„დატოვე ქვეყანა! თუ არ წახვალ, იარაღს ჩაგიდებთ“, – ეს ფრაზა გიორგი ბერიძეს უცნობმა პირმა უთხრა. ის არ არის ერთადერთი მოქალაქე, ვინც ამბობს, რომ საკუთარი ქვეყნის დატოვებას სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლები აიძულებენ. რამდენიმე დღის წინ დაკავებულმა და ნაცემმა მინდია ოჯახიშვილმაც წინასწარი დაკავების იზოლატორში, სახალხო დამცველის წარმომადგენელთან უცნობი პირის იგივე გზავნილი გააჟღერა – „დატოვე ქვეყანა!…“ მინდია პოლიციამ ცეცხლსასროლი იარაღის უკანონო ტარების ფაქტზე დააკავა.
მთავარი პროკურორის, ირაკლი შოთაძისთვის მიწერილ წერილში გიორგი ბერიძე წერს: „მუქარის შემდეგ იძულებული გავხდი 10 აგვისტოს დამეტოვებინა საქართველო და გავმგზავრებულიყავი უკრაინაში. 3 სექტემებრს, ახლო ნათესავის გარდაცვალების გამო, იძულებული გავხდი დავბრუნებულიყავი საქართველოში. როგორც ჩანს, ჩემი დაბრუნების შესახებ ცნობილი გახდა სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენლებისთვის და 5 სექტემბერს საცხოვრებელ ადგილას კვლავ მოვიდა ჩემთვის უცნობი პირი, რომელმაც განმიცხადა, რომ ჩემი ყოფნა ბათუმში იყო დაუშვებელი. ამიტომ მაძლევდნენ ვადას, რა პერიოდშიც უნდა დამეტოვებინა საქართველო. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მუქარას აასრულებდნენ – ჩამიდებდნენ ცეცხლსასროლ იარაღს და რამდენიმე წელი გამომკეტავდნენ ციხეში…“
„მეთოდი, როდესაც სამართალდამაცვი ორგანოს წარმომადგენლები აიძულებენ მათთვის არასასურველ ადამიანებს დატოვონ ქვეყანა, არ არის უცხო. ამას აქტიურად იყენებდა წინა ხელისუფლება. ამ მეთოდს მიმართეს მოქმედი ხელისუფლების პირებმაც,“ – ამბობს გიორგი ხიმშიაშვილი. „ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“ აჭარის ფილიალის თავმჯდომარეს ეჭვი არ ეპარება იმაში, რომ გიორგი ბერიძეს მართლაც აიძულებენ ქვეყნის დატოვებას. იგი 2014 წლის 8 დეკემბერს იხსენებს, როცა სარფის საბაჟო პუნქტზე შემოსვლის საშუალებას არ აძლევდნენ.
„მაშინაც იძულებით ვიყავი წასული ქვეყნიდან და უკან ვბრუნდებოდი“, – გვიყვება გიორგი ბერიძე: „2014 წლის აგვისტოში ნარკოლოგიურ შემოწმებისთვის ამიყვანეს. არაფერი აღმომაჩნდა. პოლიციის შენობაში შემხვდა პირი, რომელიც მაღალჩინოსანი იყო და ლევან ხარაბაძის სახელით გამეცნო. მითხრა, რომ ჩემთვისვე აჯობებდა, თუ დავტოვებდი ქვეყანას. უკრაინაში 21 აგვისტოს წავედი და 7 სექტემბერს დავბრუნდი. აეროპორტში შემოსვლის საშუალება არ მომცეს. აჭარის მთავარი სამმართველოს თანამშრომლებმა მანქანაში იძულებით ჩამსვეს და თურქეთში გადამიყვანეს. თურქეთიდან ვბრუნდებოდი დეკემბერში, როცა უკვე წინასწარ გაფრთხილებული მყავდა საია და სახალხო დამცველიც… ხმაურს მოერიდნენ და შემომიშვეს. არც მაშინ და არც ახლა ჩემ წინააღმდეგ არ მიმდინარეობს არანაირი სისხლის სამართლებრივი დევნა“.
„2013 წლიდან 5 საქმეა ასეთი. მოქალაქეები ამბობენ, რომ ქვეყნის დატოვებას აიძულებდნენ,“ – ამბობს ნათია კაციტაძე, სახალხო დამცველის მოადგილე. ომბუდსმენის ბათუმის ფილიალში გვითხრეს, რომ წელს ორი მოქალაქე მივიდა მათთან ანალოგიური ისტორიით, თუმცა მათ განაცხადი არ დაუწერიათ გარკვეული მიზეზების გამო და საქმის წარმოება არ დაწყებულა. დაფიქსირებულ შემთხვევებზე კი, ომბუდსმენის აპარატისგან შინაგან საქმეთა სამინისტროში წერილები შესულა. „რა თქმა უნდა, უარყვეს. ჩვენც მონაყოლის გარდა, არსებითი მტკიცებულება არ გვქონდა, რომ სხვა მხრივ მოგვეხდინა რეაგირება. უფრო პრევენციის მიზანი აქვს ჩვენს ჩართულობას ამ პროცესში… მოქალაქეებს, ვინც მოგვმართა, არ დაუტოვებიათ ქვეყანა. ისინი არც პასუხისგებაში მიუციათ. ერთი შემთხვევა იყო შარშან, როცა მამა ამბობდა, რომ მის შვილს უკვე აიძულეს ქვეყნის დატოვება,“ – განმარტავს ნათია კაციტაძე.
ომბუდსმენის აპარატმა უკვე დაიწყო საქმის წარმოება მინდია ოჯახიშვილის შემთხვევაზე, რომელიც ბათუმში 6 სექტემბერს, ღამით დააკავეს. დაკავებულს თვალისა და მუხლის არეში ფიზიკური დაზიანებები აღენიშნებოდა და მის მიღებაზე დროებითი მოთავსების იზოლატორმა უარი თქვა. მინდია ოჯახიშვილს იზოლატორში მოთავსებამდე ბათუმის რეფერალურ საავადმყოფოში უმკურნალეს.
„ჩემი შვილისგან ვიცი, ეუბნებოდნენ, ქვეყანა უნდა დატოვოო. რატომ უნდა დაეტოვებინა ქვეყანა, როცა რამე დანაშაული არ ჩაუდენია? სპორტსმენი იყო და ცხოვრობდა თავის ქვეყანაში,“ – გვითხრა მინდიას მამამ, ნუგზარ ოჯახიშვილმა.
მინდია ოჯახიშვილი წარსულში ნასამართლევი არ ყოფილა გიორგი ბერიძისგან განსხვავებით, რომელიც წარსულში იარაღის უკანონო ტარებისა და ქურდული სამყაროს წევრობისთვის იხდიდა სასჯელს. მოქალაქეების უმეტესობა, ვისაც ანალოგიური პრობლემა აქვს, ასევე ნასამართლევია ქურდული სამყაროს წევრობისთვის.
„ქურდული სამყაროს წევრობა არ მიღიარებია. სასამართლოში მეუბნებოდნენ, რომ ვარ „ლავასოღლის“ [კანონიერი ქურდი] შვილის ნათლია და ბიძაჩემი კანონიერი ქურდია. ახლობლობა და ნათესაობა მგონი არ ნიშნავს ქურდობას,“ – ამბობს „ბათუმელებთან“ გიორგი ბერიძე.
თუკი ადამიანი ქურდული სამყაროს წევრობისთვის იხდიდა სასჯელს და შესაძლოა, დღესაც ჰქონდეს გავლენა ამ კუთხით, რამდენად სამართლიანი და ადეკვატურია ქვეყნის დატოვების მოთხოვნა? – კითხვა სახალხო დამცველის მოადგილეს დავუსვით. ნათია კაციტაძემ გვითხრა, რომ ეს არ არის გამართლებული: „თუკი საგამოძიებო ორგანოს აქვს ინფორმაცია და მტკიცებულება, მას აქვს მთელი რიგი მექანიზმები, რომ ეს გამოიძიოს. თუ ადამიანი დამნაშავეა, მან პასუხი უნდა აგოს. ქვეყნის დატოვების მოთხოვნა დაუშვებელია“.
„თუ პირი ჩადის დანაშაულს, ვალდებული ხარ იგი დააკავო. თუ მას ჰიპოთეტური შიშის გამო აძევებ ქვეყნიდან, გამოდის, რომ შენ, სახელმწიფო, ჩადიხარ დანაშაულს,“ – მიიჩნევს გიორგი ხიმშიაშვილი, „ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“ აჭარის ფილიალის ხელმძღვანელი. მისი შეფასებით, მსგავსი მიდგომა სახელმწიფო ბიუროკრატიის რღვევას იწვევს და საზოგადოების ნიჰილისტურ დამოკიდებულებას: „ამიტომაც არის, რომ სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენლების მიმართ უფრო ხშირად გვხვდება უნდობლობა, ვიდრე სხვა სახელმწიფო ინსტიტუტის მიმართ“.
„საქართველოს კონსტიტუციის“ 22-ე მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად, საქართველოს მოქალაქეს შეუძლია თავისუფლად შემოვიდეს ქვეყანაში. მე-13 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად კი, საქართველოდან საქართველოს მოქალაქის გაძევება დაუშვებელია.
