საქართველოს მმართველი პარტიის მიერ ხელმეორედ დაინიციირებული რუსული კანონის ანალოგი, თავად რუსეთში 12 წლის წინ მიიღეს. „უცხოური აგენტების შესახებ“ კანონის პირველი ვერსია, თავიდან ისე ჩანდა, თითქოს ეს ცოტა ვინმეს ეხებოდა.
რეალურად კი, ამით საფუძველი დაედო რეპრესიული კანონების სერიას, რომელთა არეალიც წლების განმავლობაში ისე გაფართოვდა, რომ საბოლოოდ შეეხო ყველას – არასამთავრობო ორგანიზაციებს, მედიას, უფლებადამცველებს, ცალკეულ აქტივისტებს, პროგრესულად მოაზროვნე საზოგადო მოღვაწეებს, ყველას – უბრალოდ, განსხვავებული აზრის მქონე მოქალაქეებს.
ამ კანონის დარღვევა, კერძოდ „უცხოურ აგენტად“ რეგისტრაციიდან თავის არიდება თავიდანვე ითვალისწინებდა ჯარიმებს და თავისუფლების აღკვეთას; თუმცა დროთა განმავლობაში, კანონის მოქმედების სფეროს გაფართოებასთან ერთად, შეზღუდვებიც უფრო მრავალფეროვანი გახდა, მაგალითად „უცხოურ აგენტად“ მონიშნულ ადამიანებს აეკრძალათ საგანმანათლებლო საქმიანობა.
2012 წლიდან დღემდე აგენტების კანონში რუსეთმა სულ 6 ცვლილება შეიტანა:
⮞ 2012 წელი. არასამთავრობო ორგანიზაცია – „უცხოური აგენტები“
რუსეთის პრეზიდენტმა ხელი მოაწერა „უცხოური აგენტების შესახებ“ კანონის პირველ ვერსიას. ეს კანონი აიძულებს არასამთავრობო ორგანიზაციებს, რომლებიც იღებენ დაფინანსებას უცხოეთიდან და ეწევიან პოლიტიკურ საქმიანობას რუსეთის ტერიტორიაზე, დარეგისტრირდნენ რუსეთის იუსტიციის სამინისტროს სპეციალურ რეესტრში, როგორც „უცხოური აგენტის ფუნქციების შემსრულებელი არასამთავრობო ორგანიზაცია“.
ამ ორგანიზაციებს ავალდებულებს გარკვეული პერიოდულობით წარადგინონ უფლებამოსილ ორგანოსთან ანგარიშები თავიანთი საქმიანობის შესახებ.
ანგარიშები ხელმძღვანელი ორგანოების პერსონალის შესახებ, დოკუმენტები, თანხების (მათ შორის უცხოური წყაროებიდან მიღებული) ხარჯვისა და სხვა ქონებით სარგებლობის მიზნების შესახებ და აუდიტის ანგარიშები.
⮞ 2017 წელი. „უცხოური აგენტის“ ფუნქციების შემსრულებელი მედია ორგანიზაციები
რუსეთის ხელისუფლებამ გადაწყვიტა ცვლილებები შეიტანოს კანონში „მასმედიის შესახებ“, რამაც შესაძლებელი გახადა უცხოური მედიის „უცხო აგენტად“ მონიშვნა.
საერთაშორისო რუსულენოვანი ონლაინგამოცემა „მედუზა“ წერს, რომ ეს იყო პასუხი აშშ-ის იუსტიციის დეპარტამენტის ქმედებებზე, რომელმაც რუსული პროპაგანდისტული მაუწყებლობა RT (Russia Today) დაავალდებულა დარეგისტრირებულიყო როგორც „უცხოური აგენტი“.
⮞ 2019 წელი. უბრალო ხალხი გათანაბრდა – „უცხოურ აგენტ მედიასთან“
რუსეთის ხელისუფლებამ ისევ გააფართოვა კანონის დებულებები, რის შედეგადაც ფიზიკური პირი შეიძლება მიჩნეულ იქნეს უცხოური აგენტის ფუნქციის შემსრულებელ მედიად, თუ ის მონაწილეობს „უცხოური აგენტის“ სტატუსის მქონე მედიის შექმნაში ან ავრცელებენ მათ მესიჯებსა და მასალებს; ამავდროულად იღებს ფულად სახსრებს საზღვარგარეთიდან.
⮞ 2020 წელი. ფიზიკური პირი – „უცხოური აგენტები“
პუტინმა ხელი მოაწერა ცვლილებებს რუსეთის კანონმდებლობაში, რომელიც „უცხოური აგენტად“ აღიარებს ფიზიკურ პირებს და იურიდიული სტატუსის არმქონე საზოგადოებრივ გაერთიანებებს, რომლებიც ჩართული არიან რუსეთში პოლიტიკურ საქმიანობაში და საზღვარგარეთიდან იღებენ დახმარებას (არა მარტო ფინანსურს); ასევე ფიზიკური პირებს (მათ შორის, პოლიტიკაზე მომუშავე უცხოელ ჟურნალისტებს).
ასევე, ამ კანონმა დაავალდებულა მედია, რომ ნებისმიერი პუბლიკაციაში, სადაც მოხსენიებულია რომელიმე უცხოელი აგენტი, მიუთითოს, რომ ეს პირი ან ორგანიზაცია ასრულებს უცხოური აგენტის ფუნქციებს.
⮞ 2022 წელი. ახალი, ზოგადი კანონი უცხოური აგენტების შესახებ
დუმამ მესამე მოსმენით მიიღო კანონი „უცხოური გავლენის ქვეშ მყოფი პირების საქმიანობის კონტროლის შესახებ“. ახლა რუსეთის ხელისუფლება შეძლებს „უცხოური აგენტების“ ერთიან რეესტრში შეიყვანოს ადამიანები და ორგანიზაციები, უკვე უცხოური დაფინანსების არ არსებობის შემთხვევაშიც კი – საკმარისი იქნება მათ საქმიანობაში „უცხოური გავლენის“ აღმოჩენა.
ამ სტატუსის მქონე ადამიანებისთვის დაწესებულია ახალი შეზღუდვები.
„უცხოური აგენტების“ რეესტრის გარდა, იარსებებს მათთან აფილირებული პირების რეესტრი. ეს მოიცავს მათ, ვინც იყო „უცხოური აგენტის“ ორგანიზაციის დამფუძნებელი, მენეჯერი ან თანამშრომელი – ასევე ისინი, ვინც, ხელისუფლების თქმით, ეწეოდა პოლიტიკურ საქმიანობას და იღებდნენ ფულს ან ქონებას „უცხოური აგენტებისგან“ (მათ შორის შუამავლების მეშვეობით).
დაწესებული ახალი შეზღუდვები მოიცავს: „უცხოელი აგენტებს“ ეკრძალებათ პედაგოგიური და ნებისმიერი საგანმანათლებლო საქმიანობა სახელმწიფო და მუნიციპალურ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში; არ შეუძლიათ სახელმწიფოსგან ფინანსურ მხარდაჭერის მიღება, მათ შორის შემოქმედებითი საქმიანობის განხორციელებისას; ვერ შეძლებენ იმუშაონ სახელმწიფო ან მუნიციპალურ სამსახურში, იყვნენ საარჩევნო კომისიების წევრები და იმოქმედონ როგორც საჯარო ღონისძიებების ორგანიზატორები;
ამასთან, უცხოური აგენტების შესახებ კანონმდებლობის დარღვევა იწვევს როგორც ადმინისტრაციულ, ისე სისხლის სამართლის და სხვა სახის პასუხისმგებლობას.
⮞ 2024 წელი. იკრძალება ნებისმიერი რეკლამის განთავსება „უცხოური აგენტების რესურსებზე“
კანონი უკრძალავს რუსეთის მოქალაქეებსა და ადგილობრივ კომპანიებს, მიუხედავად მათი საკუთრების ფორმისა, განათავსონ ნებისმიერი რეკლამა უცხოური აგენტების რესურსებზე. აკრძალვა ვრცელდება მათ ვებგვერდებზე, ბლოგებზე, სოციალურ ქსელებსა და ა.შ.
____
ნუ დაუჯერებთ მმართველ პარტიას, რომელმაც ერთხელ უკვე მოგატყუა:
