კითხვისას მთავარი თითქოს მხოლოდ ტექსტია, მაგრამ სანამ წიგნები ჩვენამდე იმ სახით მოვა, რა სახითაც მაღაზიის თაროებზე ვხედავთ, უამრავი ადამიანის შრომაა საჭირო. რედაქტორებს, კორექტორებს, დამკაბადონებლებს, ყდის დიზაინერებსა და ილუსტრატორებს ბევრი ფიქრი უწევთ, როგორ შეფუთონ ტექსტი საინტერესოდ და კითხვის პროცესი დაუვიწყარ სიამოვნებად აქციონ. შევჩერდეთ ილუსტრატორებზე.
იშვიათად, მაგრამ ისეთი წიგნებიც არსებობს, რომელთა ავტორები და მხატვრები ერთი და იგივე ადამიანები არიან, ისეთებიც, რომელთა ნახატებიც ზუსტად ემთხვევა გმირებზე ჩვენს წარმოსახვას. ზოგიერთი საქვეყნოდ აღიარებული და ყველასთვის საყვარელი მწერალი ილუსტრატორიცაა იმავდროულად.
გუსტავ დორე – „გარგანტუა და პანტაგრუელი“
მეცხრამეტე საუკუნის მხატვარი და ილუსტრატორი, გუსტავ დორე 15 წლის იყო, როცა ილუსტრირებული ნაწარმოებები პირველად გამოაქვეყნა. ათი წლისა უკვე დანტე ალიგიერის „ღვთაებრივი კომედიის“ ილუსტრაციებს ქმნიდა.
1845 წელს ჟურნალ La Caricature-ს დამფუძნებელმა, შარლ ფილიპონმა, 15 წლის ილუსტრატორი სამწლიანი კონტრაქტით დაასაქმა სატირულ გამოცემაში. ჟურნალში დორეს ის უნარები განუვითარდა, რამაც საბოლოოდ ჩამოაყალიბა ილუსტრატორად.
ბიბლია, მილტონის „დაკარგული სამოთხე“, დანტეს „ღვთაებრივი კომედია“, შარლ პეროს ზღაპრები, ბალზაკის, შატობრიანის, თეოფილ გოტიეს ნაწარმოებები – გუსტავ დორეს ასობით გამოცემა აქვს ილუსტრირებული. ამჯერად ფრანსუა რაბლეს წიგნის „გარგანტუა და პანტაგერუელის“ ილუსტრაციებს წარმოგიდგენთ.
მამუკა თავაქარაშვილი – „ვეფხისტყაოსანი“
„ვეფხისტყაოსნის“ ილუსტრაციებს ბევრი მხატვარი ქმნიდა სხვადასხვა დროს. არსებობს მიხაი ზიჩის, ლადო გუდიაშვილის, თამარ აბაკელიას, სერგო ქობულაძის ილუსტრაციები, ასევე XVII საუკუნის ე.წ. თარხან-მოურავისეული „ვეფხისტყაოსნის“ სპარსულ სტილში შესრულებული მინიატურები, რომლის ავტორიც უცნობია.
ქვემოთ მოცემული მინიატურები XVII საუკუნის ქართველ კალიგრაფსა და მხატვარ-მინიატურისტ, მამუკა თავაქარაშვილს ეკუთვნის. დახვეწილობის, ორიგინალურობისა და მაღალი მხატვრული ღირებულების გარდა, „ვეფხისტყაოსნის“ ამ ილუსტრაციების შექმნის ისტორიაც გამორჩეული და საინტერესოა: თავაქარაშვილი იმერეთის მეფის კარზე ალექსანდრე III-ის მდივან-მწიგნობარი იყო. 1634 წელს ის სამეგრელოს მთავარ ლევან მეორე დადიანის ტყვედ ჩავარდა და სწორედ ტყვეობაში დაასურათა და გადაწერა „ვეფხისტყაოსანი“.
ტუვე იანსონი – მუმინების სერია
ფინელ მწერალს, ტუვე იანსონს განსაკუთრებული პოპულარობა მოუტანა მუმინების – გამოგონილი არსებების შესახებ შვედურ ენაზე დაწერილმა საბავშვო წიგნების სერიამ. სერიის გმირები: დედა მუმინი, მამა მუმინი, სნუსმუმრიკი, მუმიტროლი, მორა, ვიფსლა და ტოფსლა მსოფლიოს ბავშვებმა და არამარტო ბავშვებმა გამოჩენისთანავე შეიყვარეს. მუმინების სერია შვიდი წიგნისგან შედგება, 1950-1960-იან წლებში წიგნები მრავალმილიონიანი ტირაჟით გამოიცემოდა მთელ მსოფლიოში. მუმინების სერიის რიგით მესამე წიგნი „ჯადოსნის ქუდი“, მაგალითად, გამოსვლისთანავე 34 ენაზე ითარგმნა, მათ შორის იაპონურ, ტაილანდურ ენებზე და ფარსზე. ტუვე იანსონი ერთდროულად მუმინების სერიის წიგნების ავტორიცაა და ილუსტრატორიც.
ანტუან დე სენტ-ეგზიუპერი -,,პატარა უფლისწული”
საფრანგეთში მეოცე საუკუნის საუკეთესო წიგნად აღიარებული, ყველა დროის ბესტსელერის „პატარა უფლისწულის“ ავტორიც და ილუსტრატორიც ანტუან დე სენტ-ეგზიუპერია. წიგნი პირველად 1943 წელს გამოქვეყნდა ინგლისურ ენაზე ნიუ-იორკში, საფრანგეთში კი, ფრანგულ ენაზე 1946 წელს გამოსცეს.
ჟან-ჟაკ სემპე – „პატარა ნიკოლა“
რენე გოსინის წიგნების სერია პატარა ნიკოლას შესახებ ჟან-ჟაკ სემპეს ილუსტრირებულია. პატარა მოთხრობებისგან შემდგარი დიდი სერიის მთავარი მოქმედი გმირი 1960 წლებში მცხოვრები პატარა ბიჭია. წიგნებში გარდა სასკოლო ისტორიებისა, ბავშვის თვალით დანახული გარემოა ნაჩვენები: ოჯახური შეხლა-შემოხლა, მეზობლებთან ურთიერთობები, მამის ურთიერთობა სამსახურში უფროსთან და ა.შ.
ჟან-ჟაკ სემპე იუმორისტული ნახატების ოცდაათზე მეტი კოლექციის ავტორია. თანამშრომლობს როგორც ფრანგულ, ასევე ინგლისურენოვან გამოცემებთანაც: 1978 წელს New Yorker-ის ყდის დიზაინზე პირველად იმუშავა და მას შემდეგ პერიოდულად თანამშრომლობს ჟურნალთან.
ჟან-ჟაკ სემპეს და რენე გოსინის წიგნების სერიას „პატარა ნიკოლას“ 1960-იანი წლებიდან დღემდე 39 ენაზე კითხულობენ მსოფლიოში, თუმცა ქართულად ჯერ ეს წიგნი არ არის ნათარგმნი. არსებობს „პატარა ნიკოლას“ მულტფილმების, ფილმების სერია და ვიდეოთამაშები.
მორის სენდაკი – „იქ, სადაც ურჩხულები ცხოვრობენ“
ამერიკელი მწერლისა და მხატვრის, მორის სენდაკის ეს წიგნი 1963 წელს დაიბეჭდა. „იქ, სადაც ურჩხულები ცხოვრობენ“ სენდაკის პირველი წიგნია, რომლის ტექსტისა და ილუსტრაციების ავტორიც თვითონაა. აქამდე მწერალი სხვისი ნაწარმოებების ილუსტრატორი იყო. თავდაპირველად წიგნი უარყოფითად შეაფასეს და ბიბლიოთეკებში არც კი შეჰქონდათ ილუსტრაციების გამო, რომლებშიც მთავარი გმირის, მაქსისა და დედამისის კამათის სცენები ჩანდა. ამასობაში კი ამერიკელ ბავშვებს უკვე წაკითხული ჰქონდათ მორის სენდაკი და თავად ითხოვდენენ წიგნს ბიბლიოთეკებში. სენდაკის წიგნმა 1964 წელს კალდეკოტის საუკეთესო ილუსტრირებული წიგნის პრიზი მიიღო. პრიზი 1938 წლიდან მოყოლებული ყოველ წელს გაიცემა აშშ-ში, საუკეთესო მხატვარ-ილუსტრატორებზე.
ილონ ვიკლენდი – „სახურავის ბინადარი კარლსონი“
შვედმა ილუსტრატორმა ილონ ვიკლენდმა და ასტრიდ ლინდგრენმა ერთმანეთი სტოკჰოლმის ერთ-ერთ გამომცემლობაში გაიცნეს, ლინდგრენს ვიკლენდის ნახატები მოეწონა და მალე მათი პირველი, ერთობლივი წიგნი „მიო, ჩემო მიო“ გამოიცა 1954 წელს. მას შემდეგ ვიკლენდი ასტრიდ ლინდგრენის შვედურენოვანი გამოცემების ილუსტრაციებზე მუშაობდა.
