მედიცინას არ შეუძლია ყველა თანდაყოლილი დეფექტის თავიდან აცილება, მაგრამ სპეციალისტების თქმით, დაორსულებამდე ჯანმრთელობის სწორად მართვითა და ჯანსაღი ქცევების პრაქტიკით ჯანმრთელი ბავშვის დაბადების შანსი იზრდება.
სწორედ ამ მეთოდებსა და პრაქტიკაზე საუბრობს „ბათუმის სამედიცინო ცენტრის“ მეან-გინეკოლოგი მაია ძნელაძე.
- ქალბატონო მაია, რატომ არის საჭირო ორსულობამდე ფოლიუმის მჟავის მიღება, რაში გვეხმარება?
ორსულობისას ფოლიუმის მჟავის დეფიციტის ყველაზე ხშირი და ვერაგი გამოვლინებაა სპინა ბიფიდა. ფოლიუმის მჟავა, იგივე ვიტამინი B9, ორსულობის დადგენისთანავე ინიშნება, მაგრამ ეს არ კმარა. ნერვული მილის დეფექტები მუცლადყოფნის პირველი 28 დღის განმავლობაში ვითარდება, ამიტომ რეკომენდებულია, ქალმა, რომელიც ორსულობას გეგმავს, 2 თვით ადრე მიიღოს ფოლიუმის მჟავა და გააგრძელოს მიღება ორსულობის 12 კვირის ჩათვლით.
თუ ქალს უკვე ჰყავს ნერვული ღეროს დეფექტის მქონე შვილი, შედარებით მაღალია რისკი ასეთი პათოლოგია მომდევნო შვილთანაც განვითარდეს.
ასეთ შემთხვევაში ფოლიუმის მჟავას დოზას მკურნალი ექიმი განსაზღვრავს.
არაერთი კვლევა ადასტურებს, რომ ნერვული ღეროს დეფექტების განვითარების რისკს ფოლიუმის მჟავა 70 პროცენტით ამცირებს.
CDC: თუ ქალს აქვს საკმარისი ფოლიუმის მჟავა სხეულში, სულ მცირე, ორსულობამდე ერთი თვით ადრე და ორსულობის დროს, ეს ხელს შეუწყობს თავიდან აგვაცილოს [ნაყოფის] განვითარებადი ტვინისა და ხერხემლის სერიოზული თანდაყოლილი დეფექტები – ანენცეფალია და სპინა ბიფიდა.
- მომავალი დედის რა დაავადებები არის განსაკუთრებით საყურადღებო?
ორსულობა ჯანსაღი ფიზიოლოგიური პროცესია, რომლის დროსაც ქალის ორგანიზმი მნიშვნელოვანი ცვლილებებს განიცდის. თუ მომავალ დედას ენდოკრინული პრობლემები – ჩიყვი, დიაბეტი, ასევე სიმსუქნე აქვს, ხშირად ვაწყდებით პრობლემებს ორსულობის დროს.
ჭარბი წონა ზოგადად და ორსულობის დროსაც პრობლემაა. პირველ რიგში, ორსულმა კალორაჟის თვალსაზრისით უნდა იკვებოს, არ უნდა დაივიწყოს, რომ რასაც ის მიირთმევს, ნაყოფის განვითარებაზე მოახდენს გავლენას. უმჯობესია ორსულმა საკვები ხშირად და მცირე ულუფებით მიიღოს.
პრობლემურია ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციის დაქვეითება – ჰიპოთირეოზი, მის ფონზე მიმდინარე ორსულობისას ხშირია ისეთი გართულებები, როგორიცაა სპონტანური აბორტი, არტერიული ჰიპერტენზია, ნაყოფის ზრდა-განვითარების შეფერხება, მანკები. მნიშვნელოვანია ამ მხრივ ორსულობის პირველი ტრიმესტრი. დედის მიერ არ ჩატარებული მკურნალობა ასეთ დროს შეიძლება მიზეზი გახდეს იმისა, რომ მომავალში ბავშვს ჰქონდეს სწავლასთან დაკავშირებული პრობლემები და დაბალი IQ.
აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ ჩვენთან მუშაობს ფარისებრი ჯირკვლის სკრინინგპროგრამა, რომელიც აჭარის მოსახლეობისთვის უფასოა. პროგრამის ფარგლებში ხორციელდება ორსულობის დროს TSH-ის, FT4-ის, ფარისებრი ჯირკვლის კვლევა და აუცილებლად ენდოკრინოლოგის კონსულტაცია.
რაც შეეხება დიაბეტს ორსულობისას, ვხვდებით ორი ტიპის დიაბეტს – გესტაციურს და პრეგესტაციურს. პირველი ორსულობისას გამოვლინდება, მეორე – როცა ქალს დაორსულებამდე ჰქონდა დიაბეტი.
როდესაც ქალს შაქრიანი დიაბეტი აქვს, მან ორსულობა აუცილებლად უნდა დაგეგმოს და საგანგებოდ მოემზადოს. სწორი და მართებული მიდგომა ამ დროს საგრძნობლად ამცირებს გართულებებს. ყველაზე არასასურველი გართულებებია დიდი ზომის ნაყოფი (მაკროსომია), მკვდრადშობადობა, ნაადრევი მშობიარობა. ასეთი ორსული იმყოფება ასევე ენდოკრინოლოგის მეთვალყურეობის ქვეშ.
- რა ძირითადი გამოკვლევები არის რეკომენდებული ორსულობამდე? რისი დეფიციტი და მეტობა შეიძლება იყოს ნაყოფისთვის საზიანო?
ორსულობის მოსამზადებლად აუცილებელია მეან-გინეკოლოგთან ვიზიტი, განსაკუთრებით, თუ ქალის ასაკი 35 წელს აღემატება, რადგან ასეთ დროს მეტია სხვადასხვა პათოლოგიის რისკი.
მნიშვნელოვანია, აქვს თუ არა ქალს ჩატარებული ვაქცინები (ჩუტყვავილა, წითელა). საჭიროების შემთხვევაში შესაძლებელია აიცრას; აქვს თუ არა ქრონიკული დაავადებები ანამნეზში; საჭიროა სქესობრივი გზით გადამდებ დაავადებებზე სკრინინგი.
- სხვა რა რეკომენდაციები არსებობს ამ მხრივ?
რეკომენდებულია მავნე ჩვევებისგან გათავისუფლება (ალკოჰოლი, თამბაქო, ნარკოტიკული საშუალებები); ასევე საჭიროა რეგულარული ფიზიკური აქტივობა, სტრესული ფაქტორების მაქსიმალურად შემცირება და ფოლიუმის მჟავას ყოველდღიური მიღება.
————————————
აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის რეკომენდაციები ბავშვებში თანდაყოლილი დეფექტების თავიდან ასაცილებლად:
- მოერიდეთ ალკოჰოლს ორსულობის ნებისმიერ დროს. ალკოჰოლი ქალის სისხლიდან განვითარებად ბავშვზე გადადის ჭიპის მეშვეობით. ამ დროს ყველა სახის ალკოჰოლი ერთნაირად საზიანოა, მათ შორის, ღვინო და ლუდი.
- ორსულობის დროს ალკოჰოლის მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს სპონტანური აბორტი, მკვდრადშობადობა და მთელი სიცოცხლის განმავლობაში ფიზიკური, ქცევითი და ინტელექტუალური შეზღუდვები. ქალებისთვის საუკეთესო რჩევაა, დაორსულების მცდელობისას ალკოჰოლის მიღების შეწყვეტა.
- მოერიდეთ სიგარეტის მოწევას. ორსულობის დროს მოწევა მოიცავს ნაადრევი მშობიარობის საშიშროებას, ასევე გარკვეულ თანდაყოლილ დეფექტებს (ტუჩის ნაპრალი ან სასის ნაპრალი). თამბაქოს კვამლის არეში ყოფნაც კი აყენებს ქალს და მის ორსულობას პრობლემების საფრთხის წინაშე. დაორსულებამდე მოწევის შეწყვეტა საუკეთესოა. ორსულმა ქალმა მოწევისთვის რაც შეიძლება ადრე თავის დანებებით შეუძლია დაიცვას ბავშვი ჯანმრთელობის ზოგიერთი პრობლემისგან, მაგალითად, როგორიცაა ნაკლები წონა დაბადებისას.
- მოერიდეთ მარიხუანას და სხვა ნარკოტიკებს. ორსულობის დროს მარიხუანას ან სხვა ნარკოტიკების მოხმარების გამო ბავშვი შეიძლება დაიბადოს ნაადრევად, მცირე წონით ან ჰქონდეს ჯანმრთელობის სხვა პრობლემები, როგორიცაა თანდაყოლილი დეფექტები. ვინაიდან ჩვენ არ ვიცით ორსულობის დროს მარიხუანას მოხმარების უსაფრთხო დოზის შესახებ, ქალებმა, რომლებიც არიან ორსულად ან აპირებენ დაორსულებას, არ უნდა გამოიყენონ მარიხუანა.
- თავიდან აიცილეთ ინფექციები. ზოგიერთი ინფექცია, რომელიც ქალმა შეიძლება მიიღოს ორსულობის დროს, შეიძლება საზიანო იყოს განვითარებადი ბავშვისთვის და შეიძლება გამოიწვიოს დაბადების დეფექტებიც კი.
- მოერიდეთ გადახურებას და დროულად უმკურნალეთ ცხელებას. ორსულობის დროს თავიდან უნდა იქნას აცილებული გადახურება. გადახურება შეიძლება გამოწვეული იყოს ცხელებით ან მაღალი ტემპერატურის ზემოქმედებით (როგორიცაა ცხელ აბაზანაში მოხვედრა), რაც ზრდის სხეულის ძირითად ტემპერატურას. გადახურებამ შეიძლება გაზარდოს გარკვეული თანდაყოლილი დეფექტების [გულის თანდაყოლილი დაავადებები] მქონე ბავშვის გაჩენის შანსები.
