟის მხრიდან …მოძალადეს ეუბნებიან „საპასუხო საჩივარი დაუწერეო, ეგენი მაკიაჟით ხომ ვერ მოვლენ დღისით სასამართლოზეო, მე მაინც ვუწერ, ბოლომდე მივყვები, მაგრამ იქ კიდევ უფრო მეტ უგულებელყოფას ვაწყდები, და ძალადობას“… „ხელი ამომიგდო, მიუხედავად იმისა, რომ წინააღმდეგობა არ გამიწევია“  – ამონარიდი ერთ-ერთი რესპონდენტის ინტერვიუდან.

არაერთმა რესპონდენტმა ახსენა, რომ ანტიდისკრიმინაციული კანონის მიღებამ არ შეცვალა დამოკიდებულება ტრანსგენდერი ადამიანების მიმართ პოლიციის მხრიდან, შეიძლება ითქვას, რომ დამოკიდებულება გაუარესდა. [/gray_box]

[yellow_box]სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში მოხვედრის გამოცდილება

რესპონდენტების ნაწილს აქვს სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში ყოფნის გამოცდილება, რომელიც ორი შემთხვევის გარდა მცირე პერიოდს ითვლის და არ არის დაკავშირებული ნარკოტიკის მოხმარებასთან. ამ გამოცდილებაზე საუბარი რესპონდენტებს ყველაზე მეტად უჭირთ და არ სურთ. სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში ტრანსგენდერი ქალები ხვდებიან კაცებთან, რაც განსაკუთრებულ დისკომფორტს ქმნის, როგორც ტრანსგენდერებისათვის, ასევე ადმინისტრაციის თანამშრომლებისათვისაც. [/yellow_box]

კვლევაში გამოიკვეთა, რომ ტრანსგენდერ პოპულაციაში სხვა პოპულაციასთან შედარებით მაღალია ალკოჰოლის მოხმარება, ზოგიერთ მათგანს აქვს  ნარკოტიკების მოხმარების ეპიზოდები, მაგრამ ძალიან დაბალია მათი ჩართულობა ზიანის შემცირების ალკო და ნარკორეაბილიტაციის პროგრამებში.

„მეტადონის ჩანაცვლების პროგრამა რომ ავიღოთ, რომელიც არ არის გენდერულად სენსიტიური, ქალებისთვის ამ სერვისის მიღება ბევრად უფრო დიდ გამოწვევასთანაა დაკავშირებული, ვიდრე კაცებისთვის, იმიტომ, რომ ეს ჯგუფი განიცდის დისკრიმინაციას როგორც გარე სამყაროდან, ისე სხვა, კაცი მომხმარებლების მხრიდან, რის გამოც ბევრი ქალი უარს ამბობს, რომ მივიდეს და ამ სერვისით ისარგებლოს. ასეთი სერვისები მორგებული უნდა იყოს, პირველ რიგში, ქალებზე, იმიტომ რომ ეს უფრო დიდი ჯგუფია, ვიდრე ტრანსგენდერი ადამიანები. ქალებსაც ბევრი პრობლემა აქვთ ამ მიმართულებით და ამის შემდეგ ბევრად უფრო გამარტივდება ტრანსგენდერ ადამიანებზე ადაპტირება ამ ტიპის სერვისებისა,” – ამბობს გვანცა კვინიკაძე.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) გადაწყვეტილებით, ტრანსიდენტობა ფსიქიკური ჯანმრთელობის აშლილობის სიიდან ამოიღეს.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია მიიჩნევს, რომ ტრანსგენდერობა, როგორც გენდერული იდენტობა, არის სექსუალური ჯანმრთელობის საკითხი და არა ფსიქიკური აშლილობის ნაწილი, როგორც აქამდე მიაჩნდათ.

გადაბეჭდვის წესი


ასევე: