თამარ ხუბულავა: ქველმოქმედება, პირველ რიგში, ეს არის ადამიანის მადლიერების გამოხატულება სამყაროს, ადამიანებისა და ღმერთის მიმართ იმის გამო, რაც მას მიეცა. მადლიერი ადამიანი ყოველთვის ცდილობს მიღებული სიკეთის ნაწილი სხვას გაუზიაროს და მისცეს შესაძლებლობა, მიაღწიოს თავის ოცნებებს ან ფიზიკურად გადარჩეს.
ბევრი მილიარდერი ამბობს, რომ ქველმოქმედების არსს სხვა ადამიანების ცხოვრების ცვლილებაში ხედავს. რამდენად გულწრფელი შეიძლება იყოს ასეთი სურვილები და რატომ ვერ ვხვდებით ასეთი იდეების ადამიანებს საქართველოში?
იგივე ბრენსონი, რომელიც ამბობს, რომ სურს შეცვალოს სხვა ადამიანების ცხოვრება, კოსმოპოლიტი ადამიანია და მის სურვილებს მხოლოდ დასავლურ მენტალიტეტს ვერ მივაწერთ. ასეთი ადამიანები მსოფლიოში იშვიათია. თუმცა, მეორე საკითხია ეთნო-კულტურული თავისებურებაც, რაც ქველმოქმედებაშიც ვლინდება.
„160 ლარი კი არ უნდა მეყოს, მე უნდა ვეყო 160 ლარს“, – თქვა საპარლამენტო უმრავლესობის წევრმა ზურაბ ტყემალაძემ იმ ადამიანების მისამართით, რომლებმაც პენსიის მხოლოდ ათი ლარით გაზრდა გააპროტესტეს. ტყემალაძე საკმაოდ მდიდარი ადამიანია. როგორ ფიქრობთ, ასეთი მიდგომა ეთნო–კულტურული თავისებურების ბრალია, თუ უბრალოდ ადამიანის გულგრილობის?
ერთიც შეიძლება იყოს და მეორეც. თუმცა, ყველა დროში იყვნენ მდიდრები, რომლებიც ტყემალაძის მსგავსად ფიქრობდნენ. სამწუხაროდ, საქართველოში არის ტენდენცია, რომ ადამიანების ფინანსური ზრდის პარალელურად, მათი თვითშეგნება არ მაღლდება. ქველმოქმედება ყოველთვის ფულის გაცემას არ ნიშნავს, ისიც ქველმოქმედებაა, როცა ადამიანს შეშის დაჩეხვაში ეხმარები, როცა ეს მას არ შეუძლია. ადამიანის დახმარება არ არის მხოლოდ ის, რომ დღეში რამდენიმე თევზი დაუჭირო და აჩუქო, არამედ ის, რომ მას ამ თევზის დაჭერა ასწავლო. სწორედ ამ მიმართულებით ვითარდება დასავლეთში ქველმოქმედება. სწორია, როცა ბევრი თანხა იდება განათლების, ჯანდაცვისა თუ მეცნიერების მიმართულებით, რომელიც მომავალში თავისთავად შეცვლის იმ ადამიანების ცხოვრებას, რომელსაც დღეს ვეხმარებით. ძალიან მნიშვნელოვანია, როგორი შეგნებით, რა მიზნით ვაკეთებთ ამას. ხშირად ადამიანებს სწორად არ ესმით ქველმოქმედება და ის პოპულიზმის სახეს იღებს.
საქართველოში ადამიანებს ურჩევნიათ თანხა გაიღონ ეკლესიების მშენებლობისთვის, ვიდრე კონკრეტულ ადამიანს დაეხმარონ. თქვენი აზრით, ამის მიზეზი რა არის?
თავისი არსით ესეც შეიძლება იყოს ქველმოქმედება, მაგრამ რეალურად ქველმოქმედება სხვისი ცხოვრების, სხვისი არსებობის გაუმჯობესებისკენ გადადგმული ნაბიჯია, რომელსაც მხოლოდ ჰუმანური სარგებელი შეიძლება მოჰქონდეს ქველმოქმედისთვის. ვგულისხმობ იმას, რომ ქველმოქმედების რეალური შედეგი ზოგადსაკაცობრიოა. რაც მეტია გაცემული სიკეთე, მით ნაკლებია გაჭირვებული, ნაკლებად რეალიზებული ადამიანი. ნაკლებია კრიმინალი, ძალადობა და ა.შ. და შენი სარგებელი არის უკეთესობისკენ შეცვლილი სამყარო. ქველმოქმედება „გადამდებია“ და მას მაგალითის ძალა აქვს.
შუა საუკუნეების ევროპისთვის იყო დამახასიათებელი ინდულიგენცია და ამგვარი „ქველმოქმედებით“ ადამიანები ცოდვების მიტევებას იღებდნენ. ადამიანები, რომლებიც ეკლესიას სწირავენ ფულს, ფიქრობენ, რომ ეკლესიის აშენებით ისინი სულიერ სარგებელს მიიღებენ. თუ ადამიანი მხოლოდ ეკლესიის „დამხმარეა“ და ცოცხალი ადამიანების დახმარება არ აინტერესებს, შესაძლებელია ვიფიქროთ, რომ პრაგმატული გათვლაა და მას ნაკლები შეხება აქვს ქველმოქმედების არსთან.
შეიძლება ვიღაც ფიქრობდეს, რომ ეკლესიის აშენებით ადამიანებსაც ეხმარება, მაგრამ აქ სწორედ საკუთარ სულზე ზრუნვის მაგალითია. თუმცა ბრანსის მსგავსი ფილანტროფებიც არსებობენ, რომლებიც განსხვავებულად უყურებენ საკითხს. ისინი სხვა ადამიანების ცხოვრების უკეთესობისკენ შეცვლაზე არიან ორიენტირებული.
ხშირად მსმენია, რომ საქართველოში არის გულგრილობის პრობლემა…
გეთანხმებით, არის გულგრილობის პრობლემა და არა მხოლოდ ეს. არის ფასეულობების, განათლების პრობლემა და ა.შ. რასაც მრავალი სოციალური ექსპერიმენტი მოწმობს. მაგალითად, როგორ რეაგირებენ ადამიანები ძალადობაზე, ან შეუძლიათ თუ არა თანაგრძნობის გამოვლენა უძლური ადამიანების მიმართ: ათი ადამიანიდან ორს ჰქონდა მხოლოდ რეაგირება სხვის ჩაგვრაზე.
უცხოელი ქველმოქმედების მიმართ უნდობლობას რა განაპირობებს?
„უფასო ყველი მხოლოდ სათაგურშია“, – ჩვენში ეს დამოკიდებულება და, ზოგადად, უნდობლობა ყველაფრის მიმართ მყარია. შეიძლება იმ მოტივს უფრო ვეძებდეთ სხვის ქმედებაში, რაც ჩვენ გვამოძრავებს. ამას პროექცია ჰქვია, როდესაც ადამიანი, თავის თვისებას სხვებს მიაწერს. ზოგჯერ ქველმოქმედებას და ინვესტიციებს ურევენ ადამიანები ერთმანეთში და ესეც არის გარკვეული უნდობლობის მიზეზი. საერთოდ, ეჭვებს, შიშს იწვევს ბუნდოვანება. თუ ადამიანი გარკვეულია ქმედების არსში, მაშინ მას ეჭვის საფუძველი არ გააჩნია. რაც უფრო განათლებული და გარე სამყაროსადმი ღიაა ადამიანი, მით მეტად არის მზად, დაინახოს სხვის მიერ გაღებული სიკეთე.
ეს იმის ბრალი ხომ არ არის, რომ პოსტსაბჭოთა საქართველოში კეთილსინდისიერი გზით იშვიათად მდიდრდებიან?
კი, გვაქვს ეს მანკიერი პრაქტიკაც და ქველმოქმედების მიმართ ადამიანების პასიურობა ამასაც უკავშირდება. ადამიანი, რომელიც თავისი შრომით იღებს სიკეთეს, აუცილებლად ცდილობს ეს სიკეთე სხვასაც გაუზიაროს. სწორედ ეს არის მადლიერება ღმერთისა და ადამიანების მიმართ.
