თამარ ბაუჟაძე, მომხსენებელი: დავიწყებ იმით, რომ საზოგადოებრივი ზეწოლის კიდევ ერთი მაგალითია პატრიარქის საშობაო ეპისტოლეზე გამოხმაურება, სადაც სხვა თემებთან ერთად ასევე საუბარია ხელოვნური განაყოფიერებისა და სუროგაციის გზით დაბადებულ ბავშვებზე, რასაც მოჰყვა საზოგადოების მხრიდან მწვავე განცხადებები, რომლის შემდგომაც საპატრიარქოს მხრიდან მოხდა ამ განცხადების განმარტება.
საშობაო ეპისტოლემ აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვია, ზოგი ქალთა უფლებების დაკნინებამ აღაშფოთა, ზოგი სუროგაციის მიმართ დამოკიდებულებამ, ზოგიც განაყოფიერების საკითხის არასწორად ფორმულირებულმა შეხედულებებმა.
თუ ჩვენ ვიტყვით, რომ ეკლესიას ჰქონდა უფლება გამოეხატა თავისი შეხედულებები, ეს იქნება სწორი ფორმულირება, ვიაიდან ის არის და ყოველთვის იქნება კონსერვატიული ძალა, მას ყოველთვის ექნება პრეტენზიები ინვინტროგანაყოფიერებაზე, სექსუალურ უმცირესობებზე და უნდა გავიგოთ, რომ ასეთი ძალები ყველა თანამედროვე საზოგადოებაში არსებობს და ეს უნდა მივიღოთ, მივიღოთ როგორც პოზიცია.
ჩვენ უნდა ვთქვათ და დავარქვათ ამ ყველაფერს თავისი სახელი – ეს არის დომინანტი ძალა, რომელსაც ჰყავს თავისი მრევლი, და კიდევ მეორე საკითხი, რომელიც მე მაწუხებს, ეს არის ის, რომ სააპატრიარქო და საზოგადოებრივი ძალები თავიანთ ენერგიას ხარჯავენ მეასეხარისხოვან პრობლემებზე და დღის წესრიგში არ აყენებენ იმ სერიოზულ და მძიმე გამოწვევებს, რომელიც დგას ჩვენს წინაშე მაგალითად ისეთი დიდი პრობლემა, როგორიცაა განათლების პრობლემა, როგორიცაა სოციალურად გაჭირვებული ადამიანებს სისტემური დახმარება, ან სამეცნიერო კვლევითი სფეროს დაფინანსების არარსებობა.
ნინო ჩხაიძე, ორგანიზაცია „არტ ვეი“: პირველ რიგში უნდა განვსაზღვროთ, სუროგაცია რატომ არ არის ჩვენთვის მისაღები. იმიტომ, რომ პატრიარქმა თქვა ეს?! მე მიმაჩნია, რომ სუროგაცია დასაშვებია და პატრიარქის ეპისტოლეში ნათქვამი სიტყვა არის წმინდა მართლმადიდებლური პრინციპებიდან გამოსული. აქედან გამომდინარე, როგორც მართლმადიდებელს გამიკვირდა, მაგრამ როგორც მოქალაქე, რამდენად მივიღებ ამ აზრს, ეს ჩემი გადასაწყვეტია.
გოჩა სურგულაძე, სტუდენტი: პატრიარქი შეუცდომელია?! სახელმწიფო აფინანსებს საპატრიარქოს და ნებისმიერ მოქალაქეს აქვს უფლება, გამართოს აქცია საპატრიარქოს წინ. როცა ჩემი, მოქალაქის ჯიბიდან ფინანსდება რაღაც, ამ შემთხვევაში საპატრიარქო, მე პროტესტის უფლება მაქვს.
ოთარ ქათამაძე, რეჟისორი: ეკლესია არ უნდა ერეოდეს პოლიტიკაში, მეცნიერებაში და არ უნდა მართავდეს საზოგადოებას. ვფიქრობ, ეკლესიას უნდა ჰქონდეს ფუნქცია, რომ მან შემწყნარებლური როლი ითამაშოს ყოველ კონფლიქტში. მაშინ, როდესაც დაარბიეს აქცია ჰომოფობიის წინააღმდეგ, ეკლესიამ დაინახა ძალიან კარგად რა შეუძლია მას, რამდენად დიდი ძალა გააჩნია. დღეს ჩვენს ქვეყანაში ეკლესიას უჭირავს ერთ-ერთი მთავარი ადგილი, მას ჰყავს მრევლი, მრევლს შეაქვს ეკლესიაში უამრავი თანხა, სახელმწიფოც არ იშურებს თანხებს.
მირიან ცეცხლაძე, დისკუსიის მონაწილე: უპირველეს ყოვლისა, მართლმადიდებლობა და შემდეგ სხვა.
ოთარ ქათამაძე: კი ბატონო, იყოს მართლმადიდებლობა და შემდეგ სხვა. აი, ასეთი დამოკიდებულებაც არ არის სწორი. აუცილებლად უნდა ვცეთ პატივი ყველა რელიგიას. მე ცოტა მეშინია, ხვალ არ ჩამოყალიბდეს ჩვენს ქვეყანაში რელიგიური მთავრობა და თქვენ თვითონვე არ შეწუხდეთ იმის გამო, რომ ქალი დადიოდეს აუცილებლად გრძელი კაბით, თუმცაღა მას არ უნდა, რომ ჩაიცვას გრძელი კაბა და აუცილებელია, რომ იარო ეკლესიაში და აუცილებელია, რომ მეტწილად, მე ყველას არ ვეხები, გაუნათლებელ მოძღვარს უსმინო საკურთხევლიდან. მე ერთი რაღაც მინდა გითხრათ, ჩვენთან დიდი პრობლემაა განათლების და უპირველეს ყოვლისა, ეს განათლება არ შესულა ეკლესიაში. ეკლესია გასცემდა ყოველთვის განათლებას, ოდითგანვე ასე იყო საქართველოში, ეკლესია იყო კერა, სადაც ადამიანები სწავლობდნენ ფილოსოფიას და ეუფლებოდნენ ათასგვარ რამეს. ახლა აღმოჩნდა, რომ ეკლესია ყველაზე გაუნათლებელია. მე ყველას არ ვეხები, კიდევ ერთხელ ვამბობ. მამა გაბრიელის მსგავსი ბერები, ალბათ, კიდევ იქნებიან ჩვენს ქვეყანაში, მათზე იქნება დამყარებული ჩვენი რელიგია, მაგრამ მეც მართლმადიდებელი ვარ და აქედან გამომდინარე გეუბნებით, ეს ჩემი პოზიციაა. ბიზნესად იქცა ეკლესია უკვე.
მირიან ცეცხლაძე: რას გულისხმობთ ბიზნესად გადაქცევაში?
ოთარ ქათამაძე: არის უამრავი მაგალითი ამის.
მირიან ცეცხლაძე: სანთელს რომ იყიდის და ფულს რომ გადაიხდის ადამიანი, ეს ბიზნესია?
ოთარ ქათამაძე: შესაწირიც ბიზნესია და ეკლესიების აშენება კორპუსებში, ესეც ბიზნესია. მაგალითად მოვიყვან შემთხვევას, აღმაშენებლის ქუჩაზე შედიხარ ერთ-ერთ ეზოში და ხვდები სამონასტრო კომპლექსში. ჩემი აზრით საპატრიარქოში დიდი ბრძოლაა შიგნით, აი, ამ ინტერესების. არის ადამიანების, სასულიერო პირების, ეპისკოპოსების კატეგორია, რომლებიც იცავენ რელიგიას, მოქმედებენ სახარებისა და ბიბლიის გზით. მეორე მხარეს არიან სასულიერო პირები, რომლებიც იხვეჭენ ძალაუფლებას და მიდის ამავდროულად ნადირობა მრევლზე. დავფიქრდეთ და გავაანალიზოთ, რატომ მოვდივართ წინააღმდეგობაში?! მეცნიერება ვითარდება, უკვე არ შეუძლია ეკლესიას მეცნიერებას ხელი შეუშალოს, ის ვითარდება იმიტომ, რომ კაცობრიობა წინ მიდის. ეკლესიამ უნდა მოძებნოს ამ განვითარებაში თავისი როლი და ის უნდა იყოს შემწყნარებელი, არა – წამქეზებელი საზოგადოებაში. რატომ მეუბნება მე მღვდელი, თუ პატრიარქზე იტყვი ცუდს, მოკვდებიო?! პატრიარქის წინააღმდეგი არ ვარ, მაგრამ დღეს პატრიარქი, სამწუხაროდ, ვეღარ იღებს გადაწყვეტილებებს. ძალიან გთხოვთ, სხვანაირად შეხედოთ ამ ყველაფერს და ეკლესიას ნუ ვაძლევთ ყველაფრის უფლებას, მათ უნდა ითამაშონ მარტო ერთი როლი, შემწყნარებლობა და სხვა არაფერი.
ასლან ჭანიძე, დისკუსიის მოდერატორი: პატრიარქი არ არის ღმერთი, პატრიარქი არის ადამიანი, ამ შემთხვევაში საქართველოში მრევლის სულიერი მამა. მის საქმიანობას დიდ პატივს ვცემ, მაგრამ როდესაც მეტყვიან, რომ სტალინი ცუდი კაცი არ იყო, მე ამას ვერ მივიღებ და ამას ყოველთვის გავაკრიტიკებ. ამიტომ მე მაქვს სრული უფლება საჯარო საკითხებში გავაკრიტიკო პატრიარქი, მაგრამ ეკლესიაში როგორ იღებენ გადაწყვეტილებას და ასე შემდეგ, მე ვფიქრობ, რომ ამის უფლება არ მაქვს და არც მივცემ საკუთარ თავს ამ უფლებას. ბავშვს რომ გააჩენ და ამაში ფულს აიღებ, მე ვთვლი, რომ ეს უკანონო მოქმედებაა, მაგრამ ბავშვმა რა დააშავა?! ამიტომ ამას უფრო სამართლებრივ შეფასებას უფრო მივცემ, ვიდრე მორალურს. როდესაც საზოგადოებაში რაღაც კითხვა ჩნდება, გინდ პროტესტი, სამწუხაროდ რეაქცია ეკლესიისგან და საპატრიარქოსგან არის დაგვიანებული. როდესაც მღვდელი გამოვა და იტყვის, რომ ქართველი მუსლიმანები ქართველები არ არიანო და ამაზე საპატრიარქოს რეაქცია არ ექნება, ეს ჩემთვის გაუგებარია. მე არ მომწონს ყველა ადგილას ჯვარს რომ დგამენ და არც ის მომწონს, როცა მუსლიმები მივიდნენ სადღაც, ილოცეს და აქ ააშენეთ მეჩეთიო.
აკაკი გვიანიძე, დისკუსიის მონაწილე: ნუ დავიწყებთ იმაზე დავას, რომ ადამიანი არ შეიძლება იყოს შეუცდომელი. რაც შეეხება კონკრეტულ თემას, კი, რა თქმა უნდა პატრიარქიც შეიძლება შეცდეს ისევე, როგორც ყველა ადამიანი და ამაში გასაკვირი არაფერია. რაც შეეხება პატრიარქის ეპისტოლეს, ეკლესია არ უნდა განვიხილოთ როგორც რაღაც ორგანიზაცია, სადაც შესვლაც და გამოსვლაც არის თავისუფალი. ჩემი აზრით, სუროგაცია არის ძალიან ცუდი მეთოდი იმისა, რომ შვილი შეიძინოს ოჯახმა. სუროგაცია ეს არის ადამიანით ვაჭრობა. რატომ არ ირღვევა აქ ქალის უფლებები, როცა ის თავის მუცელს აქირავებს, რომ ბავშვი ჩასახოს. საქართველოში არის ადამიანი, რომელიც სუროგაციის საკითხს კურირებს, რომ ამით მილიონები იშოვოს.
ქეთი ფოტოვა, დისკუსიის მონაწილე: მე ვფიქრობ, რომ ქართველი საზოგადოება უნდა შეთანხმდეს იმაზე, მოსწონს თუ არა ასეთი მდგომარეობა, იმიტომ, რომ საქართველოში სეკულარიზმზე ჯერ კიდევ ვსაუბრობთ. მეორე საკითხია ის, რომ ქართველ საზოგადოებას მოსწონს, როდესაც პატრიარქი მოუწოდებს ასეთ საკითხებზე. ზოგადად ნებისმიერი ორგანიზაციის განცხადებები არ უნდა აღიქმებოდეს რაღაც ტიპის დაპირისპირებად, თუმცა როცა საუბარი ეხება ისეთ ორგანიზაციას, როგორიც არის ეკლესია და რომელსაც საკმაოდ დიდი გავლენა აქვს მოქალაქეებზე, მე ვფიქრობ, ასეთ შემთხვევაში უფრო რაციონალურად უნდა მოხდეს გაანალიზება. ჩემი პოზიცია არის ასეთი, რომ რელიგია და მეცნიერება ერთმანეთს არ ეწინააღმდეგება.
