ვერიკო მაღულარია 16 წელია გერმანიაშია. ბოლო წლებია იგი დიუსელდორფში ცხოვრობს და გერმანულსა და საზოგადოებათმცოდნეობას ასწავლის. წელს მან დუისბურგ-ესსენის უნივერსიტეტი, სადაც დოცენტად მუშაობდა, დატოვა და სკოლაში გადავიდა სამუშაოდ. როგორია მასწავლებლის პროფესია გერმანიაში – ამ თემაზე ვერიკო „ბათუმელებს“ ესაუბრა.
ვერიკო, რატომ არჩიეთ უნივერსიტეტში მუშაობას სკოლაში მუშაობა?
უნივერსიტეტში კერძო დოცენტად ვმუშაობდი. ვასწავლიდი გერმანულს იმ სტუდენტებს, რომლებიც ინგლისურენოვან ფაკულტეტებზე სწავლობენ და დიპლომის აღებამდე ვალდებულები არიან გერმანულში მოაგროვონ კრედიტები. მართალია, უნივერსიტეტში დოცენტობა პრესტიჟულად ჟღერს, მაგრამ არც ისე მომგებიანია კერძო დოცენტისთვის, რომელიც სემესტრიდან სემესტრამდე იღებს ხელშეკრულებას. გერმანიაში უვადო ხელშეკრულების მიღება კერძო დოცენტებისთვის და მეცნიერ-მუშაკებისთვისაც შეუძლებელია, პროფესორებსაც კი უწევთ სემესტრიდან სემესტრამდე ხელშეკრულებით მუშაობა, სანამ შტატში ჩაჯდებიან. ჩემთვის პრიორიტეტი არ იყო ტიტული, არამედ კარგი და სტაბილური შემოსავალი, ამიტომ გადავედი სკოლაში მასწავლებლად. უნივერსიტეტში ერთ კურსს ზაფხულის სემესტრიდან ისევ ავიღებ, მე ეს უნივერსიტეტი დავამთავრე და განსაკუთრებული ემოციები მაქვს მასთან, თანაც ეს დამატებითი შემოსავლის წყაროცაა.
ასწავლით საზოგადოებათმცოდნეობას და პროფესიულ არჩევანს. ეს საგნად ისწავლება სკოლაში?
კი, სკოლაში გერმანულ ენასა და ლიტერატურასთან ერთად ვასწავლი ორ საგანს. ანუ გამოდის, სამ საგანს ვასწავლი. საზოგადოებათმცოდნეობაში პოლიტიკა და სოციოლოგია შედის. ძირითადი მიზანია, მოსწავლემ იცოდეს, როგორაა მისი ქვეყანა მოწყობილი, რაა მისი მოვალეობები და უფლებები. პროფესიული არჩევანის გაკვეთილი ტარდება კვირაში ერთხელ, ორი აკადემიური საათი და ითვალისწინებს მოსწავლეების ინფორმირებას პროფესიული განათლების მიღების კუთხით. ასევე, მათ დახმარებას შესაბამისი საბუთების მომზადებაში და ტრენინგს გასაუბრებებისთვის.
ვერიკო მაღულარია. თეონა გოგიჩაიშვილის ფოტო.
გერმანიაში მასწავლებელი რომ გახდე, ორი გზა არსებობს. პირველია პირდაპირი სამასწავლებლო განათლების მიღება. თუ აბიტურიენტი გადაწყვეტს გახდეს მასწავლებელი, ჩააბარებს შესაბამის ფაკულტეტზე [Lehramt]. უნივერსიტეტს დაამთავრებს პირველი სახელმწიფო გამოცდით [ამ გამოცდას ესწრება როგორც უნივერსიტეტის, ასევე ბუნდესლანდის საგანმანათლებლო ორგანოს შესაბამისი წარმომადგენელი], ამის შემდეგ ორი წელი გადის რეფერენდარიატს სკოლაში, ანუ პრაქტიკულად ასწავლის და პარალელურად თავად გადის თეორიულ კურსებს; შემდეგ აბარებს მეორე სახელმწიფო გამოცდას და ხდება ე.წ. სრულყოფილი მასწავლებელი. მას შეუძლია გახდეს ჯერ სახელმწიფო მოხელე, შემდეგ, რამდენიმე წელიწადში, სახელმწიფო მოხელე სიცოცხლის განმავლობაში [Beamte auf Lebenszeit], ანუ მას სამსახურიდან ვერავინ გაათავისუფლებს, თუ მნიშვნელოვანი სამართალდარღვევა არ ჩაიდინა. ასეთი სტატუსის მქონე მასწავლებლის ხელფასი პერიოდულად იზრდება. რაც მთავარია, სწავლა ამით არ მთავრდება, მასწავლებელი სისტემატიურად გადის ტრენინგს.
მეორე გზა მასწავლებლად გახდომის არის გვერდიდან ჩართვის პრინციპი [Seiteneinstieg]. ანუ მათ, ვინც სამეცნიერო ფაკულტეტები დაამთავრეს, შეუძლიათ ჩაერთონ საკვალიფიკაციო სასწავლო პროგრამაში, ასწავლონ სკოლაში და პარალელურად გაიარონ ორწლიანი რეფენდარიატი, შემდეგ ჩააბარონ მეორე სახელმწიფო გამოცდა და გახდნენ სრულყოფილი მასწავლებელი.
რაც შეეხება პრესტიჟს. ის, რომ მასწავლებელი სახელმწიფო მოხელეა და არამარტო კარგად ანაზღაურებადი, არამედ სარგებლობს სხვადასხვა შეღავათით, საკმარისად ხსნის მის სტატუსს საზოგადოებაში.
რამდენია მასწავლებლის საშუალო ანაზღაურება და როგორი მიმართებაა, მაგალითად, მასწავლებლის ხელფასსა და საშუალო თუ მაღალი რანგის ჩინოვნიკის ხელფასს შორს?
მასწავლებლის ანაზღაურება არის ქვეყანაში საშუალო შემოსავალზე ბევრად მაღალი. პრემიები არა, მაგრამ გერმანიაში დასაქმებულები იღებენ საშობაო დანამატს [Weihnachtsgeld], რაც დაუბეგრავი შემოსავლის 60%-მდე შეიძლება ავიდეს.
როგორ აკონტროლებენ გერმანულ სკოლაში სწავლების ხარისხს?
მასწავლებლად გახდომამდე იმდენჯერ უწევს გერმანიაში მასწავლებელს გაკვეთილის მომზადება-დაგეგმვა და მერე დასაბუთება, თუ რატომ იყენებს ამა თუ იმ სწავლების მეთოდს კონკრეტულ შემთხვევაში, რომ შემდეგ, ყველაფერს თუ არა, ძალიან ბევრ საქმეს ავტომატურად და სწორად აკეთებს.მაგალითად, რეფერენდარიატის დროს სისტემატიურად ხდება რევიზია, შემდეგ რომ გახდე სახელმწიფო მოხელე სიცოცხლის ბოლომდე, ყველა საგანში, რომელსაც ასწავლი, ისევ უნდა გაიარო რევიზია, ასევე წერილობით ფორმაში ჩააბარო გაკვეთილის გეგმა, გაკვეთილზე კი გესწრება სკოლის ხელმძღვანელობის წარმომადგენელი, მაგალითად თავად დირექტორი. მასწავლებლის პროფესიული ზრდა სავალდებულოა და ამის ორგანიზებას სკოლა აკეთებს.
მასწავლებელი რა დროს ატარებს სკოლაში და რამდენ ხანს გრძელდება მისი შვებულება?
მასწავლებლის სრული განაკვეთი 25/26 აკადემიური საათია კვირაში. დანარჩენი დრო სჭირდება გაკვეთილის მომზადებასა და შემდეგ შეფასება-გადამუშავებას, საშუალოდ იგულისხმება 40 საათამდე კვირაში. თუმცა სემესტრის ბოლოს, ანუ გამოცდების პერიოდში ზოგიერთი საგნის მასწავლებელს ბევრი სამუშაო აქვს (გასასწორებელი მასალა), 60 საათამდეც ავსულვარ კვირაში. შვებულება სავალდებულოა მოსწავლეების არდადეგებს დაემთხვეს და დაახლოებით 4 კვირაა.
რამდენი მოსწავლე შეიძლება იყოს კლასში?
32-35. მე 35 მოსწავლე მყავდა დამამთავრებელ კლასში.
ქართულ სკოლაში იყავი მოსწავლე, გერმანიაში ხარ მასწავლებელი. შენი აზრით, რა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი განსხვავება განათლების ამ ორ სისტემას შორის?
მარტის ბოლოს ერთი კვირით საქართველოში ვიყავი. მეგობრის ბავშვი მოვიკითხეთ სკოლაში. მასწავლებელს მიუმართია ბავშვებისთვის – „თქვე დაუნებოო“. ეს, ალბათ, ის მასწავლებელია, საქართველოში, უნივერსიტეტში სწავლისას ჩემი ქართველი პროფესორები მაჩანჩალა სტუდენტებს, ანუ მომავალ მასწავლებლებს რომ ეძახდნენ. ჰოდა, ასე ვტრიალებთ ჩაკეტილ წრეზე.
სანამ სკოლასა და უნივერსიტეტში მსჯელობის ნაცვლად წაკითხულს აყოლებენ და საზეპიროებს არაკრაკებინებენ, საერთოდ არ შეიძლება განათლებაზე საუბარი. კრიტიკული ხედვა განათლების მიღების პროცესში, ჩემს დროს უზრდელობად ითვლებოდა. როგორ შეიძლებოდა „ვეფხისტყაოსნის“ შესავალი ზეპირად არ გცოდნოდა, რა მნიშვნელობა ჰქონდა, გესმოდა თუ არა რას ყვებოდი. ყველას ერთი აზრი როგორ შეიძლება ჰქონდეს ერთ საკითხზე. ასეთი იყო სკოლა და უნივერსიტეტი ჩემს დროს და თუ ეს ყველაფერი არ შეცვლილა, მაშინ ერთადერთი რაც გვიშველის, რადიკალური რეფორმებია.
